انیمیشن «بچه زرنگ» با گذشت سه ماه از اکران و فروشی معادل ۴۲ میلیارد تومان، در حالی بیش از یک میلیون و ۲۵۰ هزار مخاطب را پای خود نشانده که در جدول فروش نیز بسیاری از فیلم‌ها را پشت سر گذاشته و حالا به رقیبی جدی برای فیلم‌های پرفروش هم تبدیل شده است. «بچه زرنگ» کاری از مؤسسه هنر پویا و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است که توانسته در این مدت کوتاه پرفروش‌ترین انیمیشن سینمای ایران شود و با روند صعودی که در جذب مخاطب دارد باید انتظار ارقام بیشتری از آن را هم در گیشه داشت. البته باید توجه داشت فروش انیمیشن تنها در بازار داخلی نبوده و تنها محصولی است که بازار جدی در دیگر کشورها دارد، تهیه‌کننده انیمیشن «پسر دلفینی» درباره میزان فروش این انیمیشن گفته بود «۱/۷ میلیون دلار در گیشه روسیه فروختیم».
مسیری که انیمیشن در نیم قرن اخیر طی کرد
با اینکه عمر انیمیشن در سینمای ایران چندان طولانی نیست اما موفقیت و کیفیت قابل توجه این تولیدات سبب شده بخش خصوصی بیش از پیش برای ورود به این عرصه اشتیاق نشان دهد و از بازگشت سرمایه‌اش نیز تا حدودی مطمئن باشد. اتفاقی که مسیرش را علاقه‌مندان این حوزه با سختی‌های فراوان هموار کردند و ادامه این راه هم برای مخاطب و هم تولیدکننده برد ـ برد خواهد بود؛ چرا که در عین اعتلای فرهنگی و تسریع آموزش موجب رونق چرخه اقتصادی سینما نیز خواهد شد اما انیمیشن چه مسیری را طی کرد که در این زمان کوتاه به چنین جایگاه قابل اعتمادی دست پیدا کرد؟
جهش در انیمیشن در ۱۰ سال اخیر
محمدرضا کریمی صارمی، معاون تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با بیان اینکه در ۱۰ سال اخیر جهشی در انیمیشن ایران شکل گرفته که برآمده از نیم قرن کار تجربی در این حوزه است، در گفت‌‍وگو با خبرنگار ما تأکید می‌کند: ما در انیمیشن کوتاه و مستقل بیش از نیم قرن تولید داشته‌ایم و حالا دیگر زمان آن رسیده که در حوزه بلند سینمایی کار خود را شروع کنیم. خوشبختانه با وجود جوانان مستعد، کمک دانشگاه‌ها و کمپانی‌های دولتی این مسیر هموار شد و تولید مستمر فیلم‌های کوتاه این جسارت را به وجود آورد که بچه‌ها به حوزه فیلم بلند هم ورود کنند. شاید تجربه‌های نخست چندان موفقیت‌آمیز نبودند اما به مرور زمان پیشرفت‌های خوبی حاصل شد تا به انیمیشن‌های باکیفیتی مانند «شاهزاده روم»، «فیلشاه»، «لوپتو»، «پسر دلفینی»، «بچه زرنگ» و... رسیدیم و در نهایت همه این‌ها یک جریان را به وجود آوردند.
ضمن اینکه با وجود تولیدات خارجی، این احساس مسئولیت در ما شکل گرفت که تولیدکننده باشیم و فیلم‌های ایرانی برگرفته از فرهنگ و ایدئولوژی خودمان را بسازیم که خوشبختانه امروز این تولیدات توانسته‌اند جریان‌سازی کنند.
