تحقق اقتصاد مقاومتی آنقدرمهم است که مقام معظم  رهبری امسال را به این عنوان نامگذاری کردند به امید آنکه دولت و ملت بیش از پیش به اهمیت آن واقف شوند .قدس آنلاین در گفتگوی دو قسمتی با دکتر یحیی آل اسحاق فعال اقتصادی  و رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران اقتصاد مقاومتی را از آغاز تا انجام و مراحل دست یابی به موفقیت های مورد نظر آن را و وظایف دولت ،ملت و یکایک بازیگران اقتصادی را مورد بررسی قرار داده است که قسمت دوم این گفتگو درادامه آمده است.

دیدگاه اقتصاد مقاومتی به مقوله کالاهای استراتژیک و منابع نفتی چگونه است ؟

یکی از بندهای مهم اقتصاد مقاومتی توجه به بی نیازی در تولید کالاها و محصولات استراتژیک اعم از خوراکی و دارویی است ، بنابراین براساس این مساله جهت گیریهای اقتصادی کشور باید بگونه ای باشد که بتوانیم در تولید  کالاهای استراتژیکخود کفا شده  و نیازمند وارد کردن این دسته از محصولات از خارج نباشیم. خوشبختانه با اینکه حدود نود درصد از داروهای مورد نیاز کشور در داخل تولید می شود اما در برخی اقلام از جمله داروهای پایه ای چون آنتی بیوتیک ها ، داروهای کمیاب وبرخی از تجهیزات پزشکی عمدتا وارد کننده هستیم از این رو با توجه به اهمیت موضوع دسترسی به اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی جهت گیری، افق ها و سرمایه گذاریها باید در راستای خودکفایی در این حوزه هم باشد. در رابطه به عدم وابستگی به نفت نیز باید گفت جهت گیری اقتصاد مقاومتی در این حوزه باید بگونه ای باشد که بودجه کشور وابسته به درآمدهای نفتی نباشد چرا که این مساله همچنان به عنوان یکی از معضلات اقتصادی گریبانگیر اقتصاد ایران است .متاسفانه  60درصد از بودجه کشور به درامدهای نفتی وابسته است بنحوی که بخش اعظم درآمدهای نفتی فقط به تامین حقوق کارگران و کارمندان اختصاص می یابد. در اقتصاد مقاومتی جهت گیریها باید به گونه ای باشد که اقتصاد مقاومتی رابطه بین بودجه جاری و نفت را قطع کند یعنی نفت نفروشیم که حقوق کارمندان و کارگران را تامین کنیم بلکه درآمدهای نفت صرف نفت بودجه های عمرانی ، توسعه و آتیه کشور شود .درآمدهای نفتی زمانی که اقتصاد مقاومتی به درستی اجرا شود به نفع تولید به کار گرفته می شو د و با افزایش ارزش افزوده توان تولید کشور و رقابت در بازارهای منطقه ای و بین المللی افزایش می یابد.یکی از ویژگی های اقتصاد مقاومتی توجه به عدم خام فروشی است تا مجموعه دارایی های طبیعی و معدنی خود را به صورت خام نفروشیم و با جلوگیری از خام فروشی و تبدیل آنها به کالاهای مورد نیاز ارزش افزوده مضاعفی حاصل شود.

- اعمال تغییرات اساسی در سیستم بانکی تا چه حد می تواند به تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی کمک کند؟

