پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون با انتشار نتایج بررسی خود از آخرین وضعیت تالاب هامون، گزارش داد که این تالاب به‌طور کامل خشک شد.

این مطالعه که گفته می شود به استناد تصاویر ماهواره لندست ۸ از بستر خشک تالاب هامون منتشر شده نشان داد که فجایع زیست محیطی در کشور پس از مشکلات دریاچه ارومیه، بختگان ودریاچه نمک قم، پایانی ندارد.

کارشناسان می گویند، نتایج این تصاویر نشان داده که ۲۰ میلیون مترمکعب آبی که محیط زیست اواخر مرداد امسال در منطقه کوچک گردشگری «کوه خواجه» در تالاب هامون رهاسازی کرده است، حتی یک ماه نیز دوام نیاورده است.

این در حالی است که با خشک شدن تالاب بین‌المللی هامون بیش از دو میلیون ماهی و بچه ماهی در آن تلف شده و یک فاجعه زیست‌محیطی در جنوب شرق کشور رقم خورده است.

به گفته کارشناسان، اجرای سریع تر طرح های احیای این تالاب ارزشمند که نقش پالایشگاه زیست محیطی شرق کشور را نیز برعهده داشته شاید بتواند بارقه های امید را در دل مردم منطقه که دلبسته این رود برای کشاورزی بودند، مجددا زنده کند.

* طرح مدیریت جامع تالاب در انتظار تصویب

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: منتظر تصویب طرح مدیریت جامع تالاب هامون توسط شورای برنامه ریزی استانداری سیستان و بلوچستان هستیم.

محسن سلیمانی روزبهانی افزود: تالاب هامون واقع در استان سیستان و بلوچستان در رده تالاب‌هایی قرار می‌گیرد که آب خود را به وسیله سیلاب های فصلی تأمین می‌کند.                        

وی با اشاره به اینکه این تالاب هم اکنون 30 درصد آبگیری شده است، گفت: آبگیری 30 درصدی تالاب هامون در سال جاری ناشی از بارندگی های فصلی به منظور احیای این تالاب کافی نیست و احیای این تالاب راهی طولانی پیش رو دارد.

به گفته وی، با گرم شدن هوا بخش قابل توجهی از این میزان آب جمع شده در تالاب، تبخیر وآبگیری تالاب ناچیز شده است.

احمد عاقبت‌بخیر، مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان گفت: سیلابی که از اوایل امسال در بخش داخلی رودخانه هیرمند جریان داشته، در چند روزگذشته به طور کامل قطع شد و روند جریان آب در ماه گذشته نیز به شدت کاهش یافت.

براساس گزارش ها، بخش صابوری تالاب هم اوضاع خوبی ندارد و در ساحل عقب رفته این بخش از تالاب، به راحتی می‌توان برجک‌های مرزی را دید، عمق آب هم به حدی کم شده که استفاده از قایق به راحتی برای صیادان ممکن نیست.

مدیرکل شیلات سیستان هم در این باره گفت: تالاب هامون صابوری و هیرمند به کلی خشک شده و تنها بخش داخلی هامون پوزک که 90 درصد آن در کشور افغانستان است، کمی آب دارد.

حسن خمر، در مورد مشکلات زیست محیطی تالاب و درباره تعداد ماهیان تلف شده افزود: تهیه آمار حدود دو ماه زمان نیاز دارد.

سارانی، یکی از اهالی روستاهای حاشیه‌ تالاب هامون پوزک گفت: تاکنون بیش از یک کیلومتر آب این تالاب عقب رفته و سطح آن هم حدود یک متر پایین آمده است.

وی افزود: صیادان نیز از کاهش چشمگیر میزان صید در دو هفته اخیر خبر می‌دهند، آنهایی که پیش‌تر روزانه تا 100 کیلو ماهی می‌گرفتند، حالا میزان صیدشان به 10 کیلو هم نمی‌رسد.

* پیش بینی که درست از آب درآمد

احمد قرایی، رئیس پژوهشگاه تالاب هامون که پیش‌تر هشدار داده بود که تالاب هامون به زودی می‌خشکد، وضعیت فعلی تالاب را قابل پیش‎بینی دانست و افزود: مشکل مدیریت منابع آب در هامون و سیستان جدی است.

به گفته مردم محلی بیش از یک ماه است روند ورود آب به مجموعه تالاب‌های هامون قطع شده و وزش چند طوفان اخیر که سرعتشان از 100 کیلومتر هم تجاوز کرده، روند خشکیدن تالاب را سریعتر کرد.

بر اساس این گزارش، مرگ جانداران هامون نیز یکی از مجموعه تبعات خشکی تالاب است. هجوم ریزگردها از بستر خشک تالاب، بیکاری هزاران صیاد و کشاورز و مهاجرت از جمله دیگر پیامدهای منفی این خشکی است.

این اظهارات در حالی است که فرمانداری ویژه زابل میزان خسارت اولیه طوفان اخیر زابل را 300 میلیارد ریال اعلام کرد که سهم تالاب هامون در خسارت‌های ایجاد شده قابل توجه است.

تالاب هامون یکی از 22 تالاب بین‌المللی ثبت شده در کنوانسیون رامسر است که به گفته مسؤولان محلی سیستان و بلوچستان، افغانستان در برآورده کردن تعهدات خود در مورد حیات تالاب در این کنوانسیون انگیزه‌ای ندارد و کشور افغانستان در مسیرهای ورود آب به تالاب هامون سدهای مختلفی برای تأمین آب شرب و کشاورزی ساخته است که سدهای کجکی و کمال‌خان از مهمترین آنها است.

بررسی ها نشان می دهد که با وجود این مشکلات افغانستان در تأمین آب‌شرب خود نیز موفقیتی نداشته به نحوی که آژانس خبری پژواک افغانستان گزارش داده که تنها 10 درصد از ساکنان 300 هزار نفری زرنج، مرکز ولایت نیمروز افغانستان که بند کمال‌خان در ولسوالی (شهرستان) چهار برجک ولایت نیمروز قرار دارد، به آب شرب سالم دسترسی دارند که این آب نیز از طریق ایران تأمین می‌شود.

سدی که هدف از احداث آن تولید برق، تأمین آب شرب و اضافه‌شدن زمین‌های خاره به زراعی بوده، هنوز نتوانسته مشکل آب شرب سالم مردمش را حل کند.