راهبرد آمریکا پس از برجام یکی از اصلی ترین موضوعاتی است که این روزها کارشناسان سیاسی را به بحث و تحلیل واداشته است. تغییر رفتار آمریکا در قبال ایران همانگونه که قبل از اجرای برجام قابل پیش بینی بود که آمریکا در پسا برجام با ایران اسلامی رفتاری متفاوت نخواهد داشت این روزها واقعیت بزرگی را آشکار ساخته که هدف آمریکا از نشستن پای میز مذاکره با ایران صرفا حل مسائل هسته ای نبوده بلکه راهبردهای اصلی خود را در دل هسته ای و با بهانه هسته ای در پسا برجام جستجو می کرده است. گشایش اقتصادی، توسعه و شکوفایی اقتصاد ایران مهمترین موضوعاتی بود که در مذاکره با آمریکا مطرح می شد اینک نه گشایشی حاصل شده و نه رونقی مشهود است اما آمریکا پر ادعا تر مدعی امور داخلی ایران است. گفتگوی پیش رو با مهدی محمدی کارشناس مسائل سیاسی وهسته ای به تحلیل راهبردهای پسا برجامی آمریکا در ایران پرداخته است.
دوران پسا برجام را پشت سر می گذاریم اما آمریکاییها همچنان به تعهدات خود پایبند نیستند مهمترین راهبردهای آمریکا در حین اجرای برجام با توجه به عدم تعهد به آن را چگونه ارزیابی می کنید؟
آنچه که آمریکا به عنوان استراتژی خود پس از برجام در نظر گرفته را می توان به دو دسته تقسیم کرد. اولین موردی که آمریکاییها برآن اصرار دارند حاکی از این واقعیت است که آمریکا در اجرای برجام مایل است تا مردم را به نحو خاصی هدایت کنند که خود بدان تمایل دارند. عامل دوم مدیریت محیط پسابرجام به روش آمریکایی است به این مفهوم که آمریکایی ها مایلند توافق هسته ای را به ابزاری برای مدیریت رفتار ایران در حوزه های مختلف از جمله حوزه داخلی تبدیل کنند. نکته مهمی که درباره راهبرد امریکا در اجرای برجام  باید در نظر گرفت این است که امریکاییها به شدت مایل هستند تا اجرای برجام به یک توافق فاقد نظارت تبدیل شود. یعنی برجام به گونه ای اجرا شود که هیچ مرجعی برای داوری درباره تعهدات و اجرای آمریکا وجود نداشته باشه که بتواند این مساله را اثبات نماید که آیا آمریکا عملا در حال اجرای برجام هست یا نیست و به تعهدات خود عمل می کند یا نه؟ دومین راهبرد امریکا این است که برجام را به یک توافق یک طرفه تبدیل کند. امریکاییها مایلند برجام به گونه ای اجرا شود که عملا ایران به همه تعهدات خود پایبند باشد اما انها تعهدات خود را به صورت میلیمتری انجام داده و هرجا که باراهبردهای انها موافق بود انجام دهند در غیر این صورت آمریکا الزامی به اجرا وانجام تعهداتش نخواهد داشت.
جنبه سوم استراتژی امریکا در اجرای توافق هسته ای اجرای روان شناسانه برجام به جای اجرای واقعی برجام است. یعنی امریکا درصدد است شرایط و فضایی به وجود بیاورند که افکار عمومی ایران به این نتیجه برسد که امریکا واقعا و صادقانه درحال اجرای برجام است و مشکلاتی که پس از برجام مشاهده می شود به دلیل عدم تعهد آمریکا نیست بلکه یکایک آنها را به دوش نظام و حاکمیت جمهوری اسلامی بیاندازد. در واقع مدیریت افکار عمومی ایران از این حیث که افکار عمومی اعتماد خود را به امریکا یا به نحوه اجرای برجام توسط آمریکا حفظ کند برای امریکاییها خیلی مهم تر از عمل واقعی به برجام است. این تئوری وجود دارد که آمریکا  به کمک جریانی در داخل کشورقادر است که به تعهدات خود در ایران عملا پایبند نباشند اما شرایط را بگونه ای مدیریت کنند که مردم ایران فکر کنند امریکا متعهد به اجرای برجام است اما مشکلات ناشی از سیاست ها و عدم تلاش نظام و  حاکمیت برای پیشبرد امور اقتصادی و رفاه مردم است. بی شک مسائل مطرح شده اصلی ترین راهبردهای آمریکا حین اجرای برجام است.
