آمارمصرف‌کننده‌های مخدرها از مرز یک میلیون و 335 هزار نفر عبور کرده و با احتساب آنها که مدعی‌اند مصرف تفننی دارند، این آمار به دو میلیون نفر هم می‌رسد. از این آمار بخش قابل توجهی را جوانان تشکیل می‌دهند که عموماً در سن دانشجویی هستند. در گفت‌وگو با عارف وهاب‌زاده، مدیرکل فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری و عضو اتاق فكر، توليد و نظارت بر محتواي آموزشي فعاليت پيشگيري اوليه از مصرف مواد مخدر در دانشگاه‌ها، دلایل اعتیاد دانشجویی و میل جوانان به مخدرها و روانگردان‌ها را بررسی کرده‌ایم که می‌خوانید:
شیوع اعتیاد در بین دانشجویان چقدر جدی است؟
براساس طرح شیوع‌شناسی اعتیاد در کشور، بیشترین گروه سنی درگیر اعتیاد 20 تا 24 ساله و همچنین 35 تا 39 ساله هستند که هر گروه سنی حدود 17درصد جمعیت معتادان را تشکیل می‌دهد. از این جمعیت، حدود 37درصد معتادان تحصیلات تکمیلی دارنــــد که نشان می‌دهد تحصیلکرده‌ها هم درگیر اعتیاد هستند. براساس طرح شیوع‌شناسی سال91 که از سوی دانشگاه‌های تابع وزارت علوم مورد تحقیق قرار گرفت، مصرف در بین دانشجویان به ترتیب قلیان، سیگار، مشروبات الکلی، حشیش، تریاک و قرص‌های روانگردان بود. در این بین مصرف قرص‌های ریتالین 3/1درصد، دیازپام 6/1 و ترامادول بالاترین درصد را در بین دانشجویان داشت. متأسفانه مصرف ریتالین، ترامادول و «گل» در بین دانشجویان بیشتر شده است. مصرف مواد در خانه‌های مجردی هم بیشتر از خوابگاههای دانشجویی است، همچنین در بین دختران دانشجو هم مصرف مواد مخدر بالا رفته است.
چه باید کرد؟
برنامه‌های پیشگیری اولیه از اعتیاد در محیط‌های دانشجویی و بویژه خوابگاه‌ها باید اجرایی شود، البته اقداماتی در حوزه دانشجویی انجام گرفته بویژه در چند سال اخیر که سند جامع پیشگیری اولیه از اعتیاد مصوب شده و حدود چهل درصد از جامعه دانشجویی کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد. طی یکی دو سال اخیر، اقدامات خوبی را در حوزه دانشجویی انجام شده است. یکی از اقدامات مهم، تشکیل تشکل‌های دانشجویی پیشگیری از اعتیاد بوده که در یکسال گذشته شکل گرفته و با عنوان همیار سلامت فعالیت می‌کند.
مهمترین موانعی که پیش‌رو دارید، چیست؟
مهمترین مشکل ما در حوزه پیشگیری اولیه از اعتیاد برای قشر دانشجو، منابع مالی محدود است که باید وزارت علوم نگاه ویژه‌ای به این موضوع داشته باشد.
از نظر مالی چه محدودیت‌هایی دارید؟
اعتبارات ستاد، اعتبارات کمکی است. بسیاری از دستگاه‌های دیگر هم دخیل در بحث اعتیاد هستند و بایستی کمک کنند.
آمارهایی از وضعیت شیوع اعتیاد در دانشگاه آزاد هم دارید؟
متأســـفانه مــــا در دانشـــگاه آزاد،شیوع‌شناسی اعتیاد را بصورت منسجم نداریم و نمی‌دانیم شیوع اعتیاد چقدر است، اما در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم و وزارت بهداشت، طرح شیوع‌شناسی اعتیاد چند سال است اجرا می‌شود. البته اخیراً ستاد، تفاهم نامه‌ای را با دانشگاه آزاد منعقد کرده که هم برنامه‌های پیشگیری اولیه از اعتیاد در این دانشگاه انجام شود و هم شیوع‌شناسی اعتیاد در سطح دانشگاه‌های آزاد اجرا شود تا آماری از نرخ شیوع اعتیاد در بین دانشجویان این دانشگاه را بدست آوریم. برای سال آینده برنامه‌ریزی کردیم که دانشگاه‌های غیردولتی هم تحت پوشش برنامه‌های پیشگیری ستاد قرار بگیرند.
