پیاده روها لاغر شده‌اند از غم نبود شاخه‌های سایبان. حتی زمین آنقدر تشنه مانده که بذر را پس می‌زند و نهال را می‌خشکاند. توی کوچه‌های نوساز مشهد که راه می‌روی درختان بلندِ سرو و چنار و سپیدار و صنوبر یادت می‌آید که زمانی تونلی شده بود بالای سرت یا درخت‌های توتی که خاضعانه سر خم می‌کرد برای شیرین کام کردن عابران.
حالا اما خورشید مستقیم می‌تابد روی فرق سرَت بس که کوچه‌ها بی‌سایبان سبز مانده‌اند...
امروزه مفهوم شهرها بدون وجود فضای سبز مؤثر در اشکال گوناگون آن قابل مقایسه نیست. شهرها به عنوان کانون های تمرکز فعالیت و زندگی انسان‌ها برای اینکه بتوانند پایداری خود را تنظیم کنند، چاره‌ای جز پذیرش ساختار و کارکردی متأثر از سیستم‌های طبیعی ندارند.
در این میان فضاهای سبز شهری به عنوان جزو ضروری و جدانشدنی پیکره یگانه شهرها در متابولیسم آن‌ها نقش اساسی دارند که کمبود آن‌ها می‌تواند اختلالات جدی در حیات شهرها به وجود آورد. نتایج پژوهش‌های شهری نشان می‌دهد که فضاهای سبز شهری دارای بازدهی اجتماعی و اکولوژیکی هستند که مهم‌ترین اثر فضای سبز در شهرها، کارکردهای محیط زیستی، یا بازدهی اکولوژیکی آن‌هاست که شهرها را برای زیست مساعد می‌سازد و با آثار مخرب گسترش صنعت و حمل و نقل مقابله می‌کند و موجب ارتقای کیفی در زندگی شهروندان می‌شود. اهمیت فضاهای سبز شهری تا بدان حد است که امروزه وجود این کاربری به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع به حساب می‌آید.
اما امروز در مشهد با ساخت و سازهای بی‌برنامه آنقدر معابر باریک شده که حد فاصلی بین پیاده رو و سواره رو نمی ماند برای کاشت درخت. این در حالی است که خیابان‌ها در بافت شهرها به عنوان شریان‌های حیاتی و سلسله اعصاب شهری از اهمیتی شایان برخوردار هستند.از این رو طراحی آن‌ها رویکردی جدی و کارشناسانه می‌طلبد که پاسخگوی تمامی نیاز و توقع شهروندان از چنین فضاهایی باشد. اما متأسفانه یکی از عمده ترین نکته‌ها در طراحی خیابان، پیاده رو و به طور کلی معابر شهری فضای سبز آن‌هاست که عمدتاً در طراحی‌ها نادیده گرفته می‌شود!
فاصله عمیق حرف تا عمل
در سایت فضای سبز پارک‌های شهرداری عنوان شده اگر عرض پیاده رو بین یک متر و پنجاه سانتیمتر تا یک متر و هشتاد سانتیمتر باشد پس از تأیید مکان توسط کارشناسِ بازدید، متناسب با اندازه پیاده رو درختچه یا بوته کاشته خواهد شد. اما پیاده روها همیشه یک و نیم متری نیست و ما نمی‌دانیم این ایراد با وجود نظارت شهرسازی چگونه به وجود می‌آید.
با این حال یک امکان از طرف مسؤولان سازمان مذکورایجاد شده که با وجودی که مدیر عامل این سازمان از استقبال مردم سخن می‌گوید، ولی گزارشگر ما از هر کسی می‌پرسد اظهار بی اطلاعی می‌کند و آن کاشت درخت جلوی منازل با یک تلفن به سازمان فضای سبز پارک‌هاست.
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد می‌گوید: با یک تماس یا تکمیل فرم به صورت حضوری یا تکمیل فرم سایت سازمان، مقابل منزل، مغازه و معابر فرعی کارشناس می‌فرستیم برای بررسی گونه مناسب و تعداد مورد تقاضای کاشت درخت و در صورت کاشت، شهروند در مقابل رسیدگی به درخت و آبیاری آن از تخفیف نوسازی برخوردار می‌شود.
سلامی اضافه می‌کند: همان طور که در قبال کاشت نهال فاکتور تشویقی داریم در قبال قطع یا هرس غیر مجاز، مردم با برخورد کمیسیون ماده 7 مواجه می‌شوند و چنانچه درخت برای آن‌ها مزاحمت ایجاد می‌کند باید توسط کارشناسان ما بررسی شود، رأی کمیسیون صادر گردد و پس از آن اقدام کنند در غیر این صورت جریمه خواهند شد.
درست است که مدیر عامل فضای سبز و پارک‌ها چنین زمینه ای را مهیا کرده، درست است که مدعی است استقبال خوب بوده اما یکی از شهروندان می‌گوید: برای کوچه بی بار و بر خودمان سراغ همسایه‌ها رفتم تا اجازه کاشت درخت را در پیاده روهای کوچه بگیرم، اما به هر کسی می‌گفتم درخت بکاریم حواله می‌داد به خودم. اصلاً خبر نداشتند شهرداری خودش رایگان انجام می‌دهد و این یعنی اطلاع رسانی آن طور که باید صورت نگرفته، یعنی کوچه‌ها خاک هم که بخورند مردم ضمن اینکه اغلب به اهمیت کاشت درخت پی نبرده اند، حتی پیاده روی‌شان هم که ظرفیت کاشت درخت داشته باشد برای صرفه جویی در مصرف آب به کاشت درخت روی نمی آورند.
اما مهندس سلامی عنوان می‌کند : به خاطر اهمیت آب، سازمان به کاشت گیاهان کم آب روی آورده به طوری که حتی در سطح شهر از چمن هایی استفاده می‌شود که نیاز آن به آب بسیار کم باشد. از این رو کاشت چنار به خاطر چرخه آب حذف شده است و در همین راستا فضای سبزی احداث نمی‌کنیم، مگر اینکه آبیاری آن سیستم تحت فشار باشد.
نظر شما