راهبرد اصلی آمریکا پس از برجام با توجه به انتخابات پیش روی ریاست جمهوری وانتظار مردم از گشایش های اقتصادی پسابرجام چیست؟
مدیریت بعد از برجام عمدتا مبتنی است بر تبدیل کردن برجام به ابزاری برای تغییر محاسبات افکار عمومی ایران در سایر حوزه های امنیت ملی و... بی تردید طرف امریکایی مهمترین صحنه ای که در تلاش است تا بعد از این آن را مدیریت کند صحنه انتخابات سال 96 در ایران است. به نظر می رسد مهمترین مشکل فعلی امریکا نگرانی از عدم رای آوری آقای روحانی در انتخابات بعدی است. آمریکا برای دستیابی به اهداف انتخاباتی خود در ایران مجبور است بین دو گزینه یکی را انتخاب کند بنابراین  طرف امریکایی یا باید به  گونه ای عمل کند که گشایش های واقعی اقتصادی در جامعه به وجود آمده و ملموس شود و درزندگی روزمره مردم عیان باشد تا با تکیه برگشایش اقتصادی آقای روحانی بتواند رای مردم را به دست آورد. راه دیگر امریکا این است که به تعهدات خود عمل نکنند اما شرایطی به وجود بیاورد که افکار عمومی در ایران به جای آنکه دولت ایران را  مقصر مشکلات اقتصادی و عدم بهبود شرایط اقتصادی بدانند به این جمع بندی برسند که نظام، حاکمیت و نهادهای انقلابی مقصر عدم بهبود اقتصادی هستند .شواهد موجود اعم از اقدامات در حوزه برنامه موشکی و دخالت های بیجای آمریکا در امور داخلی کشور بیانگر این است که آمریکا راهبرد دوم را در پیش گرفته  بنحوی که مایل است با یک تیردو نشان بزند یعنی شرایطی به وجود آورند که هم به برجام عمل نکنند و هم  ناکارآمدی های ناشی از عدم تحقق وعده های  اقتصادی پس ازبرجام را به  دوش جریان انقلابی بیاندازند.
به نظر میرسد آمریکا در پسا برجام انگیزه های قوی تری برای اعاده مطالبات ناصواب خود در ایران پیدا کرده است آیا می توان اینگونه گفت که برجام های بعدی بیشتر از اینکه به امور داخلی و اقتصادی ایران کمک کند آمریکا را در رسیدن به اهدافش در ایران یاری می کند؟
بی تردید موضوعی که آمریکا پیگیر آن است حل مساله ای است به نام ایران. آمریکا براین اساس در تلاش است تا با تکیه بر مدلی به نام برجام مساله ای به نام ایران را حل کند چرا که مساله ایران بسیار  پیچیده است وصرفا یک مساله یک بعدی مرتبط با هسته ای یا موشکی نیست. بنابراین برای اینکه آمریکا بتواند همه مسائلی که به زعمش در ایران در همه ابعاد حل شود به فکر تعمیم مدل برجام به سایر حوزه ها است از این رو برای تحقق این موضوع مساله مهمی که می تواند آمریکا را در رسیدن به اهدافش کمک کند گروگان نگه داشتن اقتصاد ایران است .