آمارهایی که تاکنون داشتید، چه رقمی از شیوع اعتیاد را نشان می‌دهد؟
آمار سال91 از شیوع‌شناسی اعتیاد در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، رقم 6/2درصد و در دانشگاه‌های وابسته به وزارت بهداشت 6/1درصد را نشان می‌دهد؛ آمارهای جدید هم در دست بررسی است.
مصرف چه مخدری، رشد بیشتری داشته است؟
مخدر گُل.
عوارض این مخدر چیست؟
گُل از گیاه شاهدانه گرفته می‌شود. عوارض آن شبیه به حیشش است و حتی بیشتر. همچنین مصرف ریتالین که در بین دانشجویان شایع شده، عوارض مختلفی دارد همچون عصبی شدن، بی‌خوابی، احساس سرگیجه و درد، تغییر ضربان قلب و فشار خون، خارش پوست و بروز افسردگی بعد از قطع مصرف. دانشجویی داریم که تعداد زیادی قرص ریتالین در روز مصرف می‌کند تا جایی که دچار تشنج می‌شود. او الان تحت درمان است.
باورغلطی درباره ریتالین وجود دارد که اعتیادآور نیست.
قرص ریتالین با تجویز پزشک و با تشخیص پزشک برای بچه‌های بیش فعال تجویز می‌شود، ولی برای تمرکز و بیدارماندن، داروی خوبی هست. نباید به دانشجو خیلی دروغ بگوییم. اوایل که مصرف می‌کنند شاید حالت خوبی داشته باشند، اما عوارض آن به مرور زمان خودش را نشان می‌دهد. به دلیل شادابی کاذب اولیه، دوز مصرفشان بالا می‌رود. مصرف شیشه و حشیش هم همین است، بعد از مدتی که مصرف ادامه یابد، دوزشان بالا می‌رود.
دلیل اینکه دانشجویان به مصرف این مخدرها میل دارند چیست؟
قاچاقچیان بیکار ننشسته‌اند و هر روز مخدر جدیدی تولید و عرضه می‌شود. از نوع ماده مخدر و تغییر الگوی مصرف، امروز بحث گُل است و فردا مخدری دیگر. مصرف مواد مخدر، علل و عوامل مختلفی دارد اما در حوزه دانشجویی، آنچه مطرح کرده‌اند کسب لذت و احساس خوب است. به نظر می‌رسد در بعد نشاط اجتماعی در دانشگاه‌ها باید اقدامات ویژه‌ای انجام شود. در سال90 تحقیقی که روی جمعیت عمومی کشور انجام شده، نشان می‌دهد اولین عامل مصرف مخدر، کسب لذت، سپس کنجکاوی و سومین عامل تفریح بوده است. در بعد نشاط اجتماعی برای گروه‌های سنی مختلف، نیازمند کارهای ویژه‌ای هستیم. نشاط را به دانشگاه‌ها برگردانیم، میل به سمت مصرف مخدر کمتر می‌شود.
در جلساتی که با مسؤولان وزارت علوم داشته‌اید، استقبال از برنامه‌های ستاد چطور بود؟
ارتباط بسیار خوبی با هم داریم بویژه از زمانی که سند جامع پیشگیری از اعتیاد تدوین شد. در تمام دانشگاه‌های دولتی، برنامه‌های آموزشی برای دانشجویان داریم که در قالب تفاهم‌نامه با وزارت علوم انجام می‌شود.
نظر شما