ثبات هر نظامی، بسته به میزان مقبولیت عمومی و مشارکت حداکثری همسو در عرصه های مختلف آن است. این اصلی است که نسبت به جوامع مختلف جاری و ساری است بدین معنا که هیچ اجتماع بشری نمی تواند خود را از این قاعده مستثنی کند زیرا مشارکت عمومی و عدم آن در قوام نظامات حاکم بر جوامع بشری و زوال آنها، امری بدیهی و غیرقابل انکار است.
آنچه امروزه به عنوان دموکراسی (با مدل های مختلف آن) در جهان مطرح است، فرایندی است که به منظور جلب آرا و مقبولیت عمومی طراحی گردیده و در پی همگانی کردن حکومت ها با عناوین نه چندان تمامی مانند «حکومت مردم بر مردم» است. البته این سؤال که آیا دموکراسی با همة آوازه ای که پیدا کرده است، توانسته است شاهد موفقیت هایی در راستای اهداف خود باشد یا خیر، بحث دیگری است اما رویکرد دموکراسی (لااقل در حد ادعا) نسبت به جلب مشارکت عمومی و حضور حداکثری آحاد جامعه درحکومت، امری غیرقابل انکار است زیرا این مدل نظام سیاسی، حضور آحاد جامعه را منشأ استحکام پایه های نظام حاکم بر آنان می داند. البته نیازمندی حکومت ها به جذب آرای عمومی، حتی حکومت های توتالیتری و دیکتاتوری و...را شامل می شود زیرا هرچند غالباً منشأ تحقق آنها، رضایت عمومی نبوده است، اما در تثبیت و بقاء خود محتاج جلب مقبولیت حداکثری بوده اند و در راه تحصیل آن می کوشیده اند.
بر این اساس می توان گفت یکی از راههای کشف مشارکت مردمی و اذعان به حضور آنها در عرصه های مختلف تصمیم گیری، انتخابات است و بدیهی است غرض اصلی از برگزاری هر انتخاباتی خصوصا انتخابات های ناظر به تشکیل حکومت و نظام سیاسی، دست یابی به پشتوانه حداکثری برای نظام حاکم یا نظامی است که بنای حاکمیّت دارد و از همین رهگذر است که انتخابات سالم می تواند به نحو قابل اعتنایی نسبت به مقبولیت عمومی و رأی حداکثری، کاشفیت داشته باشد. بنابراین حضور حداکثری مردم در انتخابات، ضروری است.
اکنون که جامعة اسلامی ما، خود را در آستانة انتخابات های مهمی می بیند و با توجه به اینکه حضور در این انتخابات‌ها با در نظر داشت شرایط و مصالح داخلی و بین المللی نظام اسلامی، امری لازم است، این پرسش تولید می شود که چگونه می توان حضور حداکثری را در انتخابات‌های پیش رو تجلی بخشید.
اما آنچه در این میان ضرورت توجه به این مهم را دوچندان می کند، فرمان‌های عمومی رهبر معظم انقلاب برای شرکت واجدان شرایط، در انتخابات است که معظم له در سال های متمادی و به مناسبت های مربوطه بر ضرورت حضور حداکثری مردم در انتخابات ها صحه گذاشته اند.
از باب نمونه یکی از فرمان های ایشان این است: «اگر می خواهید این احساس، این عظمت، این مصونیّت باقی بماند برای ما، باید در انتخابات شرکت کنید؛ اگر میخواهید نظام جمهوری اسلامی، اقتدار خودش را در چشم جهانیان -چه دشمن، چه دوست- حفظ بکند، باید در انتخابات شرکت کنید. حضور در انتخابات، حفظ اقتدار کشور است، حفظ ابُّهت کشور است، حفظ مصونیّت کشور است؛ این است. ... باید در انتخابات، همه شرکت کنند. ... مهم این است که همه بیایند، همه باشند، همه نشان بدهند که حاضرند از اسلام، از نظام اسلامی، از جمهوری اسلامی حمایت کنند، دفاع کنند، مصونیّت کشورشان را حفظ کنند».( سخنرانی مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از معلمان و فرهنگیان، مورخ ۱۳۹۶/۲/۱۷)
هرچند بررسی ابعاد مختلف فرمان «همه بیایند» و سایر فرمان‌های ایشان، باید موضوع تحقیق محافل متعدد علمی و نظری قرار گیرد؛ اما آنچه معطوف نظر این نوشتار است، واکاوی و بازتوجهی برخی از ضرورت های تحقق این فرمان هاست و اگر چه در تحقق این امر، گروه های مختلف جامعه، مسئول و تأثیرگذارند، اما این مسئله را از رهگذر عملکرد نامزدهای انتخاباتی و این که در تحقق فرمان های انتخاباتی معظم له ، چه رسالتی متوجه نامزدهای انتخاباتی است، در ذیل، پی می گیریم.
