علی نیک‌پندار/
سه روز پس از اعلام جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، سرانجام ملک‌سلمان پیروزی او را تبریک گفت. تبریکی که بیشتر خبر از بیم‌وامیدهای ریاض نسبت به این انتخاب دارد تا اطمینان و یقین این کشور. به گزارش رویترز، عربستان سعودی که به نظر بیش از سایر کشورهای عربی خود را بازنده انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌داند پس از اعلام پیروزی جو بایدن در سکوتی سؤال‌برانگیز فرو رفته است. مقامات عربستان که با شکست دونالد ترامپ یکی از بزرگ‌ترین حامیان سیاست‌های منطقه‌ای و بزرگ‌ترین پشتیبان خود برای مقابله با ایران را از دست داده‌اند برخلاف دیگر متحدان ایالات متحده در خاورمیانه و بیشتر کشورهای عربی هیچ عجله‌ای برای ارسال پیام تبریک به نامزد دموکرات از خود نشان ندادند.
*
بن سلمان، رفیق فابریک ترامپ
روابط نزدیک و شخصی شاهزاده محمد بن سلمان با دونالد ترامپ در واقع نوعی سپر محافظ برای وی در قبال موج انتقادهای بین‌المللی بود که به دلیل نقض حقوق بشر در عربستان و به‌ویژه نقش وی در قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد ریاض به همراه دیگر موضوعاتی چون دخالت در جنگ یمن و نیز بازداشت فعالان حقوق زنان در این کشور همواره مطرح بوده و هست.
این موضوعات دقیقاً همان‌هایی است که می‌تواند به نقاط اختلاف و تنش میان بایدن و حکومت عربستان سعودی تبدیل شود؛ با توجه به اینکه عربستان از صادرکنندگان بزرگ نفت در جهان به یکی از مهم‌ترین خریداران سلاح از ایالات متحده آمریکا تبدیل شده بود.
جو بایدن، معاون رئیس جمهوری سابق آمریکا در جریان کارزار انتخاباتی متعهد شده بود روابط با عربستان را مورد ارزیابی و بازنگری قرار دهد. وی خواهان پایان حمایت ایالات متحده از جنگ یمن شده و از ریاض خواسته بود در قبال مرگ جمال خاشقچی مسئولیت بیشتری را برعهده گیرد.
*
بایدن2۰ بدتر از کووید۱۹
یک کاربر عربستانی در توییتر با نام کاربری «دکتر مونا» در واکنش به نتیجه انتخابات آمریکا این عبارت را منتشر کرد: «بایدن۲۰ تنها چیزی است که از کووید۱۹ بدتر است». بسیاری دیگر از کاربران شبکه‌های اجتماعی در این کشور نیز در ساعات اولیه انتشار خبر پیروزی بایدن از هر گونه اظهارنظر خودداری کرده بودند.
همزمان روزنامه حکومتی عکاظ، چاپ عربستان سعودی با انتشار مطلبی درباره چگونگی رقم خوردن آینده حکومت این کشور نوعی بدگمانی و عدم حس اطمینان را مطرح کرده است. در مقاله‌ای که در صفحه نخست این نشریه چاپ شده، آمده است: «منطقه در انتظار است... و خود را برای آنچه پس از پیروزی بایدن رقم خواهد خورد، آماده می‌کند».
در همین حال به گزارش یورونیوز، نلیل کوئیلیام، پژوهشگر مرکز تحقیقات «چتم هاوس» در لندن معتقد است دولت بایدن احتمالاً به زودی نارضایتی‌های خود را از سیاست‌های ملی و خارجی عربستان سعودی اعلام خواهد کرد.
به گفته این محقق بریتانیایی «رهبران سعودی نگرانند دولت بایدن و یک کنگره ناراضی آمریکا در قبال سیاست‌های ریاض مناسبات با عربستان از جمله روابط دفاعی را مورد بازنگری قرار دهند و این مسئله به ایجاد صداها و اقدام‌های مثبت در راستای پایان دادن به درگیری‌های یمن بینجامد».
*
ریاض، یار غار ترامپ علیه ایران
یکی دیگر از نکات مهم در سیاست خارجی عربستان سعودی همراهی این کشور با ترامپ در فشار بر ایران به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام بود. ریاض اکنون نگران است زیرا بایدن وعده داده به توافق‌نامه هسته‌ای قدرت‌های بزرگ با تهران بازمی‌گردد، توافقی که مذاکرات مقدماتی برای انعقاد آن در زمانی که وی معاون رئیس جمهور اوباما بود، انجام شد.
باوجود این، حداقل در این مورد به نظر می‌رسد ریاض مشکل چندانی نداشته باشد چرا که اعمال فشار به ایران یکی از سیاست‌های ثابت دولت‌های آمریکا بوده و ریاض تاکنون ثابت کرده همه‌جوره پای کار این سیاست خواهد بود.
نکته بعد در سیاست خارجی عربستان که احتمالاً از سوی بایدن مورد استقبال قرار خواهد گرفت، روند نزدیک شدن این کشور به رژیم صهیونیستی است. در این مورد هم با توجه به نزدیکی محافل صهیونیستی و دولت‌های آمریکا، به احتمال زیاد سران سعودی مشکلات چندانی نخواهند داشت.
در مجموع اگرچه ریاض نسبت به دولت آینده آمریکا هنوز اطمینانی حاصل نکرده اما مشکلات اصلی‌اش بیشتر به مناسبات داخلی این کشور برخواهد گشت نه سیاست‌های خارجی آن. حتی دورنمای جنگ یمن هم احتمالاً در کوتاه مدت تغییر چندانی نخواهد داشت چرا که این جنگ به یکی از بهترین فرصت‌ها برای کمپانی‌های اسلحه‌سازی غربی تبدیل شده است.
نظر شما