سال‌هاست که اقتباس از کتاب‌های دینی یکی از منابع نوشتن کتاب‌های اعتقادی برای گروه‌های سنی کودک و نوجوان است. این بازنویسی‌ها از زندگی ائمه اطهار(ع)، بزرگان، رخدادهای دینی و... همچنان یکی از بخش‌های پویای ادبیات کودکان و نوجوانان است و در این میان گاهی با کتاب‌های ارزشمند و منطبق با استانداردهای کتاب کودک روبه‌رو می‌شویم و البته گاهی نیز با کتاب‌هایی کم‌ارزش و فاقد این استانداردها. اگر امروز شاهد کتاب‌های فراوانی در این حوزه هستیم و تولید این آثار به رویه‌ای معمول تبدیل شده، نباید از یاد ببریم که زمانی ورود به این عرصه شاید به این سادگی نبوده است؛ چرا که نویسنده امروز ادبیات کودک تجربه‌هایی پیش روی خود دارد که روندگان اولیه این مسیر نداشته‌اند. از آن جمله است تولید و خلق کتاب ارزشمند و حتی خاطره‌انگیز داستان راستان اثر شهید مرتضی مطهری که می‌توان گفت چند نسل با آن خاطره دارند هر چند عده‌ای به دنبال این پرسش بوده‌اند که استاد مطهری دقیقاً در این مجموعه چه مخاطبی را مد نظر داشته است اما از یاد نبریم که در بازنویسی‌ها و اقتباس‌هایی که بعدها برای کودکان و نوجوانان انجام و موجب تولید کتاب‌هایی در این حوزه شد، داستان راستان یکی از منابعی بوده است که نویسندگان کودک و نوجوان به آن مراجعه کرده‌اند.
گویا ماجرای چاپ این اثر از جلسه شرکت انتشار شروع شده بود که در حد پیشنهاد خلق کتاب‌هایی اخلاقی و تربیتی بود اما شهید مطهری آن پیشنهاد را به جد پی گرفت و حاصل تلاش ایشان اثر دوجلدی داستان راستان شد.
اگر نگاهی به مقدمه شهید مطهری بر جلد اول این کتاب داشته باشیم متوجه می‌شویم که او می‌دانسته است قرار است چه کاری انجام بدهد و هدف او از خلق این اثر چه بوده است. خودش در مقدمه می‌نویسد: «البته کتاب‌های سودمند که مستقیماً متن حقایق اخلاقی و اجتماعی را به لباس بیان درآورده‌اند یا کتابی که حقایق زندگی را در لباس داستان که فکر و قلم نویسنده آن را ساخته و پرداخته است و حقیقتی ندارد مجسم کرده‌اند، یا کتب سیرت که از اول تا آخر در مقام نقل تاریخ زندگی یک یا چند شخصیت بزرگ بوده‌اند از شمار بیرون است ولی نویسنده تاکنون به کتابی برنخورده است که مؤلف به منظور هدایت و ارشاد و تهذیب اخلاق عمومی داستان‌های سودمند از کتب تاریخ و حدیث استخراج کرده و در دسترس عموم قرار داده باشد. اگر هم این کار شده است، نسبت به داستان‌های اخبار و احادیث صورت نگرفته است».
مطهری در کتاب «داستان راستان» که مجموعه‌ای شامل ۱۲۵ داستان با الهام از زندگی و زیست پیامبر اسلام(ص) و بزرگان مکتب تشیع و حتی غیرمسلمان است و در دو جلد نگاشته شده، کوشیده است تا چراغی فرا راه عامه مردم به خصوص نسل جوان و نوجوان قرار دهد چون می‌دانسته است که باید برای اثر گرفتن بهتر با عامه مردم کار کرد و داستان‌هایی برگرفته از زندگی ائمه(ع) همان ابزار تربیتی است که می‌تواند هدایت‌کننده جامعه به سمت و سوی خیر، نیکی و پاکی باشد. او می‌دانست که اگر قرار است مخاطب خود را به راه راست هدایت کند، می‌تواند از زبان داستان کمک بگیرد اما نه داستان‌هایی خیالی بلکه نوع دیگری از داستان. متوجه شد که باید داستان راستانی را بازگو کند که نه در برج‌های عاج که در بین مردم زیسته‌اند و می‌توانسته‌اند الگویی عملی برای زیست بهتر مردم در هر دوره‌ای باشند.
ارزش کار او را وقتی می‌توانیم بیشتر درک کنیم که بدانیم او جلد اول کتاب خود را در سال ۱۳۳۹ و جلد دوم را خیلی زود در دهه ۴۰ به چاپ رسانده است و غیر از اقبال خوب جامعه نسبت به این کتاب، داستان راستان در سال ۱۳۴۴، جایزه کمیسیون ملی یونسکو را برای نویسنده به ارمغان آورد. استاد مطهری در این اثر همان گونه که از زندگی بزرگان دین برای ما می‌گوید سراغ شخصیت‌های بزرگ و تأثیرگذار تاریخی هم می‌رود و در اثر او می‌توان داستان‌هایی از زندگی دموستنس؛ خطیب و سیاستمدار معروف یونانی، امام محمد غزالی، شارل دولینه؛ گیاه‌شناس، سکاکی؛ دانشمند و... را هم خواند و این نشان دیگری از بزرگ بودن این استاد است که در خلق اثر خود هیچ تنگ‌نظری ندارد بلکه آنچه برای او مهم است بازگو کردن داستان راستان است که می‌خواهد با کمک این داستان‌ها روشنایی‌های جامعه خود را بیشتر کند و بحق توانست کاری بزرگ و ماندگار انجام بدهد.
نظر شما