یکی از مهمترین راهکارهای پیشبرد سیاست های اقتصاد مقاومتی تغییر در نظام بانکی کشور است چرا که نظام بانکی ما از کارآمدی بالایی برخوردار نیست و از اهداف و کارکردهای اصلی خود فاصله گرفته و بیشتر به صورت بنگاه داری اداره می شود.متاسفانه بانکها  خود را هم رده شرکت های اقتصادی کرده اند و برخوردشان شرکتی شده وبه تنها چیزی که می اندیشیند افزایش سود و درآمد  صاحبان سهام خود است . بانک یک واحد خدمات رسانی محسوب می شود ومسلما فعالیت های بانکی که امروز  کارکرد اصلی نظام بانکداری نیست .یکی از مهمترین وظایف بانکها جمع آوری منابع مالی مردمی و هدایت آن به سمت  اولویت های اقتصادی کشوراست تا در ازای دریافت پس اندازهای مردم ، تولید رونق گرفته و بانکها هم  در ازای خدماتی که ارائه می دهند درصدی به عنوان کارمزد دریافت کنند نه اینکه خود بانک نهادی شود که با پول مردم به نفع خود و صاحبان سهامش فعالیت اقتصادی کند. بی تردید امروز بانکها بیشترین سود متصوره کشور را دارند و با نگاه شرکتی اصلی ترین وظیفه خود یعنی خدمات رسانی به اقتصاد کشور را از یاد برده اند.متاسفانه بانکها خود را با شرکت های خودرو ساز و مابقی فعالان اقتصادی مشابه یکسان کرده اند و به دنبال سود بیشتر هستند این در حالی است که یک شرکت خودرو سازی برای جلب بیشتر مشتری باید با کمیت و کیفیت بیشتر وارد بازار رقابت شود اما هدف اصلی تاسیس بانک نقش آفرینی در تحول اقتصادی یک کشور است . مسلما تغییرات در نظام بانکی می تواند مقدمه ایجاد تحولی شگرف در نظام اقتصای کشور و اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی باشد.

 -آیا به این مساله معتقد هستید که عدم همدلی ،همراهی و مشارکت مسئولان و همچنین قوانین دست و پاگیر و عدم امنیت برای سرمایه گذاری مانع تحقق اقتصاد مقاومتی شده است ؟

مسلما تحقق اقتصاد مقاومتی نیازمند الزاماتی اعم از داخلی و خارجی است بنابراین برای تحقق هر چه بهتر این مهم باید توجه داشت که پیشبرد اقتصاد با امریه ، فرمان ، آیین نامه و دستور العمل صورت نمی گیرد. شاید بیست درصد اقتصاد در گروه آیین نامه ها باشد و هشتاد درصد مابقی آن با واقعیت ها؛عملیات های صحیح و منابع کافی سامان می گیرد. پرواضح است که شکوفایی اقتصاد با خواهش ، اجبار و تهدید میسر نمی شود بلکه واقعیت ها ، تصمیم گیری و پیگیریها اولین نیاز پیشبرد اهداف اقتصادی است .اقتصاد در محیط متلاطم،غیر قابل تشخیص و غیر معتمد و نوسانی سامان نمی گیرد مسلما سرمایه گذار براساس قانون مشخصی که قابل اعتماد باشد اقدام به سرمایه گذاری می کند چرا که وقتی نهادی امروزسرمایه گذاری می کند تا درآمد زایی محصول وحصول نتیجه مسلما نیازمند زمانی طولانی است بنابراین قوانین و مقررات صادرات و واردات، قوانین بانکی ،قوانین  قوه قضاییه ، چگونگی سرمایه گذاری و  نگاه دولت به  سیاست ها بگونه ای باشد که سرمایه گذار با اطمینان به اینکه در محیط امنی وارد شده است به فعالیت اقتصادی بپردازد. سرمایه گذاری در یک محیط ناامن و فضایی که در آن همدلی وجود نداشته باشد امکان پذیر نیست.  دررابطه با فعالیت های  اقتصادی اگر  مجلس، دولت، سیاسیون ،تصمیم گیران و مردم هر کدام به روش خود اقدام نمایند مسلما آشفته بازاری ایجاد می شود که امکان فعالیت اقتصادی مثمرثمر وجود ندارد مسلما در چنین فضای عدم وحدت نظری نمی توان به موفقیت اقتصاد مقاومتی امیدوار بود. اقتصادی که سیاسی شود آشفته بازاری می شود که اینک ما درگرداب آن اسیر شده این هر مسئولی بنا به عقیده و نوع نگاه اقتصادی و منافع خود بگونه ای با آن برخورد می کند یکی در تلاش است تا مانع واردات شود و دیگری تمایل دارد تا واردات را آزاد کند ،یکی به برقراری ارتباط با بازارهای منطقه ای  می اندیشد و مسول دیگری معتقد به ارتباط با همه دنیا است مسلما در چنین وضعیتی تضمین اقتصادی وجود ندارد .تغییر قوانین در چنین فضایی با آمدن و رفتن احزاب و جریان های سیاسی هم به راحتی صورت می گرد و وزرا و دولتمردان بنا به صلاحدید خود در اقتصاد اعمال نظر می کنند کرد مسلما در چنین وضعیتی هیچ سرمایه گذاری ماحصل زندگی خودش را به  چنین بازاری اختصاص نمی دهد. بی تردید جمهوری اسلامی نیازمند همدلی وهماهنگی عمومی در حوزه اقتصاد است و سران سه قوا باید دراین باره اهتمام لازم را در سیاست گذاری و عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی داشته باشند.

