به گزارش قدس خراسان، هر سال آبان ماه که از راه می‌رسد مزارع زعفران یکدست بنفش رنگ می‌شوند و اوج برداشت محصول زعفران‌کاران فرامی‌رسد. هکتارها زمین زعفران در خراسان رنگ و عطر زعفرانی به خودشان می‌گیرند.

از مزرعه گرفته تا بازار همه چیز در تلاطم برداشت محصول و عرضه آن به مشتریان است. شور و حرارت بازار را به خوبی می‌شود در آبان ماه‌های زعفرانی شهرهای خراسان حس کرد. آبان امسال اما گویا متفاوت از همه آبان‌های گذشته است. شوک حاصل از کاهش شدید محصول همه را درگیر خودش کرده است. کشاورزان زعفران‌کار از کاهش شدید برداشت گل از مزارعشان بی‌انگیزه و از قیمت‌هایی که بازار را تحت تأثیر خودش قرار داده است متعجب شدند. در این شرایط حتی برخی از آن‌ها بی‌خیال جمع‌آوری گل‌های مزرعه‌شان می‌شوند و دلیلشان هم نداشتن صرفه اقتصادی برای جمع‌آوری است!

افزایش هزینه و کاهش برداشت

توکلی یکی از زعفران‌کاران شهرستان تربت حیدریه در این باره می‌گوید: من هر سال در آبان ماه روزی دست‌کم ۲۰۰ کیلو گل زعفران از مزرعه‌ام برداشت می‌کردم اما با شرایط فعلی به زور به ۱۰۰ کیلو هم نمی‌رسد!

وی ادامه می‌دهد: این در حالی است که هزینه‌های یک مزرعه زعفران تا مرحله گلدهی، از کارگر برای جمع‌آوری گرفته تا پاک و خشک کردن گل در زمان برداشت خیلی بیشتر از سال‌های قبل شده بماند که هزینه‌های دیگرش سر به فلک می‌زند اما با وجود این برداشت محصول امسال کاهشی شدید داشته است.

احمدیان یکی از زعفران‌کاران شهرستان زاوه نیز با ابراز نگرانی نسبت به کاهش شدید برداشت گل زعفران از مزارع زعفران این شهرستان می‌گوید: ما سال‌هاست کارمان زعفران‌کاری است و چند نسلمان زعفران‌کار بودیم و هستیم. هر سال محصول خوب و معقولی داشتیم و میزان برداشت همیشه به یک منوال نبوده اما خیلی هم با هم تفاوت نداشته ولی امسال واقعاً در مقایسه با سال گذشته محصولمان افت شدیدی داشته است.

وی ادامه می‌دهد: ما در این موقع از سال همیشه روزی بالای ۱۰۰کیلو گل از مزرعه برداشت می‌کردیم اما متأسفانه تا به حال بیشترین گلی که برداشت کردیم ۴۵ کیلو در یک روز بوده است! 
وی با اشاره به بازار گل و ریشه زعفران و قیمت‌هایی که رایج است می‌افزاید: با وجود اینکه هزینه‌های امسال ما افزایش شدیدی داشته و هنوز هم برای برداشت محصول باید هزینه کنیم اما قیمت‌هایی که اکنون برای زعفران اعلام می‌کنند بیشتر شبیه جوک است. خیلی جالب است که کاهش برداشت محصول را داریم اما قیمت‌هایی که دلالان و بازاریان به کشاورز اعلام می‌کنند قیمت سه سال پیش است. زعفران گوجه‌فرنگی نیست که هر قیمتی دلشان خواست اعلام کنند. زعفران‌کار وقتی ناچار شود محصولش را نگه می‌دارد و به بازار نمی‌دهد، کاری که خیلی از ما انجام می‌دهیم تا با قیمتی که برایمان صرفه اقتصادی داشته باشد محصولمان را بفروشیم.

