دولت اسلامی، معیارها، آسیبها و وظایفی که دولتمردان برای تحقق آن باید مورد توجه قرار دهند، را در گفت وگو با چند تن از اساتید و کارشناسان حوزه فرهنگ به بحث گذاشته ایم.
انقلاب اسلامی و رفع چالش فرهنگی اسلام
حجت الاسلام دکتر حمید پارسانیا در گفت وگو با «قدس» در تبیین سخنان رهبرمعظم انقلاب، به معیارهای دولت اسلامی به عنوان گام سوم در تحقق انقلاب اسلامی اشاره کرده و می گوید: انقلاب اسلامی از دل فرهنگ اسلامی برخاست. فرهنگی که ریشه در تاریخ ما داشت و در صد سال اخیر گرفتار چالش فرهنگی و تمدنی جدیدی شده بود و می رفت تا بسیاری از ظرفیت های خود را از دست بدهد.
وی می افزاید: امام خمینی(ره) با ایجاد انقلاب اسلامی، تشکیل جمهوری اسلامی و تدوین قانون اساسی اصول یک نظام اسلامی را پایه ریزی کرد. آنچه امام راحل(ره) انجام داد، در قدم اول حذف مانع بود، مانعی که تحت عنوان حکومت شاهنشاهی پهلوی و در حاشیه اقتدار استبداد جهانی حیات یافته بود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به ساختارهای فرهنگی حکومت پهلوی اشاره کرده و ادامه می دهد: به واسطه حاکمیت پهلوی که پشتوانه غربی داشت، فرهنگ ایران زمین هم رنگ و بوی غربی و ساختاری جدید به خود گرفته بود. با پیروزی انقلاب اسلامی و فروپاشی حکومت پهلوی در نخستین گام اصول نظام اسلامی و قانون اساسی پی ریزی شد. به دنبال آن نظام باید یک نظم رفتاری در چارچوب یک دولت مشخص خود را به منصه ظهور برساند.
البته تا تحقق این مسأله و انجام سازوکارهایی که نظام می خواهد در ابعاد اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شکل بگیرد راه طولانی در پیش است.
مسیر طولانی تحقق اهداف انقلاب
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه نظام برای تحقق آرمان های انقلاب باید نهاد سازی کند، تصریح می کند: انقلاب اسلامی تخریب نظام سیاسی شاهنشاهی بود و تکوین نظام سیاسی جدید که به معنای تکوین دولت در تراز انقلاب اسلامی است، مسیر و زمان مربوط به خود را لازم دارد تا به مرحله تحقق و اجرایی شدن برسد. دکتر پارسانیا می افزاید: انقلاب اسلامی قدرت پیشین را بهم ریخت اما شکل دادن اقتدار جدید بدون بوجود آوردن سازمانها و نهادهای متناسب ممکن نیست.
استاد حوزه با بیان اینکه بعد از انقلاب با بقایای نظام پیشین نیازهای خود را تامین کرده و می کنیم، تأکید می کند: اکنون زمانی است تا راهی که برای رسیدن به اهداف انقلاب اسلامی طی شده به سرانجام مطلوب برسد.
حساب نظام را از دولت ها جدا کنیم
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه باید حساب دولت ها را از اصل انقلاب و نظام جدا کرد، می افزاید: اگر دولتها نتوانند با آرمانهای جمهوری اسلامی پیش بروند، موجب تغییر در اصل نظام و نهایتاً اهداف انقلاب خواهد شد.
استاد دانشگاه تهران با تأکید براینکه رسیدن به اهداف انقلاب با تشکیل دولت اسلامی تمام نمی شود، اظهار می دارد: زمانی که دولت اسلامی شکل گرفت، اهداف انقلاب درمناسبات اجتماعی بروز و ظهور خواهد یافت. توسعه این نگرش و رفتار در جامعه زمینه ساز تمدن اسلامی خواهد بود که نتیجه آرمانی انقلاب است.
