اما  درآمدهای مالیاتی به میزان فعالیتهای اقتصادی درکشور، محقق نمی‌شود. یک بخش از این معضل بر اثر فرارهای مالیاتی است؛ یعنی افرادی به دلایل مختلف زیر چتر مالیات قرار نمی‌گیرند و یک بخش دیگر مربوط به کسانی است که زیر چتر مالیاتی هستند، اما با استفاده از روشهایی تلاش می‌کنند که سهم پرداخت مالیات خودشان را کاهش بدهند. همچنین گاهی اوقات تلاشهایی از سوی کسانی که باید مالیات پرداخت کنند،انجام می‌شود تا متصدی قانونی در هنگام دریافت مالیات نسبت به آنها بخشهایی را نادیده و یا کمتر از آنچه که باید، تعیین کند. بنا بر این تا زمانی که نیروی انسانی در تعیین میزان مالیات نقش داشته باشد،  احتمال این تضییع حقوق اقتصاد کشور امکان‌پذیر است. بنابراین تأکید ما بر نظام سراسری و یکپارچه اقتصادی در حوزه فعالیتهای اقتصادی و تعیین میزان مالیاتی آنهاست . از سوی دیگر امروزه دستگاه‌هایی فعال شده‌اند و به افراد و سازمانها آموزش می‌دهند که چگونه از میزان مالیات  خود بکاهند.

یکی از این آموزشها این است که دستگاه‌ها چه کار کنند تا متصدی دریافت مالیات میزان مالیات را کاهش بدهد یا متصدی مربوطه مالیات را کمتر ببیند یا بخشی از آن را نادیده بگیرد. این روشی است که متأسفانه در همه جای دنیا اجرا می‌شود و در کشور ما نیز وجود دارد،اما انتظار داریم با اصلاحی که در روشهای دریافت مالیات صورت می‌گیرد ، از روشهای یکپارچه نظام الکترونیکی مالیات استفاده  شود و سیستم‌های محاسبه گر، میزان مالیات دستگاه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی را تعیین کند تا امکان سوءاستفاده‌ها و زد و بندها در ادارات مالیاتی به میزان قابل توجهی کاهش یابد.

اما تا آن زمان به نظر می‌رسد، باید مجازات و جریمه برای متخلفان هم مؤدی و هم مالیات دهنده به میزان قابل توجهی باشد. البته اکنون جرایم برای این قبیل تخلفات و رانتها وجود دارد. امروزه برای کسانی که سهم دولت را نادیده می‌گیرند یا در مورد بخشی از سهم مالیاتی دولت معامله می‌کنند، قانونگذار  مجازاتهایی را در نظر گرفته است و هر گاه که مسوولان قضایی به این قبیل جرایم برسند، با هر دو طرف برخورد می‌کنند اما متاسفانه در بسیاری از موارد تعاملات و زد و بندها به صورت پنهانی صورت می‌گیرد و این خطرناک است. در این صورت ناظر شاید نتواند به این تخلفات پی ببرد یا اطمینان به طرفین سبب شود سوءاستفاده اتفاق بیفتد. البته بسیاری از افرادی که در حوزه مالیاتی کشور فعالیت می‌کنند، افراد پاکدستی هستند و قانون را بشدت رعایت می‌کنند، اما ممکن است در این فرایند اتفاقاتی ناگواری به زیان درآمدهای مالیاتی دولت اتفاق بیفتد که باید تلاش کنیم تا عملکرد مجموعه کسانی که به صورت سالم فعالیت می‌کنند، تحت تأثیر عملکرد منفی عده‌ای انگشت شمار قرار نگیرد. البته تاکنون هیچ آمار و ارقامی از اینکه تا چه اندازه بر سر مالیات حق دولت معامله می‌شود، وجود ندارد و بدرستی نمی‌توان میزان معاملات پنهان مالیاتی را اعلام کرد.

* عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس