بسیار ضعیف است، به گونه ای که  نمی‌تواند اهداف و وظایف تعریف شده اش را  محقق کند. به همین دلیل از چندی پیش به استفاده از ظرفیتهای فکری و مالی مردم  بویژه بهره‌برداران عرصه‌های طبیعی برای حفاظت و توسعه پایدار منابع طبیعی روی آورده است.

این رویکرد اگرچه  دورنمای خوبی دارد، اما مشکل اینجاست که اجرای بسیاری از طرحهای صیانت، آبخیزداری، آبخوان داری و غیره هزینه بر هستند و  کمتر شخصی یا بهره برداری پیدا می‌شود که به تنهایی بتواند ازعهده آنها بربیاید.

ازاین رو و برای حل این مشکل که  به خودی خود می‌توانست کل  طرح نگرش جامع به مدیریت منابع طبیعی  را با چالش مواجه کند، تأسیس صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی در دستور کار سازمان جنگلها قرار گرفت و اولین صندوق هم در آبان ماه  سال 91 در استان اصفهان افتتاح شد  و آن‌گونه که «لعلی نیا» مجری این پروژه می‌گوید  تا پایان سال  94 شاهد تاسیس و بهره ‏برداری ۳۳ صندوق دیگر در سطح کشور خواهیم بود.

 مشارکت مردم در صندوقهای توسعه

مدیرکل منابع طبیعی استان اصفهان در باره این صندوق و تاثیراتش  به قدس می‌گوید: ماده ۱۲ قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی این اجازه را به دولت داده است  تا بتواند صندوقهای توسعه منابع طبیعی را با مشارکت مردم ایجاد کند.

مهندس شاملی با اشاره به اینکه این صندوق، مبتنی بر تجربه ‏ای است  که از تأسیس  صندوقهای توسعه بخش کشاورزی در ۱۰ سال گذشته  ایجاد شده، می‌افزاید: ماهیت این صندوق غیردولتی است. در واقع ۴۹ درصد از سرمایه صندوقهای توسعه منابع طبیعی را دولت و ۵۱ درصد آن را مردم و تعاونی‌ها تأمین می‌کنند.

وی  یکی از مهمترین مشکلات  بخش منابع طبیعی کشور را  کمبود بودجه و اعتبارات می‌داند و می‌گوید: این مشکل  با کارکرد مثبت و قوی صندوقهای حمایت از توسعه و همچنین حضور پررنگ بهره‌برداران و  تعامل با نظام بانکی تا حدودی حل می‌شود.

 صندوق به دنبال کسب ثروت نیست

وی در این راستا با بیان اینکه صندوقهای حمایت از توسعه منابع طبیعی  توان سرمایه‌گذاری بهره برداران  و تعاونی‌های منابع طبیعی را  افزایش می‌دهد، تأکید می‌کند: این صندوق برای دستیابی به اهداف بزرگی  چون حفاظت و توسعه  پایدار منابع طبیعی ایجاد شده، بنابراین  به دنبال کسب ثروت نیست.

رئیس هیات مدیره  و مدیرعامل  شرکت صندوق حمایت  از توسعه منابع طبیعی استان اصفهان هم به قدس می‌گوید :  هدف  این صندوق تقویت سرمایه‌های خرد اعضا و ارتقای قدرت سرمایه گذاری آنها در اجرای طرحها و برنامه‌های متنوع منابع طبیعی است، بر این اساس تا کنون بیش از 10 هزار نفر از 47 هزار بهره بردار عرصه های مرتعی  با تشکیل  30 شرکت تعاونی، عضو صندوق  توسعه منابع طبیعی این استان شده اند و بیش از 104 مورد یعنی افزون بر 5 میلیارد و 600 میلیون تومان   تسهیلات با سود 4 درصدی دریافت کرده اند

مهندس روانفر، با اشاره به اینکه  اولویت سرمایه‌ گذاری این صندوق در بخش مراتع  است، تصریح می‌کند: در راستای اجرای برنامه‌های توسعه‌ای شرکتهای تعاونی و حمایت از چرخه تولید، تسهیلات این صندوق سه ساله و  با ساده ترین روش  در اختیار  اعضا  و سهامداران  صندوق قرار می‌گیرد، به گونه‌ای که عملاً امکان تأمین ضامن برای اعضا فراهم خواهد بود.

 آسیب در بخش تسهیلات بانکی

با وجود این، یکی از آسیبهایی که در چند دهه اخیر همواره متوجه  تسهیلات  بانکی بوده عدم استفاده این تسهیلات در طرحهایی  است که برای اجرای آنها تسهیلات داده شده است.در واقع  تجربه نشان می‌دهد  بسیاری از افرادی که  چنین وامهایی را می‌گیرند به جای استفاده در بخشهای  کشاورزی و منابع طبیعی در بخشهای پرسود مانند مسکن و خدمات به کار می‌گیرند سؤال این است  که صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی چگونه و با چه ابزارهایی می‌تواند  از این آسیب در امان بماند ؟

روانفر در پاسخ به این پرسش می‌گوید: بانکها  برای این منظور فقط یک واحد نظارتی دارند، اما در این صندوق برای اینکه تسهیلات در زمینه طرحهای ارایه شده، هزینه شود چهار سامانه نظارتی تعریف شده که اولین آن هیأت مدیره صندوق است. یعنی  هرطرح پیشنهادی که می‌خواهد تسهیلات دریافت کند نخست  باید اعضای هیأت  مدیره آن را تأیید بکنند. دوم از آنجا که این صندوق مربوط به توسعه منابع طبیعی است، اجرای طرح باید به تأیید مدیر منابع طبیعی شهرستان برسد و سوم نقش نظارتی خود صندوق است . یعنی صندوق  نظارت می‌کند تسهیلاتی که ارایه کرده آیا در راستای طرح تعریف شده مصرف  می‌شود  یا نه.

افزون بر این موارد، اداره کل منابع طبیعی استانها که باید طرحهای پیشنهادی را تأیید کند  نیز به عنوان یکی دیگر از ابزارهای مورد نظر برای مقابله با آسیب وارد عمل می‌شود. بدین صورت در ارایه تسهیلات به اعضا چهار مرحله نظارت صورت می‌گیرد که  این یکی از ویژگی های این  صندوق است که آن را از لحاظ نظارتی بر بانکها متمایز می‌کند. بنابراین تا کنون شاهد این نبوده‌ایم که سهامداری تسهیلات دریافت بکند، اما در جایی غیر از طرحی که ارایه کرده است هزینه کند.

ضمن اینکه بانکها تسهیلات را  به فرد می‌دهند و ممکن است شخص در راستای منافع شخصی‌اش از آن استفاده کند، اما این صندوق تسهیلات را به تشکل می‌دهد.

وی در ادامه با اشاره به سختی  دریافت تسهیلات از بانکها  می‌گوید: اما دریافت تسهیلات از صندوق حمایت در یک نیم روز انجام می‌گیرد، زیرا 51 درصد پول  صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی متعلق به خود اعضاست. در واقع  این صندوق به نوعی صندوق قرض‌الحسنه خانوادگی یا فامیلی محسوب می‌شود که ممکن است سرمایه‌اش کم باشد، اما یک خانواده را تأمین می‌کند.