به گفته کریمی صارمی؛ امروز همه دست به دست هم داده‌اند تا شرایط مطلوبی را برای اکران «بچه زرنگ» به وجود بیاوریم. استقبال فوق‌العاده بچه‌ها از فیلم هم نشان داد آن‌ها با آثار ایرانی اعم از موسیقی، داستان، کتاب و فیلم بهتر از آثار خارجی ارتباط برقرار می‌کنند؛ چه بسا این تولیدات از نظر تکنیکی و فنی هم کمتر از آثار خارجی نیستند و حتی گاهی اوقات تولیدات ما به مراتب کیفیت بالاتری دارند.
دبیر سیزدهمین جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران با اشاره به اهمیت ابعاد اقتصادی انیمیشن‌ها می‌گوید: انیمیشن به عنوان یک هنر ـ صنعت تولیدکنندگان زیادی در دنیا ندارد، خوشبختانه ما در حال حاضر به یکی از کشورهای تولیدکننده آن تبدیل شدیم و می‌توانیم از جنبه اقتصادی هم به آن فکر کنیم. این روزها تعداد زیادی انیمیشن بلند ایرانی به دبیرخانه جشنواره پویانمایی تهران رسیده که نشان می‌دهد تولیدکنندگان انیمیشن دیگر چند سازمان دولتی نیستند و بخش خصوصی و غیرمرتبط هم فعال شده‌اند و این زمینه خوبی برای تولید است.
صادرات فرهنگ با انیمیشن
وی با تأکید بر اینکه سرمایه‌گذاری در این حوزه ایمن شده، یادآور می‌شود: مطمئناً بخش خصوصی و بانک‌ها هم بیشتر از گذشته ورود خواهند کرد و شاهد حضور پررنگ‌تری از حوزه خصوصی خواهیم بود. از حالا به بعد ورود به بازار جهانی برای ما خیلی مهم است تا بتوانیم فرهنگ و ایدئولوژی خودمان را صادر کنیم. خوشبختانه نیروی کار ما شناسایی شده و سرمایه‌گذاران خارجی به ایران می‌آیند و ما هم باید با اهداف خودمان از این سرمایه‌ها بهره برده، فیلم بسازیم و آن‌ها را صادر کنیم و این خودش یک اتفاق مهم است. این آرزوی دیرینه ماست که با انیمیشن که بهترین ابزار در حوزه تعلیم و تربیت است فرهنگمان را صادر کنیم.
کریمی صارمی با اشاره به دلایل استقبال میلیونی از «بچه زرنگ» در دو ماه گذشته با تأکید بر اینکه این انیمیشن قصه پرکششی دارد، می‌گوید: من بیش از ۱۰ بار این فیلم را با بچه‌های مختلف دیده‌ام و ارتباطشان با آن فوق‌العاده است. بچه‌ها با شخصیت‌های داستان همذات‌پنداری می‌کنند و چیزهای زیادی از آن یاد می‌گیرند. فراموش نکنیم فیلم حرف‌های خیلی مهم و بزرگی می‌زند و مفاهیم را به بهترین شکل ارائه می‌کند.
مشتریان ۱۶ میلیونی انیمیشن‌ها
وی در واکنش به ضرورت و شرایط تولید و اکران بیشتر انیمیشن‌ها در طول سال و همچنین تبدیل شدن انیمیشن‌ها به یک رقیب جدی برای کمدی‌ها در گیشه تصریح می‌کند: کمدی‌ها در یک مقطعی می‌آیند و تمام می‌شوند؛ ما باید به فرهنگ‌سازی درستی برای تماشای فیلم‌ها برسیم و باور کنیم رسالتی که امروز یک فیلم می‌تواند داشته باشد، رسالت آموزشی و تعلیم و تربیت است. آن وقت می‌توانیم از آن ۱۶ میلیون دانش‌آموزی که مخاطبان اصلی این نوع آثار هستند بهره بگیریم. بنابراین ما یک سرمایه‌ای به نام تماشاگران هدف داریم که دوست دارند در طول سال تحصیلی فیلم ببینند و باید برای این‌ها برنامه داشته باشیم. خوشبختانه با برنامه‌ریزی دقیق تهیه‌کننده و پخش‌کننده، «بچه زرنگ» از طریق ۸۰ تا ۱۰۰ دستگاه پرتابل در اختیار مناطقی قرار گرفته که هیچ وقت فکر نمی‌کردیم بتوانند فیلم روز را تماشا کنند و این همان عدالت اجتماعی و توزیع عادلانه فرهنگی است.