-به نظر می رسد پراکنده کاری ها در حوزه اقتصاد یکی از معضلات هدر رفت بودجه هایی است که برای پروژه های مهم به کار گرفته می شود این مساله چه میزان در ناکارآمدی اقتصاد موثر است و اینکه برخی تمایلی به تن دادن به سیاست های اقتصاد مقاومتی ندارند ناشی از چیست؟

 الزام بعدی در خصوص اقتصاد این است که باید با توجه به همه شرایط موجود به مسائل ؛ مشکلات و چالشهایی که وجود دارد به صورت پروژه ای نگریست. یعنی  مسولان  و مدیران عامل با قرار دادن سازمانهای نظارتی و ارزیابی پروژه ها با بازخواست و پیگیری محصول مشخصی را با  کیفیت معین در زمان مشخص شده تحویل دهند. این مساله زمانی محقق می شود که یک پروژه کاملا تعریف شده باشد و بین نهادهای مختلف هماهنگی وجود داشته باشد .نباید هر روز پروژه جدیدی در دست مجریان مختلف قرار بگیرد بلکه پروژه ها باید  براساس مشکلات و چالشهای کشورتعریف شود مثلا حل مشکل بیکاری، معیشت مردم، رکود، فساد اقتصادی، آب،  محیط زیست و ..پروژه ها اعم از داخلی و بین المللی لازم است توسط مجلس و دولت مثلا ظرف چهار سال عملیاتی شود بنحوی که دولت ،مجلس و بازیگران اقتصادی همسو با هم پروژه های اقتصادی خود را به سامان برسانند.

نکته بعدی که درحوزه اقتصادی بسیار مهم است توجه به آورده های جمهوری اسلامی است  باید دید آیا آورده های  ما با چنین اهدافی می خواند یا نه ؟آیا برای فعالیت های اقتصادی بزرگ ما به  آورده های مورد نیازدسترسی داریم یا نه ؟  آیا اقتصاد ما از منابعی برخوردار است که قابل اول شدن در منطقه در حوزه های مختلف است.یقینا ایران نه تنها نسبت به رقبای منطقه ای آورده کمتری ندارد بلکه درحوزه نیروی انسانی است بنا برآنچه که نهاد های بین المللی می گویند ایران از نظر توسعه انسانی در منطقه دارای رتبه اول است .شش میلیون جوان تحصیلکرده ،لبریز از انرژی، نیروی کار بارور شده  همچنین منابع سرشار نفت و گاز ،برخورداری از موقعیت  جغرافیایی و  بازار چهارصد میلیونی در اطراف کشور، استعدادهای متوسط به بالا ، ظرفیت تاریخی و اجتماعی ، شهرک های صنعتی مملو از ماشین آلات ،مردم متحد و منسجمی که از اصیل ترین مردمان به شمار می روند ،مردمی که اگر دور نمای موفقیت را ببینند با توان لازم و جهادی وارد کار می شوند  از جمله آورده های جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود. مسلما همه ما به این مساله واقف هستیم که  تهدیدها و خطرهای بین المللی همه درحوزه اقتصادی است بنابراین برای اینکه حرکت عظیم اقتصادی واقع شود همه باید در کنارهم همکاری نمایند. اما در این بین برخی  جریانات هستند که  اجرای اقتصاد مقاومتی منافع آنها را به خطر می اندازد.عده ای در حوزه اقتصاد در سطوح مختلف اعم از خصوصی و دولتی، داخلی و خارجی ذی نفع هایی هستند که شرایط موجود برای آنها کمال مطلوب است اگر این شرایط تغییر می کند با تمام قوا و و ابزارهای مختلف  به نیروهای بازدارنده ای تبدیل می شوند که به صورت علنی و غیر علنی اجازه نمی دهند اقتصاد مقاومتی عملیاتی شود.این افراد در نظام بانکی ، مدیر و سرمایه گذار و بهره بردار و در سمت ها و موقعیت های مختلفی قرار دارند که اگرنظام بانکی یا برخی از قوانین تغییر کند منافعشان به خطر می افتد بنابراین با اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی به اشکال محتلف مبارزه می کنند چرا که می دانند پیشروی با الگوی جمهوری اسلامی واقتصاد مقاومتی به نفع عموم ملت ایران است بنابراین خود از این جریان متضرر خواهند شد.

