چاپ این آگهی 5 میلیون تومانی در صفحه نخست یکی از روزنامه‌های کشور در هفته گذشته بهانه‌ای شد برای انتشار واکنش‌های متفاوت برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی و در مواردی نیز در رسانه‌های مختلف . برخی عامل این آگهی چند میلیونی را صرفاً اظهار پرستیژ شرکت مذکور وبرخی دیگر مدرک گرایی وبی اعتباری تحصیلات تکمیلی عنوان کردند.این در حالی است که به اعتقاد رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران بیکاری افراد تحصیل کرده ،ضابطه مند نبودن استخدامها وچند شغله بودن مدیران دولتی مهمترین عوامل بروز این قبیل رویدادهای ضد فرهنگی است. در ادامه گفت‌وگوی ما را با دکترمصطفی اقلیما می‌خوانید.
آقای دکتر شما جایگاه دانش آموختگان تحصیلات عالی را در کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
- یکی از بزرگترین مشکلاتی که هم اکنون در جامعه وجود دارد بیکاری افراد تحصیل کرده است. افرادی که از ابتدای تحصیل و ورود به دبستان بین 10 تا 12 میلیارد دلار از سرمایه کشور هزینه تحصیل آنها شده وسالانه 100 تا 120 هزار نفر از آنان از کشور خارج می‌شوند. تعداد زیادی نیز در کشور بیکار می‌گردند . تازه مشکل بزرگ ما این است که طی 5 سال گذشته هیچگونه استخدام دولتی نداشته ایم وقرار شده خرداد ماه امسال تعدادی استخدام مراکز دولتی شوند. طبق آمار ارایه شده از سوی وزارت علوم ما سالانه بین یک میلیون و100 تا یک میلیون و300 هزار نفر دانش آموخته در مقطع کارشناسی داریم که از دانشگاههای مختلف مدرک گرفته اند.این در حالی است که سالانه برای 50 هزار نفر از این دانش آموختگان در دستگاه های دولتی کار نداشته ایم، البته حدود 60 هزار نفر توانسته‌اند در بخشهای خصوصی با حقوق‌های پایین کار پیدا کنند واین یعنی اینکه ما هم اکنون حداقل پنج میلیون نفر دانش آموخته کارشناسی بیکار داریم .برخی معتقدند تعدادی از این دانش آموختگان در دانشگاه های پیام نور ومراکزعلمی وکاربردی تحصیل کرده‌اند ومعلومات قابل قبولی ندارند.در حالی که بحث علمی بودن وغیرعلمی بودن مطرح نیست ونباید تفاوتی بین مدرک دانشگاه شریف ،دانشگاه تهران ،دانشگاه آزاد زابل ودانشگاه علمی وکاربردی گناباد باشد چرا که همه دانشجویان ارزیابی می‌شوند ومدرک تحصیلی آنها مورد تایید وزارت علوم است. به اعتقاد من اگر بازار کار برای این دانش آموختگان وجود ندارد ،نباید اجازه پذیرش دانشجو در رشته‌هایی که کاربرد ندارد به دانشگاه ها داد.اما متاسفانه دانشگاه پیام نورودانشگاه های علمی وکاربردی در رشته‌ها وگروه های سنی مختلف دانشجو می‌پذیرند ضمن آنکه دانشگاه آزاد نیز در برخی از رشته‌ها بدون آزمون دانشجو می‌پذیرد.آیا هدف کسب درآمد در این دانشگاه‌ها وپرورش دانش آموخته بیکار است؟
به اعتقاد من لازم است برآوردی از سوی وزارت علوم وهمچنین وزارت کار وتعاون صورت گیرد تا مشخص شود در کشور به چه تعداد تحصیلکرده ودر چه رشته‌ها ومقاطعی نیاز داریم تا برنامه ی آنها تا 20 سال آینده مشخص شود وبراساس نیاز دانشجو پرورش دهیم .