آمریکا تلاش می کند تا با ایجاد گشایش های مدیریت شده اقتصادی و در عین حال گروگان نگه داشتن رفاه اقتصادی  به صورت یک طرفه یا شیرین سازی به برخی از اهداف خود در ایران برسد البته پرواضح است که این شیرین سازی از حد معینی فراتر نمی رود چرا که اگر ایران از برجام احساس بی نیازی کند و شکوفایی اقتصاد ملموس شود دیگر ایران نیازمند توافقی با آمریکا نیست. نکته مهمی که باید بدان توجه شود توافق بین یک جریان سیاسی در داخل کشور و امریکایی ها برای اینکه به بهانه رفع همه تحریم ها عملا به آمریکا امتیازات بیشتری اعطا شود بنحوی که تئوری برجام های  بیشترکه از جانب رئیس جمهور مطرح می شود در همین راستاست یعنی اصل حرف آقای روحانی این است که ما باید از فرصت برجام برای گشایش اقتصادی استفاده کنیم و بعد هم تاکید می کنند تحریم هایی که در برجام تعلیق شده  برای گشایش اقتصادی کفایت نمی کند. معنی شفاف این حرف این است که برای اینکه گشایش اقتصادی ایجاد شود ما باید به سمت امتیاز دهی در سایر حوزه هایی که آمریکا از آن نگرانی دارد حرکت کنیم. ظاهر قضیه این است که ما با فرآیندی مواجه ایم که می خواهد مساله تحریم ها را حل کند اما باطن قضیه این است که ما با فرآیندی مواجه ایم که آمریکایی ها آن  را به گونه ای هدایت می کنند که نهایتا منجر به حل مساله ای به نام ایران شود، یعنی ایران در همه حوزه ها خلع سلاح شود درحالی که تحریم ها همچنان باقی مانده است فکر می کنم نوع نگاه طرف امریکایی الان مهمترین مساله ای است که باید به طور جدی به آن توجه شود.
با توجه به راهبردهای آمریکا برای نفوذ و تاثیر گذاری در ایران و پیشبرد مقاصد خود به نظر شما مهمترین حرکت حاکمیت و ملت برای فائق آمدن برتوطئه های پسا برجامی آمریکا چیست؟
اولین ومهمترین کار حاکمیت و دولت این است که  با افکار عمومی شفاف و صریح صحبت شود و مسائل برای مردم روشن شود که کارنامه آمریکا درخصوص برجام به شدت نگران کننده و در عمل به تعهداتش شکست خورده است. در واقع  نیازی نداریم که در داخل کسی را متهم یا مقصر جلوه دهیم که علل اصلی عدم تعهد آمریکا به انجام تعهداتش در داخل بوده بلکه باید با دادن آدرس های صحیح به افکار عمومی آنها را به این مساله واقف کنیم.  نکته دوم به موازات اینکه مردم ایران به این جمع بندی می رسند که امریکا نه مایل به انجام تعهداتش است و نه قادر است که رفاه اقتصادی ملموس در ایران به وجود بیاید  به موازات این آگاهی عمومی  باید در پیش گرفتن ایده ها، تئوری ها والگوهای اقتصاد مقاومتی به مردم نشان داد که راه های بدیلی برای مقاومت در مقابل این فشار وجوددارد  که اگراین راه ها طی شود عملا ما از تهدیدات دشمنان و تاثیر پذیری در برابر هر گونه فشار خارجی مصون خواهیم شد.یقینا زمانی که در داخل کشور مصون سازی اقتصادی با آگاهی و حضور و مشارکت ملت ؛دولت و حاکمیت صورت بگیرد آن زمان روز عمل امریکا به تعهداتش فرا می رسد.یقینا  امریکا زمانی به تعهداتش عمل می کند که احساس کند ما در برابر فشارها مصون شده ایم وحتی اگر به تعهداتش عمل نکند ما یک روش بومی  برای توسعه و رونق اقتصادی ایجاد کرده ایم که دیگر از تهدیدهای دشمنان بیمی نداریم و آن روش بومی همان تحقق اهداف سیاست های اقتصاد مقاومتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری است.