...حَدَّثَنِي عَوْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْكِنْدِيُّ قَالَ سَمِعْتُ أبي [أَبَا] الْحَسَنِ عَلِيَّ بْنَ مِيثَمٍ يَقُولُ‏ وَ مَا رَأَيْتُ أَحَداً قَطُّ أَعْرَفَ بِأُمُورِ الْأَئِمَّةِ ع وَ أَخْبَارِهِمْ وَ مَنَاكِحِهِمْ‏ مِنْهُ قَالَ: اشْتَرَتْ حَمِيدَةُ الْمُصَفَّاةُ وَ هِيَ أُمُّ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ كَانَتْ مِنْ أَشْرَافِ الْعَجَمِ جَارِيَةً مُوَلِّدَةً وَ اسْمُهَا تُكْتَمُ وَ كَانَتْ مِنْ أَفْضَلِ النِّسَاءِ فِي عَقْلِهَا وَ دِينِهَا وَ إِعْظَامِهَا لِمَوْلَاتِهَا حَمِيدَةَ الْمُصَفَّاةِ حَتَّى أَنَّهَا مَا جَلَسَتْ بَيْنَ يَدَيْهَا مُنْذُ مَلَكَتْهَا إِجْلَالًا لَهَا فَقَالَتْ لِابْنِهَا مُوسَى ع يَا بُنَيَّ إِنَّ تُكْتَمَ جَارِيَةٌ مَا رَأَيْتُ جَارِيَةً قَطُّ أَفْضَلَ مِنْهَا وَ لَسْتُ أَشُكُّ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى‏ سَيُظْهِرُ نَسْلَهَا إِنْ كَانَ لَهَا نَسْلٌ وَ قَدْ وَهَبْتُهَا لَكَ فَاسْتَوْصِ خَيْراً بِهَا فَلَمَّا وَلَدَتْ لَهُ الرِّضَا ع سَمَّاهَا الطَّاهِرَةَ قَالَ وَ كَانَ الرِّضَا ع يَرْتَضِعُ كَثِيراً وَ كَانَ تَامَّ الْخَلْقِ‏ فَقَالَتْ أَعِينُونِي بِمُرْضِعٍ‏ فَقِيلَ لَهَا أَ نَقَصَ الدَّرُّ فَقَالَتْ مَا أَكْذِبُ‏ وَ اللَّهِ مَا نَقَصَ الدَّرُّ وَ لَكِنْ عَلَيَّ وِرْدٌ مِنْ صَلَاتِي وَ تَسْبِيحِي وَ قَدْ نَقَصَ مُنْذُ وَلَدْتُ...

شیخ صدوق، در باب دوم از کتاب «عیون أخبار الرضا علیه السلام»، از «عون من محمد کِندی» نقل می کند [1] که گفت: من هرگز کسی را از «علی بن میثم» آگاه تر به امور ائمه (علیهم السلام) و اخبار و ازدواج های ایشان، ندیده ام. علی بن میثم گوید:

«حمیده مصفاه»، که مادر امام موسی بن جعفر (علیه السلام) و از بزرگان عجم بود، کنیزی خرید که در میان اعراب متولد شده بود و با فرزندان آنها بزرگ شده بود و نامش «تُکتَم» [2] بود. او از برترین زنان در عقل و دینش بود و بیشترین احترام را به سرورش، حمیده مصفاه، می نمود، تا جایی که از روی احترام، هرگز در مقابل او نمی نشست.

چنین بود، که حمیده به فرزندش امام موسی کاظم (علیه السلام) گفت: «فرزندم! تاکنون کنیزی بهتر از تُکتم ندیده ام و تردید ندارم که اگر نسلی داشته باشد، خداوند تعالی به زودی نسلش را آشکار خواهد گردانید. او را به تو بخشیدم، توصیه کن با او خوب رفتار کنند. وقتی تکتم امام رضا (علیه السلام) را به دنیا آورد، امام کاظم (علیه السلام) او را «طاهره» نامید.

علی بن میثم، همچنین گوید:

امام رضا (علیه السلام) شیر بسیار می خورد و قوی هیکل بود. تکتم گفت: دایه ای به کمک من آورید. به او گفتند: آیا شیرت کم شده است؟ تکتم گفت: دروغ نمی گویم، به خدا قسم شیرم کم نشده است، اما نمازها و تسبیحاتِ از پیش معین شده ای به عهده دارم، که از زمان ولادت این فرزند، نتوانسته ام آنها را تمام کنم.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏1، ص14، باب ما جاء في أم الرضا علي بن موسى الرضا ع و اسمها.

[2] در روایت سوم از همین باب، چندین نام برای ایشان شمرده شده است؛ نجمه، اروى، سَكَن، سمانه و تكتم‏.