به گزارش قدس آنلاین به نقل از تبیان، «صبر» یک صفت نفسانی بازدارنده و عامی است که دارای دو جهت عمده است: از یک سو گرایش‌ها و تمایلات غریزی و نفسانی انسان را حبس و در قلمرو عقل و شرع محدود می‌کند. از سوی دیگر نفس را از مسئولیت گریزی در برابر عقل و شرع باز داشته و آن‌را وادار می‌کند که زحمت و دشواری پای‌بندی به وظایف الهی را بر خود هموار سازد. البته این حالت اگر به سهولت و آسانی در انسان تحقّق یابد، به آن «صبر» و هر گاه فرد خود را با زحمت و مشقّت بدان وادار سازد، «تصبّر» می‌گویند.
طبق بعضی از روایات نتیجه و ثمره صبر گشایش کارها است. امام صادق (علیه السلام) به نقل از پدر بزرگوارشان امام باقر(علیه السلام) می‌فرماید: «... به راستی که هرکس [در برابر ناملایمات] صبر پیشه کند، با بردباری و شکیبایی خود قدر و منزلت روزه‌دارِ شب زنده‌دار، و شهیدی که در رکاب رسول خدا(ص) شمشیر زده است را به دست می‌آورد» (شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 198(
صابران مورد محبت خدایند!
امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «هر مؤمنی به بلایی گرفتار شود و بر آن بلا صبر کند، مانند پاداش هزار شهید را خواهد داشت»
در قرآن کریم می‌خوانیم: «وَ اللهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ»؛[1] «خداوند صابران را دوست دارد»
این‌که چرا خداوند صبرکنندگان را دوست دارد؛ باید پاسخ آن‌را از اهمیت و ارزش صبر یافت که در این‌باره به طور خلاصه نکاتی بیان می‌شود:
1ـ دینداری به معنای شناخت خداوند و پذیرش یگانگی ربوبیت او و تسلیم شدن در برابر دستورهای او است. مؤمن کسی است که هم به خداوند معرفت دارد، هم او را ربِ یگانه جهان می‌داند و هم از او پیروی می‌کند.[2] پیروی از دستورهای خداوند جز با صبر و پایداری در برابر وسوسه‌های شیطان و لشکریان جهل ممکن نیست؛ از این‌رو در روایات، رابطه صبر با ایمان را چونان رابطه سر با بدن دانسته‌اند، و هر کس که صبر ندارد از ایمان تهی است.[3]
افزون بر این؛ رابطه فضیلت‌های اخلاقی با صبر نیز مانند رابطه صبر با ایمان است؛ زیرا هیچ کار پسندیده اخلاقی جز با صبر و استقامت در برابر لشکریان جهل انجام‌پذیر نیست و از این‌رو است که برخی از علمای اخلاق گفته‌اند: «اکثر اخلاق داخل در صبر است».[4]
2ـ صبر نه تنها ریشه در ایمان دارد؛ بلکه در ایمان، نقش کلیدی دارد. از امام صادق (علیه السلام) حکایت شده است: «صبر، نسبت به ایمان مانند سر نسبت به بدن است، پس همان‌گونه که اگر سر برود بدن نیز از بین می‌رود؛ اگر صبر برود ایمان نیز از بین می‌رود».[5]
از طرفی نیز صبر، نقش و ثواب عمل صالح در سیر و سلوک را ایفا می‌کند؛ همان‌طور که امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «هر مؤمنی به بلایی گرفتار شود و بر آن بلا صبر کند، مانند پاداش هزار شهید را خواهد داشت».[6] از این‌رو همان‌طور که از آیات قرآن استفاده می‌شود، ایمان و عمل صالح، در کنار هم باعث تکامل انسان می‌شود، و صبر می‌تواند هر دو را برای انسان به ارمغان بیاورد و در حقیقت، پُلی به سوی رضایت پروردگار باشد.
3ـ صبر رمز حرکت به سوی خدا است؛ خداوند در فرازهای مختلف قرآن، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) را امر به صبر فرموده که در برخی آیات، صبر به صورت مطلق و در برخی دیگر، صبر در موارد خاصی ستایش شده است. گویا می‌خواهد رمز پیروزی در تمام زمینه‌ها را صبر معرفی کند و شاید علت همراه شدن آن با نماز[7] این باشد که نماز حرکت آفرین است و صبر، مقاومت را ایجاب می‌کند و این دو در کنار هم به نتیجه و پیروزی می‌رسند.
4ـ صبر وسیله وابستگی به خدا است و با اتکاء به نفس تلازم دارد. قرآن تأثیر صبر را فلاح و رستگاری برای صابر عنوان می‌کند.[8] این تأثیر به‌گونه ای است که می‌تواند انسان را از هلاکت نجات بخشیده و از قعر جهنم به سوی مراتب بالای بهشت رهنمون شود.
بنابراین، با توجه به این موارد و مباحث دیگر درباره صبر می‌توان پی برد که چرا خداوند صابران را دوست دارد؛ و به طور کوتاه گفت که؛ صبر، با همه جوانب آن، انسان را در مسیر رسیدن به کمال الهی محافظت می‌کند، و خداوند هرچه را که به او برساند، دوست دارد.
بخش آخر و تبرک به سخنان امیرالمومنین علیه السلام:
صبر، با همه جوانب آن، انسان را در مسیر رسیدن به کمال الهی محافظت می‌کند، و خداوند هرچه را که به او برساند، دوست دارد.
**رحم الله امرا سمع حکما فوعی، ودعی الی رشاد فدنا ... و کذب مناه. جعل الصبر مطیة نجاته. (نهج البلاغه ـ خطبه 76) خداوند بیامرزد کسی را که سخن حکیمانه بشنود و آن را فرا گیرد و به جانب حق هدایت شود و آن را بپذیرد ... و آرزوهای نا به جا را تکذیب کند و صبر را وسیله نجات خویش قرار دهد.
**ان ابتلیتم فاصبروا، فان العاقبة للمتقین. (نهج البلاغه ـ خطبه 98) اگر (به رنج و ناراحتی) مبتلا شدید، شکیبا باشید که عاقبت (پیروزی) با پرهیزگاران است.
**اخذ الله بقلوبنا و قلوبکم الی الحق، و الهمنا و ایاکم الصبر!. (نهج البلاغه ـ خطبه 173) خداوند دل های ما و دل های شما را به سوی حق متوجه سازد و به ما و شما صبر الهام فرماید.
پی نوشتها:
[1]. آل عمران، 146.
[2]. ر. ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 26
[3]. «الصَّبْرُ مِنَ الْإِیمَانِ بِمَنْزِلَةِ الرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ فَمَنْ لَا صَبْرَ لَهُ لَا إِیمَانَ لَهُ»؛ ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول صلی الله علیه و آله، محقق: غفاری، علی اکبر، ص 202
[4]. نراقی، ملا محمد مهدی، جامع السعادات، ج 3، ص 281
[5]. الکافی، ج 2، ص 87.
[6]. همان، ص 92.
[7]. «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاة»؛ بقره، 45.
[8]. آل عمران، 200.
منابع:
سایت اسلام کوئیست
سایت اندیشه قم
نظر شما