اما گاهی سختگیری برخی استادان، خلاف آیین نامه‌های آموزشی است. در این باره با دکتر محمدرضا هاشمی، معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد و دکتر کامران داوری، مدیر تحصیلات تکمیلی این دانشگاه گفت و گو کردیم.

به باور هاشمی دانشگاه بر دو محور آموزش و پژوهش استوار است و 40 ساعت خدمت استادان به این دو بخش تقسیم می‌شود که 8 ساعت آموزشی و بقیه آن فرصت پژوهشی است. به گفته او براساس ضوابط مقرر در آیین نامه‌های آموزشی، استادان در هیچ دوره آموزشی نمی توانند، نوشتن مقاله علمی پژوهشی را به دانشجویان تکلیف کنند چون الزامی نیست.

این مسؤول تأکید می‌کند: پیش از آزمون جامع در دوره دکتری، استادان اجازه چنین درخواستی از دانشجویان ندارند، ضمن اینکه ما استادان را در دوره آموزشی از چنین خواسته ای بر حذر می‌داریم.

او یادآور می‌شود: ممکن است منظور از مقاله علمی به عنوان تکلیف درسی، مقاله پژوهشی و ژورنالی نباشد و صرفاً مقاله ای مروری است که طی دوهفته با هدف عمق بخشی به غنای محتوای درسی تهیه شود. اگرچه این هم نمی‌تواند نمره را تضمین کند. به گفته او 60 درصد نمره از آزمون و 40 درصد دیگر از میان ترم یا تکلیف درسی است. تکلیف کلاسی هیچگاه از عمق علمی برخوردار نیست و استادان نبایستی توقع مقاله ای میدانی و علمی پژوهشی از دانشجویان داشته باشند.

هاشمی درباره احتمال بروز چنین تخلفاتی از سوی برخی استادان، می‌گوید البته اثبات چنین مواردی دشوار است.

 دانشجویان، تخلفات را گزارش کنند

معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد می‌گوید: اگر گزارشی از تخلفات برسد وظیفه ماست که پیگیری کنیم، اگرچه اثبات چنین مواردی دشوار است.

هاشمی می‌گوید: تاکنون 2 تا 3 مورد شکایت دانشجویی در این باره گزارش و با متخلفان برخورد شده است. یکی از برخوردها را به یاد دارم که به استاد تذکر داده شد و ارتقای رتبه وی نیز به حالت تعلیق درآمد. ممکن است موارد بیشتری هم باشد که اعلام نشده است.

او اضافه می‌کند: دانشجویان نگران نباشند و چنین مواردی را اعلام کنند تا بررسی شود. اگر استادی از دانشجویان دوره دکتری برای مقاله نویسی استفاده کند، بر اساس ضوابط آیین نامه با وی برخورد قانونی می‌شود. هاشمی معتقد است: دانشجویان دوره دکتری، سختگیری استادان را قبول دارند چرا که دوره کیفی است و دانشجویان بر امر آموزش و پژوهش اهتمام دارند.

دکتر داوری نیز به شکل جدید در نمره دهی آزمون جامع دکتری اشاره می کند و می‌گوید: بر این اساس گروه ها سهم 20 درصدی در نمره دهی دارند که شامل فعالیت‌های علمی پژوهشی، حضور در سمینارها و مشارکت دانشجویان در امور مختلف می‌شود.

به باور مدیر تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی، دانشجو در هفته بایستی 60 ساعت در خدمت علم و دانشگاه باشد. دانشجوی دوره دکتری که 6 ساعت آموزشی دارد به ازای هر یک ساعت باید 10 ساعت کار علمی پژوهشی کند. این ساعت آموزشی در دوره ارشد 10 ساعت است که به ازای هر ساعت باید 5 ساعت، فرصت مطالعه و پژوهش داشته باشد.

او می‌گوید: با 6 ساعت درس خواندن که نمی توان گفت طرف PHD شده است، دانشجو باید پوست بیندازد و سختی بکشد. دانشجوی دکتری، تمام وقت است و بایستی طعم زندگی دانشجویی را بچشد.

