فرَج که در پی عقیده به موعود‌گرایی رخ خواهد داد، چیزی است که در اندیشه اسلامی فراتر از فلسفه تاریخ است؛ زیرا فلسفه تاریخ از قواعد حاکم بر سرنوشت بشر سخن می‌گوید، اما در فلسفه فرج، نه تنها از تحلیل سرنوشت انسان‌ها که از سرانجام حیات همه زمينيان بحث می‌شود؛ از این‌رو، آن گاه که از گاهِ فرج و زیبایی‌های عصر ظهور سخن به میان می‌آید، سخن از تعامل مسرت بخش زمین و آسمان با انسان است. آسمان همچون مادری مهربان، خاکیان را از نعمت‌های خود برخوردار مي‌کند  و با مهربانی تمام، آغوش خود را روی آنان می‌گشاید و بارانی فراوان و سودمند می‌بارد  و زمين سخاوتمندانه، اندوخته‌ها خود را در اختیار بشر قرار می‌دهد. در آن زمان است که رودخانه‌ها بالا مي‌آيد و آب‌ها فراوان می‌گردد،  هر مزرعه‌اي چند بار  و چند برابر محصول می‌دهد  و انسان چنان غرق نعمت خواهد شد که هرگز مانند آن را ندیده است.
و نیز در عصر ظهور است که پیشرفت دانش در آن روزگار با دانش در جهان کنونی تفاوت بسیاری دارد؛ زیرا بر اساس آموزه‌های اسلامی، علم و دانش 27 حرف است و آنچه بشر پیش از ظهور بدان دست خواهد یافت، تنها معادل دو حرف است.  اما در عصر ظهور است که بشر به دانشی فراتر از دانش کنونی که چیزی در حدود 12 برابر است، دست خواهد یافت.  آنچه آموزه‌های اسلامی از گاهِ فرج گزارش می‌دهد، گواهی روشن بر این واقعیت شیرین است که در برخي از اين گزارش‌ها چنين مي‌خوانيم: دیوار خانه و اسباب منزل با انسان سخن می‌گوید، یک مسافر در یک چشم به هم زدن به مقصد خود می‌رسد،  و از همه مهم‌تر آنکه در عصر ظهور، به هر اندازه که انسان به رشد علمی و صنعتی برسد، به همان اندازه به تعالی و کمال انسانی نیز دست خواهد یافت. و نیز در عصر ظهور است که سخن از زندگی مسالمت آمیز
موجودات و رضایتمندی اهل زمین و آسمان حتی پرندگان در فضاست، چنانكه پيامبر رحمت (صلی الله علیه و آله) فرمود: در زمان فرمانروایی او، اهل زمین و آسمان و پرندگان در فضا خشنود خواهند بود. از همه مهم‌تر آنکه در زمان فرج، زمین چنان روشن می‌شود که به نور خورشید نیازی نیست. امام صادق(علیه السلام) فرمود:‌ همانا قائم ما هرگاه قیام کند، زمین در پرتو نور ربانی اش روشن خواهد شد، آن سان که بندگان از پرتو نور خورشید بی نیاز گردند و تاریکی رخت بربندد.
به امید روزي که انتظار آن موعود الهي سرآید و گاه فرَجَش درآید و آن خورشید پرده نشین از پشت پرده غیبت طلوع نماید و با طلوع دل انگیزش، فروغ ازلی‌اش تابیدن گیرد و شعشعه قدس سرمدی‌اش پرتو افشان گردد.
* مدرس حوزه و پژوهشگر بنياد پژوهش‌هاي اسلامي