البته اوراق مشارکت پیش از این نیز استفاده می‌شد. در سال‌های گذشته ابتدا کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار احکام شرعی مربوط به انتشار این اوراق را طراحی کرده و سپس قوانین این اوراق در سازمان بورس تصویب شد.
در بازار سرمایه از این اوراق با نام اوراق با درآمد ثابت نیز یاد می‌شود. استقبال بنگاه‌های در دو سال اخیر از این اوراق برای تأمین مالی افزایش یافته است. اما هنوز فاصله زیادی با دیگر کشورهای مشابه خودمان داریم.
یکی از روش‌های تأمین مالی شرکت‌های هواپیمایی و ریلی، استفاده از اوراق اجاره است. شرکت‌های تأمین سرمایه با استفاده از منابع به دست آمده از این اوراق، هواپیما و یا قطار مورد نظر را خریداری و به شرکت‌های هواپیمایی و یا ریلی اجاره می‌دهند.
شرکت‌های هواپیمایی و یا ریلی نیز به عنوان مستأجر، اجاره خود را به صورت ماهانه یا سه ماهه به مالک هواپیما یا قطار؛ یعنی دارندگان اوراق پرداخت خواهند کرد. نرخ اجاره بر اساس سودی که توسط سازمان بورس تعیین شده است، همواره ثابت خواهد بود. بنابراین همانند سپرده‌گذاری در بانک‌ها ریسکی برای صاحبان اوراق نخواهد داشت.
رشد بازار بدهی؛ کاهش فشار بر منابع بانکی
بنا به گفته سیف، رئیس کل بانک مرکزی، سهم بانک‌ها و بازار سرمایه در تأمین مالی بنگاه‌ها به ترتیب حدود 89 و 8 درصد است. (3 درصد سهم سرمایه‌گذاری خارجی است) با توجه به معوقات بانکی و محدودیت‌های شدید بانکی که منجر به قفل شدن منابع بانکی شده است. تأمین مالی بنگاه‌ها از طریق بازار سرمایه و روش‌های نوین تأمین مالی می‌تواند تا اندازه‌ای فشار سنگین بر منابع بانکی را کاهش دهد. از سوی دیگری روش‌های تأمین مالی جدید امکان مدیریت ساختار سرمایه‌ای بنگاه‌ها را بهبود می‌بخشد.
بنابراین در شرایط رکود کنونی که تمام بنگاه‌ها نمی‌توانند از منابع بانکی استفاده کنند، اوراق بدهی می‌تواند راه حل مناسبی برای تأمین مالی بنگاه‌ها بحران زده باشد.
نرخ سود حقیقی در اقتصاد
در مهرماه سال جاری برای نخستین بار اوراق خزانه اسلامی در بازار فرابورس منتشر شد. اوراق خرانه اسلامی اوراق بدهی دولتی هستند که براساس خرید دین حقیقی دولت، طراحی شدند. انتشار این اوراق گام بسیار مهمی در اقتصاد ما محسوب می‌شود.
شاید مهم‌ترین اقدام سازمان بورس در برهوت امسال مربوط به انتشار همین اوراق باشد.
یکی از مهم‌ترین مزایای انتشار این اوراق تعیین نرخ سود حقیقی در اقتصاد است. از آنجا که این اوراق پس از انتشار در بازار ثانویه تا زمان سررسید خرید و فروش می‌شوند و قیمت این اوراق براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌گردد، بنابراین نرخ سود واقعی اقتصاد از این طریق مشخص می‌شود. در مهرماه امسال این اوراق با سود مرکب سالانه 26 درصد کشف قیمت شد. هم اکنون قیمت این اوراق956 هزار ریال (چهارشنبه 8 دی ماه) است که با توجه به تاریخ سررسید (23 اسفند ماه سال جاری) سود مرکب سالانه، 25 درصدی به مالکان اوراق خواهد داد.
راه حل تأمین بدهی دولت به پیمانکاران
وزیر اقتصاد، بدهی دولت به بخش خصوصی را بیش از 540 هزار میلیارد تومان اعلام کرد. یکی از راه‌های پرداخت بدهی دولت به پیمانکاران از طریق همین اوراق بدهی دولتی (خزانه اسلامی) است. محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت در بسته خروج از رکود که در آبان ماه رونمایی شد، یکی از طرح‌های این بسته را انتشار 10 هزار میلیارد تومان اوراق خرانه اسلامی عنوان کرد ولی تاکنون هیج اقدام عملی برای این کار انجام شده است. براساس اطلاعات اولیه، بودجه سال آینده قرار است در حدود 17 هزار میلیارد تومان اوراق خزانه برای پرداخت بدهی دولت به پیمانکاران بخش خصوصی اختصاص داده شود.
به طور طبیعی دولت‌ها در تمام دنیا، بدهی معقول به بخش‌های گوناگون اقتصاد دارند، اما آنچه حایز اهمیت است، نحوه تعیین تکلیف این بدهی‌‌هاست. در واقع پیمانکاران باید بدانند دولت چه زمانی بدهی‌شان را پرداخت خواهد کرد.
انتشار اوراق بدهی افزون بر تعیین زمان وصول مطالبات پیمانکاران، امکان خرید دین توسط دیگر اشخاص حقیقی و حقوقی را فراهم می‌کند. بنابراین پیمانکاران می‌توانند با فروش اوراق خزانه اسلامی سریع‌تر به نقدینگی دست پیدا کنند.
مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور در مقاله‌ای یکی از چالش‌های اقتصادی ایران را انباشت بدهی عنوان کرده است. انتشار اوراق خزانه با توجه به امکان تعیین سررسید بلند مدت در این اوراق، می‌تواند بخشی از مشکلات به وجود آمده در بدهی انباشت شده در اقتصاد را مرتفع کند. به یقین پرداخت بدهی دولت به بخش خصوصی موتور محرکی برای رشد اقتصادی و خروج از رکود دامنه‌دار کنونی است. به اعتقاد بسیار از کارشناسان، این روش پرداخت بدهی دولت به مراتب روش مناسب تری نسبت به استفاده از منابع بانک مرکزی است.
موانع اصلی رشد بازار بدهی
قوانین سفت و سخت سازمان بورس برای ضمانت‌های لازم بنگاه‌ها یکی از مهم‌ترین موانع رشد بازار بدهی است. هزینه‌های مالی و ریسک فروش اوراق در روز پذیره‌نویسی نیز می‌تواند یکی دیگر از موانع اصلی رشد بازار به شمار آید.
ناآشنایی برخی از فعالان بورس با این اوراق نیز ریسک انتشار اوراق را نیز افزایش می‌دهد، اما به هر حال در وضعیت کنونی که بازار سهام رونق چندانی ندارد. بازار بدهی می‌تواند با کاهش ریسک سبد سهامداران، بخشی از رونق بازار سرمایه را افزایش دهد.
نظر شما