هفته گذشته یکی از شرکتهای تجاری در روزنامه‌ای آگهی داده بود “به یک منشی خانم تمام وقت فوق لیسانس یا دکتری علوم اجتماعی یا مدیریت بازرگانی با سابقه کار مفید نیازمندیم” به نظر شما چه عاملی موجب شده شأن افراد تحصیل کرده تا این حد در کشور ما تنزل یابد؟
- بله من هم این آگهی را دیدم و متاسف شدم. گرچه با توجه به شرایط فعلی بازار کار بعید به نظر نمی‌رسد.به اعتقاد من مهمترین عامل این قبیل معضلات افزایش دانش آموختگان بیکار است که به دلیل ایجاد پردیس دانشگاه ها وپولی کردن تحصیلات تکمیلی روز به روز در حال افزایش است. در سایر کشورها زمانی در دانشگاه پردیس تاسیس می‌کنند که بازار کار نیازمند دانش آموخته باشد اما دانشگاه های دولتی نتوانند نیاز بازار کاررا پاسخگو باشند ،اما متاسفانه در کشور ما تنها هدف از ایجاد پردیس دانشگاه ها وپذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی در دانشگاه های مختلف کسب درآمد است زیرا حتی مدرک برخی دانشگاه ها نظیر دانشگاه های علمی وکاربردی ردیف شغلی تعریف شده‌ای در کشور ندارد.
استخدامی‌ها نیز براساس مقررات نیست ؛ به عنوان مثال سازمانی مددکار اجتماعی می‌خواهد، در آگهی استخدامی خود رشته هایی نظیر علوم اجتماعی را نیز درج می‌کند که این نشان می‌دهد افرادی که با مدرک علوم اجتماعی جذب می‌شود با پارتی سر کار آمده‌اند ونتیجه آن می‌شود از هم پاشیدگی نظام اداری آن سازمان که به دلیل جذب دختر عمه ویا پسر خاله آقای مدیر کل صورت گرفته واینکه ما چقدر دانش آموخته مددکاری اجتماعی بیکاربا قابلیتهای علمی بالا داریم اهمیتی برای آقای مدیر کل ندارد چون هدف او استخدام پسرخاله ویا دختر عمه اش است ونتیجه آن می‌شود استخدام دانش آموختگان کارشناسی ارشد ودکتری با عنوان منشی وحقوق بسیار پایین ، که نه تنها کسب در آمد محسوب نمی‌شود و شأن اجتماعی این افراد را زیر سوال می‌برد بلکه انگیزه تحصیل در نسل بعدی را نیز از بین می‌برد.در حالی که اگر از بروز پارتی بازیها پیشگیری شود ومسوولان وزارت علوم اجازه ندهند کارمندان دولت واعضای هیات علمی بازنشسته در دانشگاه ها تدریس کنند واز تدریس اعضای هیات علمی در دانشگاههای مختلف پیشگیری کنند هم اکنون تعداد زیادی از استادان دانشگاههای آزاد اعضای هیات علمی بازنشسته ومدرسان مراکز علمی وکاربردی کارمندان سازمانها هستند که نیاز مالی و حوصله تدریس وسرو کله زدن با دانشجو را ندارند واگر این افراد کنار گذاشته شوند بخش قابل توجهی از مشکل بیکاری دانش آموختگان کارشناسی ارشد ودکتری برطرف خواهد شد ودیگر شاهد چنین آگهی هایی نخواهیم بود. به طور حتم افراد ذی نفع با این طرح مخالفت خواهند کرد اما با اجرای آن بخش قابل توجهی از آمار بیکاری ومهاجرت افراد تحصیل کرده به سایر کشورها کاهش خواهد یافت.
آیا شرکتها وسازمانها می‌توانند سنتی برای استخدام افراد بگذارند ؟
- خیر.همه کشورها از جمله کشور ما برای جذب نیروی انسانی ضوابطی مشخص دارند، به عنوان نمونه هنگامی که سازمان یا نهادی می‌خواهد معاون اداره مالی استخدام کند فرد متقاضی باید دانش آموخته کارشناسی ارشد یا دکتری اداره مالی باشد اما متاسفانه در اغلب شرکتها ،سازمانها ونهادهای دولتی کشور ما این ضابطه اجرا نمی‌شود.ضمن آنکه در تمام کشورها منشی فردی است که دارای لیسانس منشی گری باشد واین رشته قبل ازپیروزی انقلاب اسلامی در دانشگاه های ایران نیز بود اما چون در کشور ما استخدامها ضابطه مند نیست ،عده‌ای ترجیح می‌دهند برای حفظ پرستیژ شرکتشان به جای منشی بی سواد منشی‌ای با تحصیلات تکمیلی استخدام کنند واین می‌شود که کارشناس ارشد یا دکتری علوم اجتماعی یا مدیریت بازرگانی را به عنوان منشی یک شرکت استخدام می‌کنند. حالا بماند که منشی برخی از پزشکان نیز کارشناسان ارشد بیکار رشته‌های مختلف دانشگاهی هستند.
به اعتقاد من تنها راه رفع مشکلات فرهنگی ،اجتماعی واقتصادی کشورتوجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری وتحقق شایسته سالاری وپاسخگویی در عرصه‌های مختلف است.
نظر شما