  میزانی برای شیوه تدریس وجود ندارد

هاشمی با بیان اینکه معمولاً استادان خودشان تصمیم می‌گیرند که چه چیزی را آموزش بدهند، می‌گوید: استاندارد خاصی درباره اینکه استاد، درسی را چطور ارایه دهد، وجود ندارد چون شیوه تدریس در بین استادان متفاوت است.

او می‌افزاید: بنا داریم از استادان بخواهیم تا سیلابس‌های (چارت پیشنهادی دروس) درسی را در پورتال دانشگاه بارگذاری کنند تا انتظار استاد از دانشجو مشخص شود، همچنین دانشجو از مواردی که استاد ارایه می‌دهد، آگاه باشد. این امر ممکن است بخشی از روش تدریس استاد را نشان دهد اما باز هم شاخصی برای شیوه تدریس وجود ندارد.

هاشمی یادآور می‌شود: شاخصی هم برای سنجش میزان سختگیری یا سهل گیری استادان وجود ندارد، ارزیابی دانشجویان نیز در این باره متفاوت است. داوری اضافه می‌کند: البته ارزیابی دانشجویان برای ما ملاک است و به آن اهمیت می‌دهیم.

او معتقد است: دانشجویان دو دسته اند، آنهایی که در زمان دانشجویی، استادانشان را نفرین می‌کنند و بعد از دانش آموختگی، دعا و گروهی دیگر عکس این ماجرا! پس نمی توان به راحتی قضاوت کرد.

هاشمی درباره اینکه نام استاد در مقالات علمی بالاتر از نام دانشجو قرار گیرد خاطرنشان می‌کند: این موضوع در دانشگاه فردوسی منع شده است و در پایان نامه ها، اول باید نام دانشجو باشد، بعد نام استاد راهنما و سپس استاد یا استادان مشاور. او تأکید می‌کند: مقاله ای را که دانشجو نوشته باشد در نظام ارتقای رتبه استاد محاسبه نمی شود.

  درزهای تقلب علمی گرفته شد!

هاشمی درباره ابهامی که برخی دانشجویان درباره مقالات چاپ شده در مجلات علمی دارند، می‌گوید: وقتی مقاله ای چاپ می‌شود روبروی اسم استاد، ستاره ای درج می‌شود که نام نویسنده مسؤول است.

به گفته وی تا یکسال گذشته چنین نبود و نظمی وجود نداشت، مقالات نویسنده مسؤول نداشت و امکان سرقت‌های علمی و ادبی توسط برخی دانشجویان محتمل می‌شد.

این مسؤول یادآور می‌شود: دانشجو به چند دلیل نمی تواند نویسنده مسؤول باشد اولاً دقت علمی را پایین می‌آورد، ضمن اینکه مانع از داده سازی و اقامه دعوی حقوق نمی شود.

او توضیح می‌دهد: در مقاله ای که در مجلات علمی پژوهشی چاپ می‌شود، استاد راهنما یا استاد مشاور بایستی به عنوان سر تیم (ستاره دار) باشد تا شأن علمی تیم علمی حفظ شود. در هیچ جای دنیا نام دانشجو به عنوان سرتیم علمی نیست.

هاشمی به مسأله حقوق هم اشاره کرده   می‌گوید: سرقت‌های ادبی و محتوایی و داده سازی هایی که در حوزه علمی صورت می‌گیرد از تبعات این ماجراست. وقتی دانشجویی اقدام به چاپ مقاله می‌کند می‌خواهد مقاله به روزی داشته باشد و ممکن است که داده سازی کند تا نتیجه کارش را درست جلوه دهد.

او یادآور می‌شود: در صورتی که استاد، نویسنده مسؤول نباشد اگر غلطی هم در مقاله دیده شود، استاد را نمی توان بازخواست کرد. مواردی از این دست بوده که از دانشگاهی شکایت بین المللی شده و آن دانشگاه مجبور به پرداخت غرامتی چند میلیون دلاری شده است. در حالیکه تمام بار حقوقی و صحت محتوایی و علمی بر عهده استادی است که نامش به عنوان نویسنده مسؤول چاپ شده است.