مساله نفوذ از طریق روزنه های اقتصادی مساله جدی امروز کشور است در این باره چه دیدگاهی دارید و برای تحقق اقتصاد مقاومتی عملا چه راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟

یکی از مسائل و معضلات کشور سیاست زدگی اقتصاد است  بنحوی که عده ای در تلاشند با توسل به جریانات سیاسی وبا استفاده از منابع اقتصادی به اهداف اقتصادی خود  برسند یعنی از ابزارها و اهرمهای اقتصادی در جهت منافع سیاسی، حزبی و گروهی  برداشت کنند.روال کار در دنیا بدینگونه است اگر قرار است  پروژه ای انجام شود پیمان کارهایی انتخاب می شوند که وابسته به جریان خاصی نباشند. اگر قرار است منابع کشور تقسیم شود جمع کننده این منابع گروه های خاصی هستند که وابستگی سیاسی نداشته باشند. متاسفانه یکی از مباحثی هم که این روزها قوت گرفته و مقام معظم رهبری نیز بارها بدان اشاره کردند بحث نفوذ از طریق فعالیت های اقتصادی است. شواهد حاکی از آن است که وقتی قدرتمندان عالم با ابزارهای سیاسی و نفوذ و تحریم و تهدید نتوانستند به اهداف خود برسند با اهداف تعاملی  و اقتصادی وارد این حوزه می شوند و متاسفانه کسانی در داخل که همسو با آنها عمل کرده یا همانند آنها می اندیشند نیز به گسترش نفوذ از طریق اقتصادی دامن می زنند بنابراین در این راستا نوع محصول و فعالیتها ایجاد  وابستگی می کند تا از این طریق ایران همواره در معرض تهدید قرار بگیرد. بی شک همه مردم و مسولین باید برای عوامل بازدارنده اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی همدل و همراه شوند و در این زمینه با مبارزه با فساد اعم از فسادآشکارا یا فساد پشت پرده تلاش کنند چرا که اقتصاد مقاومتی با فساد سامان نمی گیرد .برخورد پشت صحنه فساد امر بسیار مهمی است که باید بدان توجه شود چرا که  فساد یک سیستم است ودارای ابعاد ظاهری و باطنی است بنابراین  روابط حاکم بر پشت صحنه فساد  موضوع اصلی است که  اگربا عوامل و بازیگران پشت صحنه برخورد نشود و مورد شناسایی قرار نگیرند اقتصاد در روال عادی و معمول خود قرارنمی گیرد. بی تردید در ایران اسلامی هر کس با هرایده ،عقیده باید با نگاه مومنانه ؛نگاه ملی ,نگاه شخصی و حفظ آتیه خانواده و فرزندان خود برای اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی اهتمام کافی داشته باشند تا برای نجات اقتصاد ایران از بلاتکلیفی و فشارهای متعدد اقتصاد مقاومتی عملیاتی شود .