علاوه بر نهضت سوادآموزی در کشور، رشد كمی دانشجویان كشور یكی از شاخصهای توسعه علمی در سال‌های پس از انقلاب است.
در حالی كه تعداد دانشجویان دانشگاه‌های كشور پیش از انقلاب به مرز 150هزار نفر هم نمی‌رسید، امروز این تعداد از مرز چهار میلیون دانشجو در مقاطع تحصیلی مختلف عبور کرده است.
در خصوص رشد كیفی دانشگاه‌ها نیز باید یادآور شد سال تحصیلی 1359 ـ1358 تعداد دانشجویان دوره‌های دكتری 452 نفر بودند در حالی‌که طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی چند صد هزار دانشجوی دکتری تربیت و در سال‌های اخیر چندین هزار دانشجوی دکتری جذب دانشگاه‌های دولتی وغیردولتی شدند.
آمارهای جهان پیشرفت ما را تأیید می‌کند
نگاهی به آمار تولید علم ایران قبل و بعد انقلاب اسلامی نشان می‌دهد ایران پس از انقلاب اسلامی، جایگاه علمی خوبی در جهان پیدا کرده است.
مؤسسات ISI، اسکوپوس و ISC نمونه‌های بارزی از نظام‌هایی هستند که کنترل انتشارات علمی را بر اساس معیارهای علم سنجی و تحلیل‌های استنادی انجام می‌دهند. اکنون ایران از نظر کمی رتبه هفدهم را از لحاظ تولید مقالات ISI و همچنین از نظر کیفیت مقالات نیز رتبه 47 را از نظر ارجاع و استناد دارد. نظام‌های استنادی مانند ISI پیش از پیروزی انقلاب در عرصه‌های علمی جهان وجود داشت اما ناچیز بودن میزان انتشارات علمی در دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی ایران باعث شده بود که پیش از انقلاب، نامی از ایران در نظام‌های سنجش و اندازه‌گیری تولید علم جهان به میان نیاید.
فقط 150 هزار دانشجو داشتیم
دکتررضا منصوری درباره مقایسه وضعیت علمی ایران قبل از انقلاب و بعد از پیروزی انقلاب به خبرنگار ما می‌گوید: این مقایسه چند وجه دارد که باید به آن دقت کرد. وقتی درباره پیشرفت علمی صحبت می‌کنیم باید ببینیم که منظورمان از این موضوع چیست.
به باور این استاد دانشگاه آنچه که قبل از انقلاب تا سال 57 داشتیم از زمان تأسیس دارالفنون و دانشگاه تهران، از لحاظ کمی و کیفی بسیار اندک بود. 15 دانشگاه و 150 هزار دانشجو داشتیم، برای جمعیتی که نصف جمعیت فعلی کشورمان بود.
حضور جهانی نداشتیم
این فعال علمی و فرهنگی کشورمان با بیان اینکه تحرک و پویایی علمی در دانشگاه‌های ایران قبل از پیروزی انقلاب وجود نداشت، می‌گوید: گفته می‌شود استادان برجسته‌ای قبل از انقلاب در دانشگاه‌های ما بودند، شاید چنین بوده اما الان منظور از پیشرفت علمی در عرف جهانی، حضور آن کشور در جغرافیای علم جهان است.
به گفته او قبل از پیروزی انقلاب اسلامی‌هیچ حضور جهانی نداشتیم. با مقایسه هر یک از شاخص‌هایی که حضور کشوری را در جامعه علمی جهانی نشان می‌دهد قبل از انقلاب، حضور ما صفر بود اما امروز بعد از 37 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، با وجود مشکلات زیادی که برای حضور در صحنه جهان علم داریم اما این حضور هست و به علم ایران در سطح جهان توجه می‌شود.
معاون پژوهشی وزیر علوم هم می‌گوید: قبل از انقلاب اسلامی دانشگاه‌های ایران تنها آموزش محور بودند اما بعد از انقلاب و با توسعه دوره‌های تحصیلات تکمیلی توانستیم به حوزه تجاری‌سازی فناوری دست یابیم و برای ارتقای آن برنامه‌ریزی کنیم. به باور دکتروحید احمدی ارتباط صنعت و دانشگاه قبل از انقلاب اسلامی جایگاهی در ایران نداشت اما بعد از انقلاب همواره برای رفع نیازهای کشور تلاش شده و توفیقاتی داشتیم.
بلوغ علمی ایران
تجاری سازی فناوری‌ها از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی است. توجه به تجاری سازی و ارتباط صنعت و دانشگاه طی سال‌های گذشته موجب شد تا پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد در کشور تاسیس شوند. به گفته معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ایران بعد از انقلاب اسلامی به ابزار قدرتمند دانش دست یافت و این ابزار، دیپلماسی علمی را برای ایران رقم زد.
احمدی می‌گوید: این دیپلماسی موجب شد کشورهای بزرگ دنیا به این باور دست یابند که ایران در حوزه دانش به بلوغ نسبی دست یافته است.
منصوری با بیان اینکه مشکلات بسیار زیادی برای حضور در عرصه‌های جهانی داریم، می‌گوید: اوایل انقلاب مدتی دانشگاه‌ها برای انقلاب فرهنگی تعطیل بود و جنگ تحمیلی را پشت سرگذاشتیم اما با وجود همه این مشکلات، طی این چند دهه، حرکت بسیار پویا و درون‌زایی در دانشگاه‌ها ایجاد شده است. به باور این استاد دانشگاه هنوز در ابتدای راه هستیم تا نشان دهیم که کشور ما، حضوری قطعی و علمی در جامعه جهانی دارد.
منصوری با بیان اینکه میزان باسوادهای ما قابل قیاس با قبل از انقلاب نیست، خاطرنشان می‌کند: الان تعداد دانشجویان دکتری در کشورمان به مراتب بیشتر از مجموع دانشجویان قبل از انقلاب است.
نظر شما