1. نقش رقابت سالم در تحقق حضور حداکثری
یکی از راههای دست یابی به فضای رقابتی سالم، پرهیز کاندیداها از تخریب یکدیگر است ایجاد فضای سالم رقابتی بر مبنای اخوت اسلامی بین نامزدها و انجام تبلیغات منطقی، موجب دلگرمی مردم نسبت به حضور در انتخابات است چنان که عکس آن نیز نتیجه خود را به دنبال خواهد داشت. بر این اساس، وجود فضای رقابتی سالم بین نامزدهای انتخابی از عناصر مهم در توجه عمومی به انتخابات و حضور حداکثری در آن بشمار آمده و به همین دلیل، ضروری است هم حاکمیّت و هم جامعه در راستای ایجاد فضای رقابتی سالم برای انتخابات تلاش وافر کرده تا از این رهگذر زمینه مشارکت عمومی در رأی گیری فراهم آید.
2. لزوم تنوع و تکثر برنامه ها ی نامزدها
همانطور که تنوع کاندیداها در ترغیب جامعه نسبت به حضور در انتخابات مؤثر است، تعدد و تکثر برنامه ها و ارایه آنها به افکار عمومی از سوی کاندیداها و مدافعانش، می تواند درصد توجه عمومی را به مشارکت، بالا برد. بدیهی است اگر مردم شاهد برنامه های جدید، متنوع و کارآمد از سوی نامزدهای انتخاباتی نباشند، چه بسا انگیزه مشارکت به شدت تقلیل یافته و شکوه انتخابات را آسیب‌پذیر کند.
3. ضرورت ارایه برنامه های اطمینان بخش
ایجاد روحیه امید و بالا بردن ضریب اطمینان مردم توسط نامزدها نسبت به برنامه های ارایه شده آنها از راه نشان دادن صداقت ـ دیانت و تخصص یکی دیگر از بایدهای حضور حداکثری است.
4. دغدغه مردم، عملیاتی سدن برنامه ها
دغدغه اساسی مردم، از حیث درون اجتماعی، رفع مشکلات و معضلات جامعه و ارتقاء سطح بهینه سازی و توسعه کشور در عرصه های مختلف رشد و تکنولوژی و در حوزة بین المللی، رساندن ایران به جایگاهی که شایسته آن است، همراه با اقتدار دینی و ملی است. از این روی آنچه برای مردم مهم و بالتبع در تشریک مساعی آنها در انتخابات مؤثر است ، عملیاتی کردن برنامه هاست. راهکارهای اجرایی کردن برنامه ها باید برای مردم بیان شود تا مردم با ارزیابی خویش نسبت به تأیید و یا رد آنها با حضور در انتخابات اقدام کنند. بدیهی است اگر مردم به آنجا برسند که طرح ها و برنامه های ارایه شده، نمی تواند کارآمد باشد و یا ضریب توفیق آن در مرحلة اجرایی شدن کم است و یا عدم توانایی شخص نامزد انتخاباتی نسبت به اجرایی کردن آنها برای مردم محرز نشده و یا لااقل مشکوک باشد، اقبال آنها نسبت به حضور در عرصة انتخابات به شدت تحت الشعاع قرار خواهد داد.
