تنش نظامی اخیر در دریای جنوبی چین که با ورود رزم‌ناو‌های آمریکایی به حریم آبی چین رخ داد ظرفیت آنرا داشت تا به اولین رویارویی نظامی این دو کشور بدل شود. آن هم در شرایطی که مناقشه مرزی میان چین و همسایگانش و بحران آزمایش اتمی کره شمالی در ماه‌های اخیر آستانه بحران در شرق آسیا را به شدت پایین آورده است.
دکترین شرق محور آمریکا
ایالات متحده آمریکا دکترین سیاست خارجی خود را در سالهای اخیر متحول کرده و به جد بر منافع خود در آسیای جنوب شرقی متمرکز کرده است. دولت آمریکا در راستای این سیاست تلاش کرده تا از بار هزینه‌ها و مســؤولیت‌هـــای سنتی خود در حل و فصل مشکلات و درگیری‌های کوچک و بزرگ حکومت‌های عربی غرب آسیا تا شمال آفریقا بکاهد و به جلب متحدان جدید و تقویت جایگاه دوستان خود همچون ژاپن، فیلیپین و تایوان و کره جنوبی در آسیای جنوب شرقی بپردازد.
آمریکا به خوبی می‌داند که اقتصاد رو به رشد چین که با معدل نرخ رشد 8 درصد در سالهای اخیر تهدید جدی برای آمریکا به شمار می‌رود در کنار قدرت نظامی برتر این کشور در شرق آسیا در آینده‌ای که چندان هم دور نیست معادلات سیاسی، اقتصادی و حتی ژئواستراتژیک این منطقه را دگرگون خواهد کرد. آزمایش‌های موشکی چین، ساخت ناوهای هواپیمابر برای تسلط کامل نظامی بر دریای چین جنوبی و بویژه ساخت جزیره‌های مصنوعی برای گسترش مرزهای آبی این کشور به منظور تسلط بر منابع موجود انرژی در دریای جنوبی و احتمالا تسهیل دست درازی‌های چین به مناطق مورد مناقشه با همسایگانش همه و همه علامت خطر برای آمریکا و متحدان آن هستند.
از اینرو آمریکا بیش از هر زمان دیگری درحال تقویت حضور نظامی خود در این منطقه است.
پاتک چین در غرب آسیا
در مقابل چین هم بی‌کار ننشسته است. انتشار سند راهبرد رسمی چین در ارتباط با جهان عرب که بر نقش آفرینی پکن در موضوعاتی چون ایجاد کشور مستقل فلسطین و حمایت از اتحادیه عرب در این مسیر، ورود به حل مسایل غرب آسیا از مسیر سیاسی، حمایت از اعراب برای مقابله با تروریسم و افراط گرایی و حمایت از منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در غرب آسیا تأکید دارد رد پای سیاست مقابله به مثل چین با آمریکا در این منطقه را نشان می‌دهد. توجه چین به نقش آفرینی در بحران سوریه و مناقشه اتمی ایران و غرب در کنار روسیه، توسعه روابط با کشورهای عرب که متحد سنتی آمریکا هستند و گسترش سازمان همکاری‌های شانگهای، نوعی پاتک به سیاستهای تهاجمی آمریکا در شرق آسیا محسوب می‌شوند.
رویارویی اجتناب ناپذیر
اما این وضعیت در درازمدت تا چه حد پایدار خواهد ماند و این دو قدرت را از رویارویی سخت برحذر خواهد داشت؟
یک تحلیلگر مسایل بین‌الملل در این باره با اشاره به اینکه مبنای استراتژی نظامی جدید آمریکا از سال 2012 تمرکز بر منطقه آسیا-اقیانوس آرام اعلام شده و خاورمیانه در این استراتژی به جایگاه دوم نزول یافته می‌گوید: در این راستا آمریکا 60 درصد از ناوگان دریایی خود را به شرق آسیا منتقل کرده و با توجه به تشدید تنشها در دریای جنوبی و شرقی چین میان این کشور و همسایگانش کمک‌های نظامی به متحدین خود را نیز تا 50 درصد افزایش داده تا با سیاست چین برای گسترش حوزه نفوذ ارضی و دریایی خود مقابله کند.
دکتر سیدرضا میرطاهر با تأکید بر اینکه منازعه اصلی در دریای جنوبی میان چین، ویتنام، فیلیپین و مالزی بر سر جزایر «پارسل» و «اسپراتلی» است می‌افزاید: بدلیل کشف منابع غنی نفت و گاز در جزایر اسپراتلی چین با احداث جزایر مصنوعی تلاش کرده تا مناطق اطراف این جزایر را قلمرو دریایی خود اعلام کند و این مسأله موجب نگرانی کشورهای منطقه و بالطبع آمریکایی‌ها که نسبت به مسأله نفت و انرژی حساسیت دارند شده است و در نتیجه شاهد آن هستیم که آمریکا با حضور مداوم هواپیماهای گشت دریایی و استقرار ناوگان دریایی نظامی خود در دریای جنوبی در صدد محدود کردن تحرکات چین است.
وی با بیان اینکه آمریکا به این نتیجه رسیده که حضور مستمر نظامی در شرق آسیا ضمن حفظ منافع اقتصادی و امنیتی این کشور به نوعی بازدارنده چین از گسترش طلبی خواهد بود می‌افزاید: مهمترین مناطق مد نظر چین بنابر اهمیت تایوان، دریای جنوبی و دریای شرقی است که هر سه اینها با واکنش آمریکا روبرو است و آمریکا به شدت در مقابل ادعای چین در مورد تایوان ایستاده اما چین در اولین فرصت و با بدست آوردن قدرت کافی حتی از طریق نظامی برای تسلط بر تایوان اقدام خواهد کرد.
دکتر میر طاهر می‌گوید: در مورد دریای چین جنوبی وسوسه تصرف جزایر مورد مناقشه برای چین بسیار جدی است و در دریای شرقی مناقشه مرزی با ژاپن هم کاملا جدی است لذا آمریکا بعنوان قدرت مداخله‌گر اصلی بعد از جنگ جهانی دوم حضوری مستمر در این منطقه داشته و همواره پیمان‌های دفاعی مستحکمی با کشورهای آسیای جنوب شرقی و کشورهای حوزه اقیانوسیه در کنار ژاپن و کره جنوبی ایجاد کرده و اکنون در این دو کشور ده‌ها هزار نفر از نظامیان و حجم انبوهی از تجهیزات نظامی خود را مستقر کرده است. وی معتقد است اگر چین بخواهد اقدامی در جهت تثبیت حاکمیت خود بر جزایر مصنوعی و جزایر اسپراتلی انجام دهد و به ایجاد منطقه دفاع هوایی با استقرار ناوهای هواپیمابر جدید خود ادامه دهد بعید نیست رویارویی بین نیروهای نظامی آمریکا و چین به برخوردمنجر شود، اگر چه چینی‌ها بدلیل محافظه‌کاری سنتی خود نمی‌خواهند که وارد نبرد نظامی با آمریکا شوند ولی در رویارویی با کشورهای کوچکتر منطقه در استفاده از قوای قهریه کوتاهی نخواهند کرد.
نظر شما