برای پایین آوردن این تب قرار است براساس برنامه ششم توسعه ۵۰درصد دانش‌آموزان در هنرستان‌ها و آموزش‌های مهارتی رسمی تحصیل کنند؛ هدفی عالی که البته تاکنون تنها رقم ۳۶درصد تحقق یافته است.رهبر انقلاب با تأکید بر اینکه مهارت‌آموزی باید از مدارس و دبیرستان‌ها شروع و پیگیری شود، می‌فرمایند: توسعه مهارت‌های فنی از طریق توجه به هنرستان‌های فنی و صنعتی، دانشگاه‌های علمی کاربردی و آموزشکده‌های فنی و حرفه‌ای ضروری است و کشور به موازات نیاز به علم، به پنجه‌های کارآمد هم نیاز دارد.با این‌حال کارشناسان معتقدند نظام آموزشی و دانشگاهی کشور برای نیل به این هدف با موانع بسیاری روبه‌رو است.
حضور افراد غیرمتخصص در تصمیم‌گیری کلان
پرویز ذبیحی برگزیده جشنواره خوارزمی در خصوص چرایی ناکارآمدی دانشگاه‌ها در آموزش مهارت‌های مورد نیاز بازار کار به دانشجویان به ما می‌گوید: دلیل این مسئله حضور مدیران و افراد غیرمتخصص در تصمیم‌گیری کلان این حوزه بوده که نخواسته‌اند از نخبگان و متخصصان در تصمیم‌گیری‌ها استفاده کنند. از سویی دیگر، تعدادی از دانشگاه‌ها پول می‌گیرند و مدرک‌فروشی می‌کنند. بیشتر این دانشگاه‌ها توجهی به تربیت دانش‌آموختگان کارآفرین و توانمند ندارند. دانشجویان نیز دانشگاه را برای کسب مدرک می‌خواهند و علاقه‌ای به یادگیری نشان نمی‌دهند. این موضوع نشان می‌دهد تنها برای ارائه آمار، دانشگاه‌ها را تأسیس کرده‌ایم.
وی اضافه می‌کند: برای ایجاد دانشگاه‌های مهارت‌محور باید نیازهای آینده را درک کنیم و اگر نمی‌توانیم مسیر درستی برای آینده خود ترسیم کنیم از کشورهای موفق در خصوص مهارت‌آموزی در دانشگاه‌ها الگو بگیریم و از راهکارهای تخصصی استفاده کنیم.
سید علی یزدی‌خواه عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است یکی از دلایل توفیق نیافتن کشور در آموزش‌های فنی و حرفه‌ای سرمایه‌گذاری اندک بخش دولتی و مشارکت نکردن بخش خصوصی در تربیت نیروی ماهر است. وی به ما می‌گوید: متأسفانه بسیاری از واحدهای تولیدی، صنعتی، کشاورزی و تجاری کشور توسط افراد غیرمتخصص اداره می‌شود که اگر نظام استقرار افراد در جایگاه‌های شغلی منطبق بر دریافت گواهی‌نامه‌های مهارت‌های فنی و حرفه‌ای شود شاهد شکوفایی کشور در حوزه‌های مختلف خواهیم بود.
تا زمانی که نظام آموزش متوسطه و آموزش عالی متحول نشده و رابطه بین مراکز فنی و حرفه‌ای و صنعت برقرار نشود و دانشگاه‌ها به سمت دانشگاه‌های نسل‌های سوم و چهارم حرکت نکنند نمی‌توان مهارت‌آموزی و کارآفرینی را جایگزین مدارک تحصیلی بدون مهارت کرد.