5. توجه نامزدهای انتخاباتی به مطالبات عمومی
در اینکه نظام اسلامی در بیش از چهار دهه، گام های بلندی را در این راستا برداشته است، شکی نیست اما تکیه گاه مردمی نظام، اقتضا دارد هر کس که داوطلب احراز مسئولیتی در این نظام است بیش از پیش به رفع مشکلات جامعه پرداخته و فعالیت های کارشناسی را در راه تأمین هر چه بهتر و بیشتر مطالبات عمومی شدت بخشیده و زمینه آرامش و آسایش عمومی را در کنار حفظ آرمان های دینی و ملی نظام جمهوری اسلامی، توسعه بخشد. اقتصاد ناپایدار، رانت خواری های کلان در برخی لایه های ساختار جامعه، لا ابالی گری برخی مسئولین نسبت به ترویج و اشاعه بی هویتی اجتماعی ـ اخلاقی از سوی کسانی که از موفقیت این نظام و مردم برومند ایران، خرسند نیستند، از جمله آسیب هایی هستند که حضور عمومی مردم در عرصه های مختلف تصمیم گیری، می تواند بشدت متأثر از آنها باشد. مسئولین و کاندیداها وظیفه دارند نسبت به تأمین مایحتاج عمومی مردم به نحو احسن و با استفاده از پتانسیل های موجود، خود را مسئول دانسته و آرام نباشند چرا که به قول حضرت امام راحل (ره) «ما هر چه داریم از این ملت است». (صحیفة نور، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، چاپ بهمن 12 ـ 13، ج 13، ص 72)
ایشان در خصوص لزوم توجه به مصالح فرمودند: «شما فکر این ملت، فکر این زاغه نشین ها، فکر این مردمی که همه چیزشان را دادند و شما را به مسند نشاندند، فکر آنها را بکنید. شب وقتی خلوت می کنید، فکر بکنید که من امروز که کار کردم برای خودم کار کردم یا برای مردم، امروز که صحبت می کنم برای خودم صحبت می کنم یا برای مصالح کشور» مقام معظم رهبری نیز در سخنانی در 13 / 12 / 81 در این خصوص فرمودند: «مردم از اعماق وجودشان نظام اسلامی را می‌خواهند، منتها از این نظام اسلامی توقعاتی دارند و این توقعات باید برآورده شود. این توقعات، به حق هم هست. توقع عدل و رفاه و پیشرفت در امور زندگی و بر طرف شدن مشکلات و کم شدن شکاف‌های طبقاتی، این توقعات، توقعات درستی است، همین چیزهایی است که اسلام به ما و مردم یاد داده، اینها تعلیمات اسلامی است.»
6. ضرورت ابتنای برنامه های نامزدها بر عدالت اجتماعی
نامزدهای انتخاباتی و بلکه مسئولین امر نباید فراموش کنند که اساس احکام الهی و میزان تشریع، عدالت است یا ایها الذین امنوا کونوا قوامین بالقسط... ای کسانی که ایمان آورده اید قیام به عدالت کنید (در راستای برقراری آن بکوشید) ـ عدالت در قانون آن است که همة‌آحاد جامعه در برابر قانون علی السویه باشند و مفاد آن بدون هیچ استثنایی برای همه عملی گردد. توجه به عدالت اجتماعی و فعالیتی کردن آن در لایه های مختلف حاکمیّت و اقشار جامعه باید از ضروریات برنامه های نامزدها باشد. مردم از وجود ناعدالتی طبقاتی در خیلی از پست ها و شغل ها و رانت خواری های قشری در عذابند، اینکه برخی از سیری بمیرند و برخی از گرسنگی، آن پول های بادآورده که فقط جیب قشر خاص و بی درد را می شناسد، تخریب شخصیت افراد، همه و همه اینها می تواند به عنوان ناعدالتی اجتماعی، حضور مردم را در عرصه های مشارکتی تقلیل داده و کمرنگ نماید. عدالت اقتصادی از توصیه های اکید اسلام بر حاکمان است. عدالت در زمینة روابط اجتماعی در اسلام از جایگاه خاصی برخوردار است و برای حفظ عدالت اجتماعی برای اقشار مختلف جامعه حقوق خاصی معین کرده است بدیهی است اگر نظامی نتواند حقوق افراد را مورد توجه قرار دهد نه تنها از پشتوانه مردمی بهره مند نمی گردد بلکه در مقابل موجی علیه خود قرار می گیرد. امام خمینی (ره) در خصوص لزوم پرهیز از اختلافات و ضرورت توجه به مصالح کشور و مشکلات مردم در جمع هیئت دولت شهید رجایی فرمودند: «اگر بنا باشد که شما به جای اینکه اقتصاد مردم را درست کنید، به جای اینکه این کشور را بررسی کنید، ببینید کجاهاست که مخروبه هست و مردم از همه چیز ساقط هستند، به جای این، اگر بنشینید سر مسند و با حرف و یا فحاشی به همه، مسائل را غفلت از آن بکنید این همان است که قدرت های بزرگ می خواهند تا این مملکت خرابه بماند و صدای مردم در آید، اگر شما به مردم کار نداشته باشید، به مصالح مردم، به مصالح کشور کار نداشته باشید فقط مشغول این باشید که من چطور، شما چطور، من چطورم شما چطوری، مردم با من هستند، مردم با شما هستند، اگر فکر این باشید این همان است که آمریکا می خواهد.( صحیفة امام، ج 13، ص 202، در جمع هیئت دولت شهید رجایی، مورخ 20/6/59) و باز فرمودند: «بپرهیزید از اینکه از ملت جدا شوید، شما را بخواهند جدا کنند».( صحیفة امام، همان، ص 75) «هر چه خوف دارید از خودتان بترسید از اینکه مبادا خدای نخواسته مسیر یک مسیر دیگر بشود، راه، راه دیگری باشد و توجه به این چیزی که الآن هست از دست برود و مردمی بودن از دستتان برود که ـ خدای نخواسته ـ یک وقت این قضیه پیش آمد و شما از مردمی بودن بیرون رفتید و یک موضع دیگری پیدا کردید... آن وقت بدانید که آسیب می بینید.» روشن است نامزدهای انتخاباتی و متصدیان امر باید با الهام گرفتن از آموزه های دینی و توصیه های اکید بنیانگذاری جمهوری اسلامی و رهبر معظم انقلاب بر رفع آسیب هایی که عدالت اجتماعی را تهدید می کند بکوشند و بدانند که رعایت قانون در اقسام مختلف آن می تواند عامل مهمی در مشارکت عمومی مردم درعرصه های مختلف از جمله انتخابات باشد.
