کتاب مي‌تواند تکميل کننده ذهنيت‌هاي پاک آنها باشد، اما اهميت کتابخواني زماني براي کودک آشکار مي‌شود که والدين خود رهرو اين راه باشند .
دکتر بهروز جليلي، روانپزشک و فوق تخصص اعصاب کودکان، والدين را مهم‌ترين مشوقان براي کتابخوان کردن کودکان مي‌داند و مي‌گويد: اولين کساني که مي‌توانند بچه‌ها را به کتاب و کتابخواني تشويق کنند، نه پرستاران هستند و نه مربيان مهد؛ فقط والدين در اين زمينه نقش مهمي دارند. بايد از سنين يک و نيم تا دوسالگي کودکان را به کتابخواني تشويق کرد، حتي با دقت در رفتار بچه‌ها متوجه مي‌شويم، وقتي در سنين پايين هنگامي که کتابي مقابل آنها گذاشته مي‌شود، بي‌هدف کتاب را ورق مي‌زنند و اين حرکت يعني تمرين کتابخواني. از اين رو به والدين توصيه مي‌شود کتاب‌هايي با عکس‌هاي رنگي براي کودکان خريداري کنند که اين مسأله منجر به علاقه‌مندي به کتاب مي‌شود.
اولويت با کتاب است
دکتر جليلي، کتاب خريدن را براي کودکان نسبت به خريدن اسباب بازي داراي اولويت بيشتري مي‌داند و مي‌گويد: هنگامي‌که کودک به سنين مهدکودک و پيش دبستاني مي‌رسد، بايد به جاي خريداري اسباب بازي‌هايي که تأثير مطلوبي بر روحيه کودکان ندارند، به خريدن کتاب و کتابخواني روي بياورند .
از اين کارشناس مي‌پرسيم، والدين بهتر است در چه حالت‌هايي براي کودکان کتاب بخوانند تا آنها را به کتابخواني علاقه مند کنند؟ وي مي‌گويد: حالت‌هاي کتاب خواندن کودکان اين گونه آغاز مي‌شود که کودک به صورت خودکار کتاب را ورق بزند. بهتر است والدين بويژه مادران در هنگام خوابيدن کودکان، کتاب داستان‌هايي با تناسب سن کودکشان براي آنها بخوانند .
توصيه اين روانپزشک کودکان، خريد کتاب‌هاي رنگي براي کودکان است. وي در اين باره اضافه مي‌کند: والدين مي‌توانند براي رفتارهاي خوب کودکان دبستاني که سواد خواندن دارند به عنوان جايزه به آنها کتاب بدهند. تا سنين پيش دبستاني، کودکان به کتاب‌هايي که در بالاي صفحه عکس بزرگ و رنگي بيشتري دارد، علاقه نشان مي‌دهند. بچه‌ها با رسيدن به سنين پيش دبستاني، خواندن و نوشتن را تقليد مي‌کنند، بنابراين لازم است از اين موقعيت استفاده شود. کودکاني که قبل از رفتن به دبستان اسم و فاميل خود را تقليد مي‌کنند، گويي در حال نقاشي اسم خود هستند. والدين در چنين شرايطي به جاي بي‌توجهي به کودکان، بايد آنها را به خواندن و نوشتن تشويق کنند.
بچه‌ها را در انتخاب کتاب آزاد بگذاريد
دکتر بهروز جليلي بر اهميت نگهداري کتاب نيز تأکيد کرده و مي‌گويد: نگهداري کتاب يکي از مسايلي است که والدين از سنين کودکي بايد به فرزندان خود بياموزند تا کودکان هم «کتابخوان» و هم «کتاب نگهدار» شوند. همراهي فرزندان با والدين در خريد کتاب در علاقه‌مند شدن آنها به کتابخواني مؤثر است، البته والدين بايد کودکان را در سليقه و انتخاب کتاب آزاد بگذارند، مگر اينکه کودک کتابي انتخاب کند که با سنشان نامتناسب و يا در بردارنده آسيب‌هاي اخلاقي باشد. حجت الاسلام دکتر ابراهيم اخوي، روان شناس و مدير مرکز مشاوره مآوا نيز با بيان اينکه کودکان در مرحله نخست، دنياي خود را در ذهن خود مي‌سازند و هرقدر اين ذهن پربارتر باشد، امکان موفقيت واقعي در آينده هم بيشتر خواهد بود؛ مي‌گويد: مي‌توان کودکان را سراغ کتاب‌هايي برد که شخصيت‌هاي مورد علاقه آنها نخستين بار در آن کتاب‌ها تولد يافته و سپس به پويانمايي يا داستانهاي نمايشي درآمده‌اند. با اين