به گزارش قدس انلاین بقراط حكيم آورده است: پزشك بايد متواضع، معتقد، باايمان، پاكدامن و با حوصله باشد و وظايف خود را با خوشحالي و دلگرمي انجام دهد. خرافي و موهوم پرست نبوده، در ساير كارها و زندگي خصوصي نيز پاكيزه باشد و از صفات زشتي كه موجب بي آبرويي صنفي ميشود، اجتناب نماید. اما دراین میان اهميت حرفه پزشكي و ارتباط مستقيم آن با مال و جان و ناموس مردم، از يك طرف و در معرض خطا و لغزش بودن پزشك از طرف ديگر موجب این شده است که ائمه اطهار (عليه السلام) برای افراد مشغول به این حرفه نصایحی بس گهر بار برجای نهند، سخنانی که در تمامی ادوار زمانی قابلیت استفاده را داراست.

احساس مسئوليت

احساس مسئولیت یکی از مهمترین امور در این حرفه می باشد به نحوی که در این باره امام صادق )عليه السلام( می فرمایند: مسيح (ع) مى فرمود: آن كه درمان كردن زخمِ زخمديده اى را وا گذارد، ناگزير، شريك كسى است كه زخم را بر بدن وى نشانده است؛ چه، آن كه زخم رسانده، تباهى مجروح را خواسته است و آن كه درمان وى را وا گذارده، بهبود او را نخواسته است. پس اگر طببی از روی تعمد بهبود وى را نخواسته، بی شک، تباهى او را خواسته است ( و در گناه فرد زخم زننده شریک می باشد و اگر آن فرد بمیرد در خون او مسئول خواهد بود).

اهتمام به شناخت بيمارى

 یکی دیگر از توصیه های ائمه اطهار(عليه السلام)به پزشکان تسخیص صحیح و بجاب نوع بیماری و سپس سعس در بهبود آن می باشد، چنانچه پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) ـ خطاب به شَمَردَل طبيب فرموده اند: هيچ كس را درمان مكن، مگر آن گاه كه بيمارى او را بشناسى، و نیز امام سجّاد (عليه السلام) بیان داشته اند : مَن لَم يُعرَف داؤُهُ، أفسَدَهُ دَواؤُهُ؛ كسى كه بيمارى اش تشخيص داده نشود، دارويش او را تباه مى سازد( و مرگ در انتظار او می باشد).

مسئول بودن پزشك در صورت به بار آوردن خسارت

بی شک هر فردی که مدعی امر طبابت می باشد باید نسبت به تجویزهای خویش پاسخگو بوده و تبعات آن را نیز پذیرا باشد به نحوی که پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) می فرمایند: مَن تَطَبَّبَ ولَم يُعلَم مِنهُ طِبٌّ قَبلَ ذلِكَ ، فَهُوَ ضامِنٌ .  هر كس بدون تخصّصِ لازم به كار طبابت مشغول گردد ، [شرعا] ضامن است، و نیز در جایی دیگر بیان می دارند: هر كس در حالى كه به طبابت شناخته شده نيست، عهده دار آن گردد و موجب فوت كسى يا صدمه اى كمتر از آن شود، ضامن است و باید پاسخگو آن ضرر باشد.

مسئول نبودن پزشك در صورت داشتن برائت

یکی دیگر از سفار ش های ائمه ( علیه السلام) کسب اجازه و ضمانت از افراد تحت معالجه خو و یا بستگان و یا صاحبین آنان می باشد چنانچه از ضحّاك بن مُزاحم نقل شده است که على (عليه السلام) براى مردم سخن می گفت و در سخنان خويش فرمود: اى جماعت پزشكان، دام پزشكان و كسانى كه به كار پزشكى مشغول هستید! هر كدام از شما كه انسانى يا حيوانى را معالجه مى كند، بايد براى خويش، برائت (ضمانت) بگيرد؛ چرا كه هر كس در حالى كه براى خويش برائت نگرفته، به معالجه چيزى بپردازد و آن چيز هلاك شود، ضامن خواهد بود و باید در مورد آن پاسخگو باشد( اما اگر برائت داشت از پاسخگویی در امان است).

جايز بودن درمان به شرط شناخت بيمارى، با وجود احتمال مرگ

از امام صادق (عليه السلام) در اين باره پرسيدم كه كسى دارويى مى نوشد . شايد اين دارو او را بكشد و شايد هم از آن به سلامت مانَد ، ولى بيشتر سالم مى ماند. [حكم چيست]؟
امام (عليه السلام) فرمود : خداوند، درد را فرو فرستاده و شفا را هم فرو فرستاده است. خداوند، هيچ دردى را نيافريده، مگر اين كه برايش درمانى نيز قرار داده است. آن را بنوشد و نام خداى تعالى را بر زبان آورد؛ و نیز ازحمدان بن اسحاق روایت شده است: پسرى داشتم كه به سنگ مثانه (حصاة)  مبتلا مى شد. به من گفته شد: او را درمانى نيست، مگر اين كه وى را نيشتر زنى. او را نيشتر زدم و مُرد. شيعيان گفتند: در خون پسرت شريك شده اى!
من در اين باره به ابوالحسن عسكرى (عليه السلام) نامه نوشتم و ايشان، در پاسخ چنين توقيع فرمود: «اى احمد! در آنچه كرده اى ، بر تو چيزى نيست. تو درصدد درمانش بوده اى و اجل وى نيز در آنچه تو كرده اى، بوده است.

طبابت جنس مخالف در هنگام ضرورت

 یکی دیگر از سفارش های ائمه ( علیه السلام) طبابت مردان برای زنان و بالعکس آن میباشد به نحوی که از امام صادق (عليه السلام) روايت شده كه از ایشان در اين باره پرسيدند كه: اگر زنى به بيمارى اى جسمى مبتلا شود، آيا درست است كه مردى او را درمان كند؟

حضرت فرمودند: «اگر چاره اى جز اين نباشد ، اشكالى ندارد».

و همچنین از ابو حمزه ثمالى نقل شده است که از امام باقر (عليه السلام) پرسيدم: زن مسلمانى در جايى از بدنش كه نگاه كردن به آن جايز نيست، عارضه اى، شكستگى يا زخمى، رخ مى دهد و در اين حال، مردان نيز در درمان وى از زنان توانمندترند. آيا براى مرد در چنين حالتى جايز است به او بنگرد و درمان نماید؟
حضرت در پاسخ بیان داشتند: «اگر زن، ناچار شود و خودش نيز بخواهد، جايز است که مرد او را درمان نماید».

منابع:

1-الكافي. ج 8: 345.

2-الإصابة. ج3: 289.

3-أعلام الدين: 229؛  بحار الأنوار. ج 78: 160.

4-سنن ابن ماجة. ج 2: 1148 ؛ كنز العمّال. ج 10: 32.

5-سنن الدارقطني. ج 3: 196؛ السنن الكبرى. ج 8: 242.

6- كنز العمّال. ج 15: 85.

7-طبّ الأئمّة لابني بسطام: 63 ؛ بحار الأنوار. ج 62: 66.

8-الكافي.ج 6: 53.

9-دعائم الإسلام. ج 2: 144؛  بحار الأنوار. ج 62: 74.

10-الكافي. ج 5: 534 .