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به سخنان رهبر انقلاب درباره استفاده ازالگوهای غربی در شکل گیری دولت اسلامی و اداره جامعه، می گوید: الگوهای جوامع غربی در بستر تاریخی - فرهنگی و ارزشهای جوامع غربی شکل گرفته است که در فرهنگ آن جوامع می تواند موفق باشد اما آن را نمی توان بدون تصرف گرته برداری کرد. همچنین نمی توان بر تجربه آن جوامع چشم پوشی کرد اما زمانی که تجربه ای را به عنوان یک الگوی حکومتی در نظر می گیریم بایدآن را در کلیت آن جامعه دید و بدون دیدن جوانب و حاشیه های آن از یک اصل کلی استفاده کرد. این شیوه الگوبرداری در حوزه توسعه چه در نقطه آغاز و چه در مسیر پیمایش با اقتضای مربوط به فرهنگ همخوانی ندارد. زیرا به لحاظ مبنایی با اصول و مبانی انقلاب اسلامی همخوانی نخواهد داشت.
نگاه صفرو صد نداشته باشیم
دکتر مهدی گلشنی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در گفت وگو با «قدس» در تبیین استفاده الگوهای غربی در دولت اسلامی می گوید: الگوهای آزموده شده غربی را نمی توان با نگاه صفر و صدی در نظر گرفت. نمی توان گفت یک روش غربی چون از آن سرزمین است، حتما بد است یا حتما خوب است. امیرالمؤمنین(ع) بهترین دستورالعمل را در این زمینه بیان کرده اند، امام(ع) می فرمایند: به آن چیزی که گفته می شود توجه کنید نه به آنکه میگوید. عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران با اشاره به قوانین برجسته غربی اظهار می کند: برخی از محسنات قوانین و الگوهای توسعه ای غرب مانند نظم، دور سنجی، آینده نگری و استفاده از حداکثر توانمندی انسان وجود دارد که متأسفانه ما به آنها توجه نداشتیم.
استاد دانشگاه صنعتی شریف ادامه می دهد: یکی از ویژگی های ممتاز غربی ها استفاده از نخبگان در تدبیر امور است درحالی که یکی از ضعف های ما در حوزه مدیریتی استفاده از افراد عادی است. این روش در ثمر بخشی امور بسیار تأثیرگذار است.
دکتر گلشنی با بیان اینکه با روشی که در سالهای پس از پیروزی انقلاب در حوزه مدیریتی دولتها طی شده، موافق نیستم،
میگوید: اگر بر مبنای درستی که متکی بر اصول اسلامی و تجربه های موفق دنیا بود، حرکت می کردیم، مسلماً الان خیلی پیشرفت کرده بودیم.
به نخبگان توجه کنید
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به دستورات ارزنده دینی درحوزه توسعه و پیشرفت تصریح
می‌کند: جمهوری اسلامی برای پیمودن مسیر توسعه باید به اصولی که در شریعت ما آمده است پایبند باشد. توصیههایی مانند آینده نگری را غرب در حالی پایبند است که در
آموزههای دینی ما به آن توجه ویژه شده است.
برنده کتاب سال، توجه رهبر معظم انقلاب به استفاده از سرمایه های فرهنگی ایرانی را بسیار ارزنده عنوان کرده و می گوید: واقعیت این است که فرهنگ حاکم بر ایران «اسلامی» است. اما این بدین معنا نیست که فرهنگ ایرانی مورد توجه واقع نشود زیرا زمانی که اسلام به ایران آمد همه آموزه های فرهنگی ایران را کنار نگذاشت بلکه از آن در مسیر توسعه فرهنگ اسلامی نیز استفاده کرد.
وی با تأکید براینکه دوگانگی بین فرهنگ اسلامی و ایرانی نمی بینم، تصریح می کند: فرهنگ ایرانی مورد تأیید است که با فرهنگ اسلامی در یک مسیر قرار گرفته و امضا شده باشد.
دکترمهدی گلشنی درخاتمه به وظیفه دولتمردان برای تحقق اهداف انقلاب نیز اشاره کرده و می افزاید: شایسته سالاری و استفاده از نخبگان در سطح کلان مدیریتی و انتقاد پذیری دولتی ها راه را برای تحقق آرمان دولت اسلامی هموار خواهد کرد.
