قدس آنلاین- آتش نشانی، حرفه‌ای مهیج اما سخت و پرخطر است. حادثه پلاسکو مشتی نمونه خروار از فداکاری جان برکفان آتش نشان بود که هیچ گاه خاطره دلاورمردی شان از ذهن‌ها محو نخواهد شد.

هفتم مهرماه ۱۳۵۹ وقتی پس از حمله دشمن بعثی به پالایشگاه آبادان، آتش نشانان منطقه و شهرهای اطراف برای مهار آتش به این پالایشگاه رفتند در حین عملیات خاموش کردن آتش، بار دیگر هواپیماهای دشمن پالایشگاه را بمباران کردند که منجر به شهادت شمار زیادی از آتش نشانان شد.

به انگیزه این روز، پای صحبت تنی چند از پرسنل آتش نشان نشستیم تا از دغدغه‌ها و گره‌های کاری شان بشنویم.

• چالش بزرگ قراردادها

حسین یکی از چند آتش نشان حاضر در یکی از دو ایستگاه آتش نشانی شهرستان رودهن می‌گوید: مشکلات ما یکی دو تا نیست؛ اما عمده‌ترین آن پایین بودن حقوق و مزایاست. یعنی دستمزدی که دریافت می‌کنیم، نسبت به شهرهای اطراف، مثل بومهن یا پردیس بسیار کمتر است. من و همه همکارانم در اینجا بین یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان حقوق می‌گیریم که با توجه به خطرات و آسیب‌های این حرفه بسیار ناچیز است و نزدیک به یک سوم آن را باید بابت اجاره مسکن بدهیم.

وی با اشاره به اینکه آتش نشانی این شهرستان فاقد تعاونی مسکن است، می‌افزاید: اصلاً مسکن پیشکش، حداقل، حقوق و مزایای ما را افزایش دهند، ضمن اینکه الآن چند سال است که مزایای خاصی به ما تعلق نمی‌گیرد.

همکار دیگر حسین، هم بزرگ‌ترین دغدغه آتش نشان‌ها را در شهرستان‌های کوچک موضوع قراردادها می‌داند و می‌گوید: با اینکه نزدیک به ۱۰ سال در این جا مشغول به فعالیت هستم، اما هنوز مثل بسیاری از همکارانم همچنان با سازمان آتش نشانی قرارداد یکساله امضا می‌کنم. یعنی اگر برایمان اتفاقی رخ دهد، دستمان به هیچ جا بند نیست.

او هم از میزان حقوق دریافتی‌اش ناراضی است و می‌افزاید: اینجا دادن گروه به افراد نه براساس توانمندی‌های شخص بلکه براساس روابط است. یعنی کسی که آشنا و پارتی داشته باشد، گروه به او تعلق می‌گیرد و افزایش حقوق پیدا می‌کند و هر کسی مثل من از این فاکتور محروم باشد، حتی به رغم داشتن هشت سال سابقه کار، گذراندن تمام دوره‌های آموزشی و برخوردار بودن از گواهینامه پایه یک راهنمایی و رانندگی باید با همین حقوق بخور و نمیر بسازد.

امید به زندگی آتش‌نشان‌ها بسیار کمتر از مردم عادی است چون این حرفه پر از آسیب و خطر است و به همین خاطر وقتی یک آتش‌نشان از خانه خارج می‌شود، امید چندانی به بازگشت ندارد. وی با اشاره به اینکه کمتر آتش نشانی وجود دارد که که در طول خدمتش به هنگام مأموریت‌های امداد و نجات دچار حادثه نشود، می‌گوید: این اتفاق برای من هم افتاد. دو سه سال پیش برای نجات جان دو برادر که هنگام حفر چاه دچار گاز گرفتگی شده بودند به محل اعزام شدیم. اما در حین عملیات نجات یکی از کپسول‌های اکسیژن ما تمام شد و ماسک کپسول دوم هم مشکل پیدا کرد. بنابراین با همان وضعیت نسبت به ادامه عملیات اقدام کردیم و با هر زحمتی که بود، حادثه دیدگان را نجات دادیم، اما خودم بر اثر استنشاق گاز از ناحیه ریه آسیب دیدم. به طوری که الآن ریه‌ام حساس شده است و اگر کمی هوا غبار آلود شود، نمی‌توانم، نفس بکشم.

محسن؛ فرمانده شیفت شب آتش نشانی رودهن هم تصریح می‌کند: امید به زندگی آتش‌نشان‌ها بسیار کمتر از مردم عادی است چون این حرفه پر از آسیب و خطر است و به همین خاطر وقتی یک آتش‌نشان از خانه خارج می‌شود، امید چندانی به بازگشت ندارد.

وی استرس زیاد، استنشاق گازهای سمی، آسم و صدمات فیزیکی را از جمله مهم‌ترین آسیب‌های این حرفه می‌داند و می‌گوید: بیشتر آتش نشانان قبل از بازنشستگی مبتلا به دیسک کمر و مشکلات تنفسی می‌شوند. از چکاپ (آزمایش کامل) هم خبری نیست. یعنی شهرداری زمینه‌ای فراهم نمی‌آورد تا آتش نشان‌ها حداقل سالی یک بار چکاپ شوند تا اگر دچار بیماری خاصی هستند، زوتر درمان شوند.

• ۱۰ عامل آسیب زا

از روهن به یک ایستگاه آتش نشانی در منطقه بازار بزرگ تهران می‌روم. آتش نشانان پایتخت در مقایسه با همکاران شهرستانی شان با مشکلات کمتری دست و پنجه نرم می‌کنند.

