اگرچه نشانه‌هایی از بروز اختلاف میان اردوغان و اوغلو وجود دارد از جمله آنکه دو هفته پیش اختیارات داوود اوغلو به‌عنوان رئیس حزب به یک‌باره و بدون اعلام قبلی در جلسه‌ای فوق‌العاده بشدت کاهش یافت و کناره‌گیری اوغلو از نخست وزیری را نمی‌توان بی‌ارتباط با این اتفاق دانست، اما واقعیت این است که رجب طیب اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه از سال‌ها پیش تاکنون در صدد تغییر نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاستی بوده‌اند و اکنون ترکیه بیش از هر زمان دیگری به این تغییر بزرگ که قدرت را در قبضه کامل اردوغان بلندپرواز و خودسر قرار می‌دهد نزدیک شده است.اردوغان دیروز گفت که نظام ریاستی عملا در ترکیه ایجاد شده و فقط موضوع تغییر قانون اساسی باقی مانده است.
اقدامی هماهنگ یا زیر فشار؟
طبیعی است با تغییر نظام سیاسی در ترکیه دیگر پست نخست‌وزیری وجود نخواهد داشت و در عمل داوود اوغلو سمت خود را از دست می‌داد، اما وی به عنوان یکی از یاران قدیمی اردوغان و تئوریسین اصلی برنامه‌های حزب عدالت و توسعه که خود از
هموار کنندگان مسیر سیاسی این تغییر بشمار می‌رود بعید است که به نشانه اعتراض و مقاومت در برابر این تحول مهم از سمت خود کناره‌گیری کرده باشدو این رفتن بیشتر به موضوع بقای سیاسی ارتباط دارد.به تعبیر وبگاه «ترکیا بوست» از زمانی که داوود ادغلو تصمیم گرفت تغییراتی را در سطح حزب حاکم بدون مشورت با اردوغان انجام دهد اختلاف انها آغاز شد و تا تهدید وی به عزل از ریاست حزب هم پیش رفت و اکنون این اتفاق نشان داد که اردوغان همچنان اصرار دارد منصب «تنها رهبر ترکیه»را در اختیار داشته باشد و اوغلو نیز پذیرفته است که مدیر این حزب و دولت باشد نه رهبر آن؛ مسأله‌ای که سبب شد روز گذشته استعفا دهد.
اگرچه اختلافات زیادی بویژه در روش‌های عمل و رفتار این دو سیاستمدار وجود دارد اما شاید بتوان گفت داوود اوغلو با این کناره‌گیری بیشترین کمک را به دوست قدیمی اما قدرت‌طلب خود برای تحقق نظام ریاستی کرده و ترکیه را در برابر سطحی از عمل انجام شده گذاشته است.
بسیاری از کارشناسان، مسایل حاشیه‌ای دیگری چون اختلاف نظر او با اردوغان در مورد کردها و باور داوود اوغلو به اینکه صلح با کردها هنوز ممکن است، انعطاف‌پذیری بیشتر وی در موضوع سوریه و عراق بر خلاف اردوغان تند مزاج و مشی تعامل وی در برابر گروه‌های مخالف و منتقد داخلی و مخالفت او با سیاست مشت آهنین اردوغان را از جمله دلایل سرد شدن روابط نخست وزیر و رئیس جمهور ترکیه می‌دانند و معتقدند داوود اوغلو از بودن زیر سایه اردوغان و نگاه کردن به تحولات ترکیه از پنجره اتاق وی خسته شده است، اما بی‌شک باید به این اتفاق آن هم در این مقطع حساس از زاویه تحولات داخلی ترکیه، رخدادهای منطقه‌ای و روابط این کشور با اتحادیه اروپا نگریست.
راه اردوغان هموارتر نمی‌شود
یک کارشناس مسایل ترکیه در این باره می‌گوید: کناره‌گیری داوود اوغلو چنان بازتابی داشته که صحنه منطقه‌ای را هم تحت‌الشعاع خودش قرار داده و به نظر می‌رسد علت این رخداد را در وهله اول باید در مسایل داخلی و نوعی تقابل میان وی و رجب طیب اردوغان جست‌وجو کرد. بدان معنا که شخصیت داوود اوغلو که یک تئوریسین سیاسی است با خواسته‌های انحصار طلبانه اردوغان اختلاف دارد. سیامک کاکایی می‌افزاید: مبانی فکری داوود اوغلو با اردوغان یکسان نبود و او مایل نیست مثل زمانی که وزیر خارجه ترکیه بود، صرفاً مجری سیاست‌های اردوغان باشد. به همین دلیل از همان روزی که داوود اوغلو به نخست‌وزیری رسید و تا برگزاری انتخابات پارلمانی یکسال زمان باقی بود، کوشید راه مستقلی درحکومت‌داری در پیش گیرد تا از «سایه سنگین» اردوغان خارج شود. در ماه‌های اخیر هم اختلاف نظرهای آنها کاملاً مشهود بود. شاید از همین رو بود که حزب عدالت و توسعه همه اختیارات او را درباره جابجایی نیروهای حزب از وی سلب کرد که اقدامی برای تقویت نفوذ و قدرت اردوغان و تسهیل نظام سیاسی به نظام ریاستی بود.
کاکایی می‌گوید: اگرچه داوود اوغلو در مورد جنگ با کردها در مناطق جنوبی، نحوه برخورد با گروه‌های مخالف و سرکوب همه آنها بنام توسعه ترکیه، نحوه مداخله در تنش‌های منطقه مانند بحران سوریه و عراق با اردوغان اختلاف نظر داشت زیرا شیوه عمل اردوغان با تئوری‌های تنش ساز او با همسایگان یا تئوری اتحاد چند بعدی ترکیه در منطقه ناهمخوانی داشت اما نباید این‌گونه تصور کرد که داوود اوغلو با تغییر نظام پارلمانی به ریاستی مخالف است، بلکه در این تغییر و جابجایی دیگر به خودی خود جایی برای نخست‌وزیر نیست و این کنار رفتن اجتناب ناپذیر بود. اگرچه با وجود اختلاف‌ها و اعتراض‌های شدید داخلی از سوی احزاب دیگر ترکیه مانند حزب جمهوری خلق، حزب حرکت ملی و حزب دموکراتیک خلق‌های وابسته به کردها این راه چندان هم هموار نیست. مگر اینکه در رایزنی‌ها در پارلمان ماهیت این بده و بستان سیاسی به شکلی تغییر کند که منجر به تغییر بافت قدرت و نظام سیاسی بر ریل مورد نظر اردوغان شود.
نظر شما