این اتفاق همزمان با سفر «محمدبن‌سلمان» جانشین ولیعهد، وزیر دفاع و پسر پادشاه عربستان به واشنگتن که برای رایزنی در مورد مسایل منطقه‌ای و بین‌المللی و عقد قراردادهای جدید اقتصادی در چارچوب برنامه اصلاحات اقتصادی بن‌سلمان صورت می‌گیرد، بیشتر معنا پیدا می‌کند. تا پیش از این باراک اوباما در مقابل فشارها برای انتشار این بخش 28 صفحه‌ای از گزارش کنگره که سالها پیش مهر محرمانه بر آن نقش بست، تنها تأکید داشت که اجازه انتشار آن را نخواهد داد، اما حالا «جان برنان» رئیس سازمان سیا صراحتاً مقامات عربستان را تطهیر کرده و می‌گویدکه بازنگری در این اطلاعات نشان می‌دهد برداشت‌های اولیه کمیته تحقیقات سنا درست نبوده و عربستان دستی در این حادثه تروریستی نداشته، و همه کارها توسط القاعده و ایمن الظواهری معاون وقت بن‌لادن صورت گرفته است.
این تغییر موضع یکباره و شوکه‌کننده برای محافل داخلی در آمریکا که خواستار افشای این اطلاعات بودند در حالی رخ داده که تا همین چند هفته پیش مقامات خشمگین سعودی، واشنگتن را تهدید می‌کردند که در صورت انتشار این گزارش، تمامی سرمایه‌های خود را از بازارهای مالی و بانکی آمریکا خارج خواهند کرد. جالب‌تر آنکه جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید برای آرام‌کردن سعودی‌ها بی‌آنکه محتوای این گزارش را نفی کند، به آن‌ها توصیه می‌کرد که نباید برای طرح این موضوع در گزارش سنا و یا انتشار آن به روابط خود با آمریکا لطمه بزنند، و به تعبیر او با اقتصاد جهان بازی کنند.
دلارهای نفتی که همه‌جا کار می‌کنند
اما حالا، یعنی زمانی‌که فرش‌های قرمز برای ورود بن‌سلمان به واشنگتن پهن شده‌اند، همه این شعارها رنگ می‌بازد. به‌یکباره عربستان دیگر دستی در حوادث 11 سپتامبر نداشته و حتی امنیت ملی آمریکا هم جلوی پای این تاجدار در سایه عربستان قربانی می‌شود. اما علت چیست؟ بی‌شک سرنخ این موضوع هم به همان دلارهای نفتی سعودی‌ها می‌رسد که برای به‌دست‌آوردن آن‌ها باید رضایت سلمان‌ها را جلب‌کرد، چه با اعزام مکرر جان‌کری به منطقه برای اطمینان‌دادن به آن‌ها برای حمایتشان در جنگ یمن و تأمین منافعشان در تحولات سوریه و عراق و درمواجهه با ایران، و یا با چنین امتیازهایی. آمریکا مایل نیست قراردادهای اقتصادی و نظامی را با عربستان در قالب برنامه اصلاحات اقتصادی بن‌سلمان از دست بدهد. پیشنهادهایی‌که بن‌سلمان با خود به واشنگتن می‌برد تا در دیدار با فعالان اقتصادی آمریکا مطرح کنند و پاسخ‌های او به قراردادهای نوشته‌شده در آمریکا برای واشنگتن مهم‌اند.
از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد جلب رضایت سعودی‌ها برای دموکرات‌ها که به‌صورت تاریخی، روابط بهتری با حزب جمهوری‌خواه دارند، در آستانه انتخابات ریاست جمهوری بسیار مهم است. دولت اوباما نمی‌خواهد لابی‌های سیاسی و مالی عربستان را دو دستی به جمهوری‌خواهان واگذار کند. می‌توان گفت این تغییر خط ناگهانی به افتخار ورود بن‌سلمان به آمریکا، هم منافع سیاسی حزب دموکرات را تأمین می‌کند و هم رضایت کمپانی‌های تولید سلاح جمهوری‌خواهان را، ولو به قیمت یک رسوایی بزرگ اخلاقی و سیاسی.
اخلاق قربانی منافع می‌شود
بیژن نوباوه در این‌باره می‌گوید: موضوع دست‌داشتن مقامات عربستان در حادثه 11 سپتامبر و ارتباط آن‌ها با عوامل این حمله تروریستی را خود آمریکایی‌ها مطرح کردند که با واکنش وزیر خارجه عربستان و تهدید او به خروج دارایی‌های عربستان از آمریکا مواجه شد و حالا هم نفی آن و ادعای بازبینی در اسناد گزارش کنگره را خود آمریکایی‌ها مطرح کرده‌اند؛ یعنی منبع هر دو ادعای ضد و نقیض آمریکایی‌ها هستند. از این‌رو باید کاملاً با دید شک به مسأله نگاه کرد که بده‌بستان و معامله‌ای در میان است. آمریکایی‌ها نمی‌خواهند با مناقشه بر سر یک گزارش که حالا همه جهان محتوای کلی آن را می‌دانند، منافع خود را در عربستان از دست بدهند.
نوباوه با تأکید بر اینکه آمریکا هیچ‌وقت قصد آن را نداشته تا این اسناد را منتشر کند، می‌گوید: دولت آمریکا به‌ویژه پس از رسوایی اخیر حذف نام عربستان از فهرست کشورهای ناقض حقوق کودکان که با تهدید سازمان ملل صورت گرفت و آمریکا هم هیچ اقدامی برای حمایت از دبیرکل در شورای امنیت صورت نداد، برای پاسخ‌گویی به افکار داخلی خود باید روابطش را با سعودی‌ها توجیه کند. وی با اشاره به نفوذ مالی عربستان می‌افزاید: در حالی‌که طی دو سال گذشته بالغ بر 80 میلیارد دلار اسلحه به عربستان و ائتلاف‌های این کشور در منطقه فروخته شده، شکی نیست که دولت آمریکا و سازمان سیا و حتی کنگره حاضر باشند در اسناد دست ببرند تا رضایت شاهزاده سعودی را که به آمریکا سفر کرده، جلب کنند.
نظر شما