تجربه‌ای بی‌سابقه در کاهش برداشت

اسکندری که او نیز یکی از زعفران‌کاران باسابقه تربت حیدریه است در این باره می‌گوید: ما سال‌هاست کارمان زعفران‌کاری است و تجربه خوبی در این زمینه داریم اما تاکنون این حجم از افت برداشت محصول را در یک سال شاهد نبودیم.

وی نیز برداشت محصولش را ۶۰ تا ۷۰ درصد میزان برداشت سال گذشته می‌داند و می‌افزاید: ما هم به موقع مزارعمان را آبیاری کردیم و هم به موقع کود دادیم و هم همه مراقبت‌های دیگری که پیاز زعفران نیاز دارد را به وقتش انجام دادیم اما در عین ناباوری روزهایی از آبان سال گذشته که نزدیک به ۳۰۰ کیلو گل برداشت می‌کردیم امسال به سختی به ۲۰۰ کیلو می‌رسد. ضمن اینکه عیار محصول امسال ضعیف‌تر از سال‌های پیش از این است. به نظر می‌رسد با توجه به شرایط موجود حتی تعداد روزهای گلدهی مزارع زعفران هم به نسبت گذشته کمتر شود که اگر این اتفاق بیفتد برداشت محصول کاهش بیشتری هم خواهد داشت. نکته تأسف‌برانگیز این است قیمت‌هایی که اکنون در بازار برای زعفران اعلام می‌شود به اندازه مخارج آن نیست چه برسد به ایجاد درآمد برای کشاورزی که با کلی زحمت به این محصول رسیده است.

دلایل مؤثر در کاهش برداشت محصول زعفران 

مدیر جهاد کشاورزی تربت حیدریه دلایل کاهش برداشت محصول امسال زعفران از مزارع زیر کشت این محصول را موارد متعددی می‌داند.

حسین محمدی بیان می‌کند: مهم‌ترین عامل در کاهش تولید زعفران، تنش سرمایی بسیار شدید دی ماه سال گذشته است که دما تا منفی ۲۵ درجه کاهش یافت و منجر به آسیب زیاد به پیاز زعفران در مناطقی از شهرستان تربت حیدریه شد.

وی افزود: کمبود منابع آبی و تنش آبی که در شهرستان وجود دارد دلیل بعدی کارشناسی شده در آسیب به میزان برداشت محصول است. در اغلب مزارع زعفران با کاهش شدید بارش باران در سال آبی ۱۴۰۲ – ۱۴۰۱ مواجه هستیم طوری که از ۲۴۸ میلیمتر بارندگی در شهرستان در سال آبی گذشته با کاهش ۵۸ درصدی به ۱۰۲ میلیمتر در سال آبی جاری رسیدیم.

محمدی سومین عامل در کاهش برداشت محصول زعفران را تنش گرمایی تابستان بیان کرد و گفت: در مرداد ماه امسال شاهد افزایش بی‌سابقه دمای هوا بودیم که این گرما خسارت مستقیمی به پیاز گیاه زعفران زد که سبب کاهش تولید پیاز زعفران و در نتیجه تولید گل زعفران شد.

ضرورت ورود مسئولان به داستان غم‌انگیز زعفران

به نظر می‌رسد آنچه اکنون در مزارع زعفران استان شاهد هستیم میزان برداشت گرانبهاترین ادویه دنیا چیزی در حدود نیمی از محصول سال گذشته باشد این یعنی افت انگیزه کشاورز و سپری کردن روزهای سخت برداشت محصول. از طرفی بازی کردن دلالان بازار با قیمت زعفران نیز بر تحمیل سختی‌ها به کشاورزان افزوده است که برای رفع این موضوع می‌بایست مسئولان مرتبط از شورای ملی زعفران گرفته تا اداره کل جهاد کشاورزی چاره‌ای کنند تا قدری از خستگی به تن مانده زعفران‌کاران کاسته شود.

خبرنگار: هاشم رسائی‌فر