کسانی که سی چهل سال پیش را درک کردهاند، به یاد میآورند که تلویزیون در آن روزگار از نگاه خانوادههای متدین و اهل تقوا وسیلهای منفور بود؛ زیرا بسیاری از مراجع آن زمان استفاده از این وسیله را حرام میدانستند. دلیل آن هم روشن است، در آن روزگار عمده استفادهای که از این ابزار میشد، در مسیر ترویج بیبندوباری و نمایش برنامههای مبتذل و فیلمهای مستهجن بود که معدود برنامههای خوب و مفید را در خود هضم میکرد، درنتیجه در آن زمان تلویزیون ابزاری در خدمت مقاصد نامشروع بود و بدیهی است که مراجع تقلید استفاده از این وسیله را حرام بدانند.
امروزه دیگر کسی چنین دیدگاهی ندارد و استفادههای مفید و مشروع از این وسیله آنقدر گسترده شده که نفس خریداری و استفاده از این ابزار از نگاه دین، مجاز اعلام شود، اما این جواز مشروط به این است که هر فرد در بهرهبرداری از تلویزیون، حدود شرعی را رعایت کند و این ابزار مفید را تبدیل به وسیله آلودهکردن خود و خانوادهاش به گناهان گوناگون شنیداری و دیداری نکند.
ممکن است عدهای گمان کنند، بحمدالله با پیروزی نظام جمهوری اسلامی و پسوند «اسلامی» صدا و سیما، دیگر مشکلی شرعی در تماشای این برنامهها وجود ندارد و نیاز به دقت و توجه در این زمینه نیست؛ درحالیکه این تصور واقعیت ندارد و نام، دلیل بر اسلامی بودن همه برنامههای تولیدی نبوده، چنانکه اسلامی بودن نظام دلیل بر مشروعیت و صحت عمل همه افراد زیرمجموعه نظام نیست.
حتی در زمان حکومت پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) و ائمه(علیهمالسلام) نیز لزوماً همه اعمال کارگزاران آن حکومت، اسلامی و مشروع نبود و نباید توقع داشت که در جمهوری اسلامی نیز همه فعالیتهای ارگانها عیناً منطبق با دستورات دینی باشد.
افزون بر این ممکن است تولید و پخش یک برنامه به طور کلی حلال باشد، اما برای افرادی خاص مشاهده آن حلال نباشد؛ مثلاً برنامهای تلویزیونی برای مردان حلال باشد، ولی زنان مجاز به دیدن آن نباشند، یا برخی صحنهها برای گروهی حرام باشد، ولی برای دیگران خیر.
در نهایت اختلاف نظر در برخی موضوعهای فقهی مانند موسیقی نیز سبب میشود که حکم شرعی شنیدن برخی آهنگها برای مقلدان مراجع مختلف، متفاوت باشد که جزئیات آن را عرض خواهیم کرد.
با این توضیحات روشن شد، آشنایی با جزئیات احکام مربوط به رسانه تلویزیون و کمّ و کیف استفاده از این ابزار، برای هر مسلمان مؤمنی ضرورت دارد.
از نگاه شرع، تلویزیون ابزار مشترک برای استفادههای حلال و حرام است، درنتیجه نفس خرید و فروش و استفاده از آن حلال خواهد بود، به شرطی که از آن درست استفاده کنیم؛ زیرا حتی در دیدن برنامههای صدا و سیمای جمهوری اسلامی هم ممکن است مواردی وجود داشته باشد که مشاهده آن یا شنیدن صدایی که در یک برنامه پخش میشود، برای همگان یا دستکم برای گروه خاصی حرام باشد. درنتیجه لازم است جزئیات احکام شرعی برنامههای گوناگون را یاد گرفته و به آن عمل کنیم.
درباره مشاهده زنان غیرمسلمان در برنامههای مستقیم، محدودیت پوشش بر اساس همان معیار متعارف خودشان در پوشش است و یک مرد مسلمان تا زمانی که حدود پوشش این زن غیرمسلمان از میزان متعارف در جامعه خودشان تجاوز نکرده باشد و افزون بر این نگاه نیز از روی لذت و یا از ترس افتادن در گناه نباشد، میتواند به این برنامههای زنده نگاه کند.
در تصاویر غیرزنده تلویزیونی مشاهده نامحرم درحالیکه حجاب کاملی ندارد، جایز است، به شرطی که این نگاه از روی لذت جنسی یا همراه با ترس از به گناه افتادن در آینده نباشد؛ اما در صورت زندهبودن تصاویر، برخی از مراجع آنها را در حکم مشاهده مستقیم به نامحرم دانسته و شروط جواز مشاهده؛ یعنی پوشش متعارف داشتن بدن و نبود آرایش در چهره را نیز در مورد نامحرم مسلمان، به شروط قبلی میافزایند.
درنتیجه طبق این دیدگاه، مشاهده پخش مستقیم مسابقات ورزشی که بازیکنان پوشش کافی ندارند، برای زنان نامحرم جایز نیست؛ همچنین گاهی ممکن است تصویر مشکلی نداشته باشد، اما آهنگ پخششده در متن تصویر یا موسیقی میان برنامههای تلویزیونی در حکم موسیقیهای غنایی و لهوی باشد که باید از آن پرهیز کرد.
مخاطبان گرامی میتوانند پرسشهای دینی خود را
به شماره 300072309 پیامک کنند
۳۰ فروردین ۱۳۹۵ - ۱۸:۴۹
کد خبر: 370204
قدس آنلاین/ روحالله حبیبیان: «آیا استفاده از برنامههای صدا و سیمای کشور هم میتواند حرام باشد؟ در چه مواردی؟»
نظر شما