 آن‌ها حقوق، مزایا و خدمات بیشتری از سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران دریافت می‌کنند در نتیجه بیشتر از حرفه خود احساس رضایت دارند.

 با این همه وقتی پای سختی کار و میزان خدمات دریافتی به میان می‌آید، ابراز گله‌مندی می‌کنند، بویژه هنگامی که خودشان را با پرسنل سایر سازمان‌های نهاد شهرداری مقایسه می‌کنند.

یکی از آتش نشان این ایستگاه که حاضر به معرفی خود نیست، می‌گوید: آتش نشانی بازی با جان است و یک لحظه بی توجهی و یا تصمیم گیری نادرست در انجام کار ممکن است، خطرات جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد و به مرگ آتش نشان و بسیاری افراد دیگر منجر شود.

وی با اشاره به اینکه آتش نشانان به طور میانگین در هر حادثه ۱۰ مورد از عوامل زیان آور سلامت مثل استرس شدید، مواد شیمیایی، تشعشعات رادیو اکتیویته را لمس می‌کنند، می‌افزاید: با این وجود و به رغم تصویب لایحه سخت و زیان آور بودن حرفه آتش نشانی از سوی دولت و مجلس این مصوبه هنوز اجرایی نشده است چون در صورت اجرا، بار مالی زیادی به دنبال دارد و موجب کاهش نیروهای آتش نشانی می‌شود. به همین دلیل شورای شهر تهران طرح صعوبت آتش نشانی را تصویب کرده است که براساس آن آتش نشان‌ها در صورت داشتن ۵۰ سال سن می‌توانند با ۲۰ سال سابقه کار بازنشسته شوند، اما با توجه به اینکه حداکثر سن جذب آتش نشان ۲۵ سال است در نتیجه در بهترین شرایط یک آتش نشان می‌تواند، با ۲۵ سال سابقه بازنشسته شود.

*محمد محمودی شاه نشین عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی هم بر این باور است که حادثه پلاسکو، نشان داد که باید پرسنل سازمان آتش نشانی از لحاظ آموزشی، مهارتی و تجهیزاتی به روز شوند.

وی آتش نشانی را حرفه‌ای پر خطر و با ریسک بالا توصیف می‌کند و می‌گوید: بنابر این باید مزایای ویژه‌ای برای آتش نشانان در نظر گرفت که خوشبختانه مجلس شورای اسلامی حدود چهار ماه پیش طرح سخت و زیان آور بودن این حرفه را تصویب کرد که ان شاء الله به تأیید شورای نگهبان می‌رسد و با اجرایی شدن آن بخشی از مشکلات آن‌ها بر طرف خواهد شد.

وی سپس به بحث جایگاه آتش نشان می‌پردازد و می‌گوید: با این وجود حرمت و منزلت مأمور آتش نشانی که به هنگام عملیات امداد و نجات جانش را از دست می‌دهد، مثل کسی است که در دفاع از کشور و نظام مقدس جمهوری اسلامی شهید می‌شود، اما در حال حاضر قانونی نداریم تا براساس آن جان‌باختگان آتش نشانی از سوی بنیاد شهید و امور ایثارگران شهید محسوب شوند و خانواده آن‌ها از مزایای شهدا و ایثارگران استفاده کنند. بنابر این مجلس شورای باید به این موضوع ورود کند تا آتش نشانان بدانند در صورت وقوع اتفاق ناگواری برای آنان، زندگی خانواده شان حداقل از لحاظ مالی دچار مشکل زیادی نخواهد شد.

وی درباره مشکل قرارداد آتش نشان‌ها می‌گوید: آتش نشانی آیین نامه مستقلی دارد که به تصویب هیئت وزیران رسیده است. براساس این آیین نامه هر شهرداری باید یک سازمان آتش نشانی داشته باشد، مگر اینکه شهرداری یک شهر کوچک باشد که در این صورت آتش نشان‌ها مستقیماً با شهرداری قرارداد می‌بندند. بنابر این تاکنون ما بحثی در خصوص قرارداد آتش نشانان با شرکت‌های پیمانکاری نداشته‌ایم. البته شاید در بخش اداری آتش نشانی چنین موضوعی باشد اما در بخش عملیاتی قطعاً چنین چیزی نیست.

• مشکل خاصی ندارند!

با این همه سعید شریف زادگان رئیس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران بر این باور است، مشکل خاصی که عموم آتش نشانان تهرانی با آن روبه رو باشند، وجود ندارد.

وی با تأکید بر اینکه در بحث ارائه خدمات، گلایه آتش نشانان تهرانی جایی ندارد، می‌افزاید: حقوق، مزایا و خدمات مناسبی به آتش نشانان داده می‌شود و از این جهات مشکل خاصی را احساس نمی‌کنم. البته شاید بعضی از آن‌ها مشکل شخصی داشته باشند. مثلاً یکی مشکل تردد و دیگری مسکن داشته باشد، اما مشکل عمده‌ای که عموم آتش نشان‌ها با آن درگیر باشند از نظر بنده قابل تصور نیست.

وی با تأکید بر اینکه امکانات سازمان آتش نشانی متناسب با نیازمندی‌های پایتخت نیست، می‌گوید باید در خصوص اعتبارات برای خرید و به روز کردن تجهیزات و همچنین اختیارات قانونی، تجدید نظرهایی شود.