7 تبیین کارآمدی بیش از چهار دهه نظام اسلامی از سوی نامزدها
یکی از زمینه های تحقق فرمان مقام معظم رهبری به این که «همه بیایند» که کاشف از تأکید معظم له نسبت به این امر است، تبیین کارآمدی بیش از چهار دهه نظام اسلام برای مردم بزرگ ایران انقلابی است و این یک وظیفه است. بر این اساس محتویات سخنان نامزدها نباید رنگ و بوی تضعیف نظام اسلامی و اعتقادات و سنن دینی مردم باشد حساسیت انتخابات و لزوم شرکت مردم در آن خصوصا در این برهه حساس، مقدماتی را می طلبد که این حضور را شدّت بخشد و یکی از آنها، بیان کارآمدی نظام در عرصه های متعدد و توفیقات نظام اسلامی در این چهل و چند سال است. البته نظام اسلامی مدّعی آن نیست که به مدینه اسلامی مورد نظر رسیده است و عملکرد ها از هر اشکالی مبرّا است اما نباید فراموش کرد که انبوه توفیقات و کارآمدی نظام اسلامی در عرصه های مختلف با برخی از اشکالات موجود قابل مقایسه نیست. بر همه نامزدهاست که با اعلام این موفّقیّت ها و ادامه این روند در سیاست های برنامه ای خویش زمینه های حضور حد اکثری مردم در انتخابات را فراهم آورند.
مصلحت نظام اسلامی و جامعه دینی، اقتضا می کند مسئولین امر تمام آنچه را که در تقرب مردم به دین و دینداری و نظام اسلامی، مؤثر بوده و هر آنچه را که در ارتقاء مشارکت مردمی در عرصه های مختلف تصمیم گیری از جملة انتخابات، تأثیرگذار است مورد توجه خاص قرار داده و زمینه های حضور حداکثری در انتخابات مهم پیش رو را فراهم آورند. از طرفی نامزدها هم باید بدانند که مردم از نزاع های جناحی خرسند نیستند ـ بنابراین لازم است گرایش های خاص حزبی و جناحی را کنار بگذارند و آنچه را که گره ای از کار مردم باز می نماید، انجام دهند و در ارایه طرح ها و راهکارهای عملیاتی کردن آنها، به دور از بزرگ نمایی، شعارهای چشمگیر و دهان پرکن، صادقانه با مردم بر سر صحبت درآیند. روشن است که مردم وقتی صداقت را در شخصی دیدند او را می جویند و اگر انتخاباتی بر این رویة حسنه، محقق شود، حضور مردم در آن، به اوج شدت خود می رسد و آن وقت است که شاهد تجلی ایده «همه بیایند» خواهیم بود.
آخر سخن آن که آنکه: ضرورت شرکت همه جانبة ملت مسلمان و آگاه ایران در انتخابات مهم پیش رو بر کسی پوشیده نیست و کسی آن را انکار نمی کند مگر کسانی که تحمل سرافرازی و استقلال این کشور را ندارند. اما إن شاءالله ملت شریف ایران چونان گذشته با حضوری عمومی و جدی در این انتخابات‌های سرنوشت ساز پیش‌رو، جواب دندان شکنی به دشمنان این کشور و ملت اسلامی خواهند داد.
نظر شما