همه ارکان دولت اسلامی
حجت الاسلام عباس نصیری فرد، با بیان اینکه مفهوم دولت اسلامی با مسؤولین آنها هویت پیدا می‌کند، به قدس می گوید: از آنجا که انقلاب اسلامی هم اکنون در مرحله
دولتســـازی اسلامی قرار دارد، لذا بیشتر رهنمودهای مقام معظم رهبری بر بیان اهمیت، ضرورت، ویژگی‌ها و چگونگی اجرای این گام متمرکز بوده است، بر این اساس از مجموعه رهنمودهای ایشان چنین استنباط می‌شود که اولاً دولت فقط محدود به قوه مجریه نمی شود، بلکه همه قوای سه گانه و سایر نهادهای حکومت اسلامی نیز مخاطب دولت اسلامی هستند، اما نکته مهمتر این است که ارکان و اجزای مورد اشاره با وجود مسؤولین آنها هویت پیدا می‌کند، بنابراین مفهوم دولت اسلامی را باید ابتدا در رفتار و عملکرد مسؤولین نظام جستجو کرد و سپس سایر ابعاد آن از جمله نهاد سازی، نظامات اداری و سایر الزامات را مورد توجه قرار داد.
معاون بین الملل اتحادیه جهانی اساتید مسلمان دانشگاها می افزاید: مقام معظم رهبری با اشاره به محقق شدن دو گام اول یعنی بُروز انقلاب اسلامی و استقرار نظام اسلامی، ایجاد دولت اسلامی را سومین گام از فرآیند اهداف اسلامی معرفی می‌کنند، اما اقدامات صورت گرفته در این مرحله را ناکافی دانسته و معتقدند که به علل مختلف، هنوز دولت اسلامی به معنای واقعی آن تحقق نیافته است و شاید به همین دلیل بیشترِ رهنمودهای ایشان بر این مسأله یعنی ضرورت پرداختن به ایجاد دولت اسلامی به معنای واقعی آن متمرکز بوده است.
وی به شرط رهبری برای مسؤولین در تحقق دولت اسلامی اشاره کرده و می گوید: رهبر معظم انقلاب در این مرحله، خود سازی مسؤولین را شرط اصلی و اساسی برای
شکلگیری دولت سازی اسلامی دانسته و بخش عمده توجه خود را معطوف رفتار و عملکرد دولتمردان و سایر کارگزاران نظام می نمایند و مؤکداً این موضوع را مقدمه نهادسازی و ایجاد ساز و کارهای لازم برای شکل گرفتن جامعه اسلامی معرفی کرده‌اند و لذا در تعریف دولت اسلامی، ویژگی ها و شرایط خاصی را بر آن مترتب می‌دانند.
مرز بین فرهنگ ایرانی و یک تفکر انحرافی
معاون آموزش بسیج اساتیدکشور در ادامه به توصیه رهبری در استفاده از فرهنگ ایرانی در تحقق دولت اسلامی اشاره کرده و ادامه می دهد: اما اینکه ما در الگوی برداری و بومی سازی ایرانی در تحقق دولت اسلامی چه کنیم که به انحراف مکتب ایرانی دچار نشویم باید عرض کنم که شهید مطهری یكی از كسانی است كه تعریف نسبتاً جامعی را در كتاب جهان‌بینی اسلامی خود از واژه مكتب ارایه می‌دهد. وی در تعریف این واژه می‌نویسد:« مكتب یك تئوری كلی و یك طرح جامع و هماهنگ و منسجم است كه هدف اصلی‌اش كمال انسان و تأمین سعادت همگانی است».
این تعریف استاد مطهری در باب واژه «مكتب» نشان‌دهنده این است كه در تفكر شیعی مفهوم مکتب برعهده دین گذاشته شده از این جهت نمی‌توان اصطلاحی به عنوان «مكتب ایران» را در تفكر اسلامی پذیرفت چرا كه این ایران نیست كه اصول و خطوط مكتب وحیانی را ارایه كرده است و استفاده از این گونه مفاهیم صرفا برای استفاده های سیاسی است و باید توجه نمود که مرز بین فرهنگ ایرانی با اینگونه تفکرات انحرافی باید مشخص شود.
وی تأکید می کند: تعریف نظام اسلامی در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب در بردارنده مفاهیمی مانند؛ طرح مهندسی و شکل کلی اسلامی را در جایی پیاده کردن، نظامی که در آن مردم سالاری از اسلام گرفته شده است و با ارزشهای اسلامی همراه است، ترتیب اداره کشور، همانگونه که اسلام گفته است، هندسه عمومی جامعه اسلامی به عنوان نظام اسلامی و مفاهیم مشابه آن می‌باشد. لذا این مؤلفه صرفاً از مکتب اسلام استخراج می شود. چرا که نظام اسلامی یعنی ترتیب اداره کشور، همانگونه که اسلام گفته است.
نظر شما