قدس آنلاین- نزدیک به دو دهه است که حمایت های بیمه‌ای بر زندگی روستاییان سایه افکنده است. چنانکه امروزه بنابر آمار موجود بیش از ۲۲ میلیون نفر از هموطنان ما از خدمات بیمه روستایی برخوردار هستند. گرچه برای بسیاری از روستاییان که سال های سال درد محرومیت، تبعیض و غفلت را بر دوش کشیده‌اند همین خدمات قابل توجه است اما در عمل این بیمه با نارسایی هایی مواجه است.

*برنامه‌ای که ناتمام ماند

مهرماه سال گذشته وزیر بهداشت در مراسم افتتاح مرکز بهداشتی درمانی و کلینیک دوستدار سالمند اعلام کرد:یکی از مسائلی که در دوران مدیریت خود، نتوانسته‌ایم به صورت کامل حل کنیم، مشکلات بیمه روستایی است. چرا که متأسفانه در حال حاضر ارزش این بیمه نسبت به سایر بیمه‌ها کمتر بوده و یک روستایی اگر از مسیر نظام ارجاع به پزشکان متخصص مراجعه نکند متحمل هزینه‌های زیادی می‌شود. ۱۵ مهرماه سال جاری نیز بار دیگر دکتر قاضی زاده هاشمی در چهارمین همایش ملی روز روستا و عشایر بر مشکلات این بیمه اشاره کرد و گفت:متأسفانه اعتبار دفترچه‌های بیمه روستاییان تنها در مناطق روستایی است و در شهرها اعتباری ندارند؛ در حالیکه باید برعکس باشد. امیدواریم شورای عالی بیمه برای یکسان سازی دفترچه‌های بیمه اقدام کند.

سلمان هاشمی یکی از بهورزان با تأیید مشکلات این بیمه به قدس می‌گوید: سابقه اجرای این بیمه به سال ۱۳۸۴ برمی گردد به این ترتیب در ابتدا توسط بهورزان و زیر نظر پزشکان مراکز روستایی پرونده سلامت تشکیل شده و کارت های سلامت به هر فرد روستایی تحویل داده می‌شد. چنانکه روستائیان با در دست داشتن این کارت ها ابتدا از دارو و خدمات رایگان بهره می‌بردند اما به تدریج این کارت‌ها جای خود را به دفترچه‌های خدمات درمانی روستایی دادند که البته با روی کار آمدن دفترچه‌ها و نظام ارجاع کم کم شاهد افت کمی و کیفی این خدمات بودیم. چرا که دیگر همانند گذشته نه دارو رایگان بود و نه امکان ویزیت و خدمات بستری و تخصصی در بیمارستان ها و مراکز درمانی شهری فراهم می‌شد.

وی همچنین می‌افزاید:زمانی که فردی روستایی بتواند در مراکز بهداشت روستایی خدماتی همانند تزریقات، پانسمان و آزمایشات را دریافت کند، از بیمه مناسبی برخوردار است اما زمانی که به هر علتی بخواهد به مراکز درمانی شهری مراجعه کند مشکلاتش شروع می‌شود. چرا که باید این دفترچه‌ها ممهور به مُهر پزشک مرکز بهداشتی درمانی روستایی باشد که این موضوع خود مشکلاتی را بدنبال دارد زیرا همیشه این پزشکان در دسترس نیستند. به این ترتیب در عمل روستاییان در زمان مراجعه به مراکز شهری سرگردان می‌شوند.

هاشمی ادامه می‌دهد:با توجه به پوشش نسبتاً خوب هزینه‌های خدمات بستری، این بیمه هنوز هم محبوبیت خود را بین روستانشینان حفظ کرده اما با روی کار آمدن دفترچه‌های بیمه‌های سلامت؛ روستاییانی که دسترسی بهتری به شهرها داشتند ترجیح دادند تا به مشتریان بیمه سلامت بپیوندند زیرا در بیشتر مراکز درمانی شهری این دفترچه‌ها بدون محدودیت پذیرش می‌شدند.