کار کودکان متوجه اهميت کتاب‌ها مي‌شوند. کودکان با مطالعه کتاب پرسش‌هايي در ذهن آنها شکل مي‌گيرد که نيازمند پاسخگويي صحيح از سوي والدين است. اميرمؤمنان(ع) مي‌فرمايند: کودکي که در خردسالي مي‌پرسد، در بزرگسالي پاسخ مي‌دهد. اخوي با بيان اينکه کودکان، آفريننده هستند و از ديدن تنوع کتاب‌ها، خلاقيت بيشتري در آنها شکوفا مي‌شود، اضافه مي‌کند: حضور کودک در فروشگاه کتاب با آموزش‌هايي که پيش‌تر به او داده‌ايد و سقفي که براي خريد مشخص کرده‌ايد، مي‌تواند پرفايده باشد. هنگامي‌که کودک سراغ کتابي مي‌رود، در واقع يکي از علاقه‌هاي خود را به شما اعلام مي‌کند و مي‌تواند سرنخي براي شناسايي استعدادهاي او باشد. براي مثال زماني که کودک سراغ کتاب‌هايي مي‌رود که در آن اطلاعات کشورهاي ديگر يا شهرهاي ايران ارايه شده، نشان مي‌دهد که به مطالعات جغرافي و اجتماعي علاقه‌مند است. گاهي هم کودکان با تأثيرپذيري از رسانه، دنبال کتاب‌هايي درباره شخصيت‌هاي کارتوني مي‌روند که مي‌تواند از طرف والدين کنترل شود.
خودتان هم کتاب بخوانيد
اخوي نقش والدين را در کتابخوان کردن کودکان مهم دانسته و مي‌افزايد: والدين الگوهاي کودکان هستند. به همين دليل در آموزه‌هاي ديني تأکيد شده که پيش بچه‌ها نماز بخوانيد تا اولين بخش رفتار ديني آنها با مشاهده گري شکل بگيرد. به همين نسبت، زماني که کودک، مادر و پدر خود را مشغول مطالعه مي‌بيند، اشتياق زيادي به الگوبرداري و همانندسازي در خود مي‌يابد. همچنين زماني که والدين داستان‌ها را از روي کتاب براي کودکان مي‌خوانند و فرزندانشان با شنيدن محتواي داستان به آرامش مي‌رسند، از آن به عنوان يک سرمايه رواني و پايگاه امن در بزرگسالي هم مي‌توانند بهره‌مند شوند. تشويق والدين و تشکيل کتابخانه کوچک و کودکانه مي‌تواند براي تحقق اين هدف بسيار مؤثر باشد.
وي با بيان اينکه کودکان در دوره‌هاي سني نيازهاي متفاوتي دارند، تأکيد مي‌کند: در خردسالي، کتاب‌هاي رنگ آميزي، شعر و قصه کودکانه همراه با تصاوير جذاب و بويژه با تأکيد بر نقش حيوانات مؤثرتر هستند. در دوره ابتدايي کودکان به کتاب‌هايي که اطلاعات آنها را افزايش دهد و مهارت‌هاي بيشتري به آنها بياموزد، نياز دارند. برخي از مؤسسه‌هاي نشر هم کتاب‌ها را بر اساس گروه‌هاي سني دسته بندي کرده‌اند که والدين مي‌توانند بر اساس آن خريد کنند.
در آموزهاي ديني تأکيد شده است که پيش از بلوغ، کودکان را با قرآن آشنا کنيد تا ضمن بهره‌مندي از دانش ناب قرآني، با اين کتاب مقدس انس بگيرند و در دوره‌هاي بعدي به عنوان بخشي از تغذيه معنوي آن را با خود به همراه داشته باشند، چرا که به عنوان يک وظيفه تربيتي بايد مراقب کتاب‌هاي آلوده به محتواي نادرست باشيم.
اين‌ها مهم‌ترين نکته‌هايي است که کارشناسان بر آن تکيه دارند:
کودک را از يک و نيم تا دو سالگي با کتاب آشنا کنيد.
براي کودکانتان اول کتاب بخريد، بعد اسباب بازي.
مادر در رختخواب کنار کودک باشد و براي او کتاب بخواند.
براي بچه‌ها کتاب‌هاي رنگي بخريد.
به کودکان دبستاني در قبال کارهاي خوبشان، کتاب هديه بدهيد.
با بچه‌ها به کتابفروشي برويد و همراه با هم کتاب بخريد.
براي کتاب‌هاي کودکتان يک کتابخانه کودکانه درست کنيد.
کتاب‌هايي را که قهرمانانشان براي کودک آشناست، بخريد.
اگر کودک پرسشي درباره کتاب داشت، به آنها با حوصله پاسخ دهيد.
خودتان هم کتاب بخوانيد تا بچه‌ها از شما الگو بگيرند.
نظر شما