دو میراث ماندگار از علی بن حسین(ع) یعنی صحیفه سجادیه و رساله الحقوق گویای توجه امام(ع) به مسایل علمی است. تربیت شاگردان فرهنگی و علمی از میام مردم گرفتار در فساد آن دوران و زمینه سازی برای تبدیل مدینه به بندر علمی جهان اسلام در دوره امام باقر و امام صادق از مهمترین کارهایی است که سید الساجدین در دوره امامت خود به سرانجام رساندند. 
حجت الاسلام والمسلمین محمد صادق کفیل؛ رئیس مرکز تخصصی صحیفه سجادیه در گفت و گوی پیش رو از جزئیات جهاد فرهنگی امام سجاد(ع) می گوید.
چرا در خصوص شخصیت امام سجاد کمتر به ابعاد علمی و فرهنگی پرداخته شده است؟ 
در تاریخ امامت که از سال دهم تا ۲۶۰هجری است، سخت ترین دوران، ایام امامت امام سجاد است. اتفاقات دوران امامت حضرت زین العابدین غیر از واقعه عاشورا و اسارت، بسیار سنگین است. حمله شدید به مدینه م مسجدالحرام از بدترین اتفاقات تاریخ اسلام است. از طرف دیگر امام چهارم ما یار و همراهی نداشتند. ازسوی دیگر تغییرات فرهنگی شهر مدینه چشمگیر بوده؛ رواج فسق و فجور و معاصی بسیار زیاد بوده است. 
شما ببینید کسی که مصایب عاشورا را به چشم دیده و یار و همراهی ندارد و شاهد رواج فساد در شهر پیامبر است به طور طبیعی عزلت نشینی را انتخاب می کند.  اما واقعیت این است که امام سجاد در زمان خود جهاد کردند. جهاد امام سجاد از راه گفت و گو، ارتباط، تربیت غلامان و کنیزان و آزاد سازی آنان، عرفان و دستورات عبادی، تربیت شاگردان و نقل حدیث شکل گرفت. این اقدامات موجب شد تا شهر مدینه که به فساد شهره شده بود، تغییر کند. امام سجاد با همه شرایط سختی که پشت سرگذاشتند و سپری کردنند، هرگز عقب نشینی نکردند. بلکه با استقامت، صبر، تلاش و مجاهدت سبب شدند اسلام بماند و توسعه پیدا کند. این درحالی بود که به فرموده خود زین العابدین(ع) در مکه و مدینه ۲۰ نفر همراه امام نبودند. با این شرایط از مدینه شهری ساختند که بجای ادامه راه فساد، شهر علم و هدایت شد و در کلاس امام باقر چند هزار نفر جویای علم و حقیقت باشند.
علاوه بر شرایط فرهنگی که عنوان شد، شرایط سیاسی دوران امام سجاد(ع) نیز بسیار بحرانی بود. حاکمان سخت گیر و ظالمی چون حجاج و عبدالملک مروان در دوره امام حکومت می کردند که سرآمد قتل و عام و اسارت مسلمین بودند. در دوره بیست ساله حکومت حجاج ۱۶ هزار مسلمان به صورت برهنه زندانی بودند به هر صورتی که می توانستند به مسلمان سخت گیری کردند اما امام عقب نشینی نکردند بلکه سخت ترین جهاد فرهنگی را به ثمر رساندند تا در دوره صادقین(ع) شاهد شکوفایی علم و فرهنگ در جهان اسلام باشیم. 
با توجه به این محدودیت ها، امام (ع) شیعیان را چگونه گرد هم آوردند و از چه ابزاری برای تهیه خوراک فکری آنان بهره بردند ؟  
یکی ازمسایلی که برای امام و جامعه آن روز بسیار مهم بود، مسایل اقتصادی است زیرا در پناه گرفتن مسلمانان محرومی که در بدترین شرایط اقتصادی به سر می بردند، به توسعه خدمات و جهاد تربیتی و فرهنگی امام کمک می کرده است. امام کنیز و غلام می خریدند که آنها را تربیت کنند. در واقع امام هرگز قصد جمع کردن خادم در اطراف خود نبودند بلکه هدفشان شاگرد پروری بود. برقراری ارتباط صمیمانه با مسلمین و شاگردان از فاکتورهای مهم رفتارهای تربیتی امام سجاد است. در حمله ای که به مدینه شد، امام ۴۰۰ نفر را در خانه خود پناه دادند. 
صحیفه سجادیه یک قالب آموزشی مهم است. توجه جامعه به خدا فاکتور اصلی صحیفه است. امام در همه بحران ها، جامعه را برای رفتن به سمت خدا آموزش می دهد که خدا راه چاره جامعه گرفتار است. امام(ع)، خدا را خوب ترسیم کردند تا جامعه به آرامش برسد. اقدام دیگر احیای نام پیامبر در ادعیه صحیفه با تکرار ذکر صلوات است. در تاریخ آمده است که عبدالله زبیر اجازه نمی داد آل محمد در صلوات ذکر شود که از مصادیق دشمنی آنها با اهل بیت بوده است.
دو میراث علمی امام سجاد یعنی صحیفه و رساله الحقوق چه جایگاهی درفضای علمی جهان اسلام دارند؟ آیا انگونه بایسته است معرفی شده اند؟
یکی از دوستان می گفت با آموزه های صحیفه سجادیه در آفریقا دیگران را جذب مسیحیت می کنند و برخی از روانشناسان مسیحی بیماران خود را با ادعیه صحیفه درمان می کنند. درحالیکه متاسفانه ما قابلیت و ارزشهای صحیفه را درک نکرده ایم و از آموزه های آن استفاده نمی کنیم. صحیفه باید یک متن آموزشی و علمی شود. شرح، تفسیر و تبیین قابلی از صحیفه نداریم. چرا نباید در دانشگاه ها و حوزه  های علمیه کرسی آموزشی صحیفه نداشته باشیم؟ چرا نباید در قالب های تربیتی و ترویجی از مفاهیم اثر ماندگار امام سجاد استفاده کنیم؟
باید از قالب های شعر، داستان، متون آموزشی و تربیتی، ظرفیت های رسانه ای مانند مستند و فیلم و ... برای تبیین ارزشهای صحیفه بهره مند شد.از آنجا که جامعه ما پیوند با دعا و عرفان بیشتر دارد قطعا در این می توانیم نتایج خوبی از این دست اقدامات بگیریم.