دکتر بهروز بنیادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت و گو با ما ضمن اشاره به مزایای بیمه روستایی درج راستای محرومیت زدایی اظهار می دارد: اجرای کارامد این بیمه نیازمند بازنگری در ارایه خدمات در نظام ارجاع است چنانکه اغلب روستاها در برخی مناطق همانند خراسان از پراکندگی فراوانی برخوردارند بنابر این زمانی که برای استفاده از خدمات درمانی و پزشکی تخصصی  به شهرستان ها و مراکز استان ها مراجعه می‌کنند به مُهر و امضای پزشک نیاز دارند که این سبب مشکل شده است.

•     مانع تراشی ضرورت های اجتماعی

اما چرا خدمات بیمه‌های روستایی باید متأثر از نظام ارجاع باشد؟ بهروز بنیادی با اشاره به ضرورت نظام ارجاع در حوزه سلامت تأکید می کند:با توجه به شرایط جامعه، ما نیازمند توجه به مدیریت هزینه‌ها هستیم. چرا که دفترچه‌های درمانی همانند چک سفید امضاست که در اختیار مردم قرار گرفته است. از این رو شاهدیم که بسیاری از مردم و حتی نیروهای فعال در حوزه سلامت به این مقوله توجهی ندارند. چنانکه در بسیاری از موارد افراد بدون نیاز به خدمات پاراکلینیکی ویژه در ماه چندین بار مورد معاینه قرار گرفته و سونوگرافی‌ها و تصویر برداری‌های متعدد انجام می‌دهد. همچنین در قبال انتقاد از این مسئله نیز مردم معتقدند از هزینه شخصی می‌پردازیم در حالی که به واقع اینگونه هزینه‌های غیر ضروری از جیب همه مردم جامعه صرف می‌شود. از این رو باید سرانه درمان افراد جامعه مشخص شود و خدمات سلامت بر همین اساس عادلانه در اختیار آحاد جامعه قرار بگیرد و البته گروه هایی که نیازمند خدمات و حمایت های افزونتر هستند امکان دسترسی بیشتری به این خدمات داشته باشند.

*تقویت حمایت های اجتماعی برای مهاجرت معکوس

با توجه به تحولات اجتماعی در سال های اخیر جامعه روستایی نیاز به حمایت های جدی‌تر دارد.

 مسعود رضایی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در این باره به خبرنگار ما می‌گوید:در حال حاضر از امور قابل توجه در روند توسعه کشور چالش مهاجرت روستاییان به شهرهاست که بنابر بررسی های انجام شده از دلایل این مقوله جاذبه‌های موجود در شهرها می‌باشد. همچنین بخشی از این موضوع به وضعیت دسترسی به خدمات سلامت مربوط می‌شود. بنابر این برای اجرای سیاست های توسعه‌ای و تشویق به مهاجرت معکوس از شهرها به روستاها باید این خدمات مورد نیاز در روستاها گسترش یابد. از این موارد اجرای بیمه روستایی است چرا که روستانشینان و عشایر ما نیز به عنوان فردی که در این آب و خاک زندگی می‌کنند حق دارند که از امکانات و امتیازهای اجتماعی و رفاهی برخوردار باشد. به طوری که تصور نکنند در ارایه و دسترسی به خدمات سلامت شرایطی متفاوت و حتی تبعیض آمیز با شهرنشینان دارند. چنانکه رغبتی به اقامت و ماندگاری در مناطق روستایی نداشته باشند.

وی با اشاره به ضعف در ارایه خدمات درمانی به روستاییان خاطر نشان می کند: طی بازدید از مناطق روستایی می‌توان دریافت گرچه تأکید بر اجرای نظام ارجاع از موانع بهره گیری از مزایای فراگیر بیمه سلامت محسوب می‌شود اما محدودیت ها و چالش های دیگری نیز در این زمینه وجود دارد. به طوری که در بسیاری از مناطق روستایی حتی افراد برخوردار از این گونه بیمه در عمل به دلیل نبود مراکز بهداشت یا عدم دسترسی دایم به پزشک و دیگر فعالان حوزه سلامت به علت کمبود نیروی انسانی  نمی‌توانند از این خدمات بهره مند شوند. همچنین مناطق با کمبود امکانات و تجهیزات روبه رو هستند به طوری که بنابر شواهد موجود برخی خانه‌های بهداشت حتی از یک سیستم رایانه برای ثبت اطلاعات محروم اند.