انتظار از دانشگاه خردگرا
پروفسور رضا منصوری سیاست‌گذار علم و استاد بازنشسته دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف با احتیاط بیشتری از قصور دانشگاه در این خصوص می‌گوید. وی در گفت‌وگو با ما اضافه می‌کند: با وجود شمار قابل‌توجه دانشگاه، بیش از ۳میلیون دانشجو و حدود ۸۰هزار عضو هیئت علمی در کشور، تاکنون هیچ وظیفه مشخصی جز معلمی برای دانشگاهیان تعریف نکرده‌ایم؛ در حالی که معلمان دانشگاه می‌توانند کارآفرینان آینده را تربیت کنند. از دانشگاه مدعی خردگرایی بیش از دیگران انتظار می‌رود به این بیندیشد که جامعه به چه تخصص‌ها و مهارت‌هایی نیاز دارد. گرچه به نظر می‌رسد باوجود بی‌توجهی سیاستمداران به سیاست‌گذاری و اختصاص بودجه در این خصوص، دانشگاهیان به‌ویژه در دو دهه گذشته در حوزه کارآفرینی بیش از توان خود همت کرده و کارآفرین تربیت کرده‌اند.
سیاست‌گذاران آموزشی بر علوم فنی تسلط ندارند
علی زند وکیلی مدیرکل توسعه کارآفرینی و بهره‌وری نیروی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در پاسخ به این پرسش که چرا نتوانسته‌ایم مهارت‌آموزی و تغییر مسیر آموزش‌ها از نظری به عملی را به اولویت نظام آموزشی تبدیل کنیم به ما می‌گوید: گرچه از دهه ۹۰ به بعد آموزش‌های نظری به آموزش‌های عملی سوق داده شد، اما هنوز آن‌گونه که لازم است مهارت‌آموزی به عنوان اولویت نخست نظام آموزشی کشور اجرایی نشده است. یکی از دلایل آن این است که سیاست‌گذاران آموزشی ما باوجود تسلط بر حوزه علوم انسانی، بر حوزه علوم فنی، مباحث کارآفرینی، مباحث جدید حوزه دانش‌بنیان و اکوسیستم کارآفرینی تسلط چندانی ندارند و جای مربیان باتجربه و استادان اکوسیستم‌های کارآفرینی و متخصصان اشتغال دانش‌بنیان در سیاست‌گذاری‌های آموزشی خالی است و جا دارد از مشارکت این افراد در سیاست‌گذاری‌های آموزشی در آموزش و پرورش و وزارت علوم استفاده شود.
وی با اشاره به اینکه در دفتر توسعه کارآفرینی وزارت کار استفاده از مشارکت افراد باتجربه در حوزه‌های ذکر شده به عنوان یکی از اجزای اکوسیستم کارآفرینی سرلوحه کار قرار گرفته، اضافه می‌کند: باشگاه کارآفرینان نوجوان یکی از برنامه‌هایی است که نقش ترویج کارآفرینی را دارد و بیشتر سرفصل‌های آن مهارت‌آموزی در حوزه کارآفرینی است تا از سنین پایین اشتغال برای کودکان و نوجوانان با اهمیت به کارآفرینی و مهارت‌آموزی تعریف شود نه استخدام دولتی.
زند وکیلی با اشاره به وجود ناامنی ذهنی جوانان درزمینه کارآفرینی با توجه به شرایط اقتصادی کشور، می‌افزاید: ضرورت دارد با اصلاح قوانین حوزه مالیات، تأمین اجتماعی و حتی اصلاح قانون ورشکستگی به سمت بهبود این فضا برنامه‌ریزی کنیم تا اگر دانش‌آموختگان بخواهند کسب‌وکاری را شروع کنند احساس ناامنی نکنند. ضمن آنکه باید با آموزش تفکر خلاق و راهبردهای کسب‌وکار، مهارت‌های فروش و بازار، ارزیابی محیط و نحوه تأمین مالی جدید و تأمین مالی نوین را به نوجوانان آموزش دهیم تا این مسائل به مهارت‌آموزی کارآفرینی کمک کند.
خبرنگار: اعظم طیرانی
نظر شما