به گفته معاون تولید کانون پرورش؛ در اکران «بچه زرنگ» یک کار ملی صورت گرفت و تلویزیون تمام‌قد کنار آن ایستاد و رسانه‌ها هم بسیار کمک کردند. این موفقیت ثابت می‌کند اگر کنار هم بایستیم اتفاق‌های مهمی رخ می‌دهد و می‌توانیم جریان‌ساز باشیم.
ضرورت کاهش تصدی‌گری نهادهای حاکمیتی فرهنگی
با وجود ضرورت حضور بخش خصوصی و تأکید مکرر بر حضور آن و واگذاری سکان سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی به این بخش اما یکی از موضوعاتی که نگرانی بسیاری از تولیدکنندگان به ویژه در عرصه خصوصی را به همراه داشته، بحث راه‌اندازی بنیاد پویانمایی است که اوایل پاییز امسال وزیر ارشاد به آن اشاره کرد و از پیشنهادی گفت که به دولت و شورای هنر شده تا بنیاد پویانمایی را در وزارت فرهنگ راه‌اندازی کنند. گرچه اسماعیلی می‌گوید سیاست دولت افزایش ساختار نیست، اما راه‌اندازی این بنیاد به دلیل اهمیتی که پویانمایی دارد، در دستور کار قرار گرفته است. در حالی که حامد جعفری، تهیه‌کننده سینما و بنیان‌گذار و مدیرعامل مؤسسه هنر پویا در واکنش به این تصمیم به خبرنگار ما می‌گوید: متأسفانه هر جایی که نهادها مستقیماً ورود کردند، پروژه‌ها شکست خوردند و در سال‌های گذشته تجربیات مختلفی از این نظر داشته‌ایم. بنابراین هر چقدر به سمت تصدی‌گری نهادهای حاکمیتی فرهنگی برویم خروجی نخواهیم گرفت، اما زمانی که دولت متولی رگولاتور این حوزه باشد و بر رشد متوازن بازار نظارت کند، موفق می‌شویم.
بنیاد انیمیشن یا دست‌اندازی جدید؟
تهیه‌کننده بچه زرنگ ادامه می‌دهد: من واقعاً نگران این هستم که مجموعه حاکمیتی فرهنگی کشور به دنبال راه‌اندازی نهادی مانند بنیاد انیمیشن است. مگر بنیاد بازی‌های رایانه‌ای راه‌اندازی شد چه اتفاقی افتاد؟ جز اینکه فقط دست‌اندازهایی ایجاد شد!
وی در پاسخ به این پرسش که برای توسعه انیمیشن چه باید کرد، می‌گوید: درباره اینکه چه باید بکنیم باید اندیشید اما می‌دانم چه کار نباید کرد و مهم‌ترینش این است که نهادسازی جدیدی نکنیم. انیمیشن کشور به یک صندوق توسعه نیاز دارد تا یک بنیاد و ساختار بروکراتیک! این اشتباه را برخی مسئولان کشور تکرار می‌کنند که در پی ایجاد نهاد جدید هستند. به نظرم نهادسازی کمکی نخواهد کرد و بیشتر ما را به سمت تصدی‌گری سوق می‌دهد، در حالی که بایستی نهادهای حاکمیتی متولی و ریل‌گذار این حوزه باشند و بر آن نظارت کنند تا توسعه پیدا کند و هر مسیری غیر از این منجر به شکست یا بی‌خاصیت شدن آن می‌شود و نتیجه‌اش اتلاف منابع است.
نظر شما