احتمالاً تا به حال بارها از کنار آن عبور کرده، اما متوجه اهمیتش نشده‌اید.

شاخص قبله‌یابی ۴۰۰ ساله در مسجد گوهرشاد

روی ستونی به ارتفاع حدوداً دو متر و قطر تقریبی نیم متر، در قسمت شمال شرقی صحن مسجد جامع گوهرشاد، یک شاخص برنجی برای تعیین وقت شرعی قرار دارد. کسی نمی‌داند که نخستین بار کِی و توسط چه کسی این شاخص در مسجد گوهرشاد نصب شده است؛ اما آنچه در افواه عمومی به گوش می‌رسد، خبر از انتصاب این شاخص به شیخ بهایی دارد که اگر چنین باشد، احتمالاً حدود ۴۰۰ سال از عمر آن گذشته ‌است. شکل این شاخص به صورت ذوزنقه‌ای قائم‌الزاویه به قطر پنج میلی‌متر است که از ساق عمودی ۱۲ سانتی‌متری برخوردار است. روی سمت شرقی شاخص، یک علامت پیکان و عبارت «امتداد محور عالم یا ستاره جدی» کنده‌کاری شده است که نشان می‌دهد نوک شاخص، به سمت ستاره قطبی قرار دارد. روی سنگ دایره‌ای کف شاخص، خط ظهر شرعی کشیده شده ‌است که هنگام تطبیق سایه با این خط، اذان ظهر توسط مؤذن مسجد اقامه می‌شود. نکته بسیار جالب درباره شاخص آفتابی مسجد گوهرشاد این است که مؤذن می‌تواند از فراز گلدسته، خط سایه آن را ببیند و متوجه زمان تقریبی ظهر شرعی شود. طبق مندرجات موجود روی سنگ کف شاخص، این ابزار مهم در سال ۱۳۱۲ خورشیدی توسط «حاج‌حسین حجارباشی زنجانی» ترمیم و بازسازی شده است. ظاهراً ستون شاخص به مرور زمان آسیب دیده و نیاز به تعمیر اساسی داشته اما عدم دقت لازم در نصب دوباره آن، موجب شد که مقدار دو درجه از حالت عمودی منحرف شود و در حال حاضر نیز پایه سنگی شاخص این اشکال را دارد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.