بر اساس قانون، وزارتخانه‌های نفت و نیرو موظفند تعرفه آب، برق و گاز مشترکین خانوارهای کشور را به گونه‌ای اصلاح کنند که با رعایت مناطق جغرافیایی کشور، تعرفه مشترکین کم‌مصرف خانوارهای محروم تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی کشور برابر صفر، مشترکین تا الگوی مصرف به‌صورت یارانه‌ای، مشترکین پرمصرف بالاتر از الگوی مصرف به‌صورت غیریارانه‌ای و براساس الگوی افزایش پلکانی(آی.بی.تی) تعیین شود.

بر اساس مصوبه ی قانونی بالا، سال قبل فاز اول تعرفه گذاری پلکانی در کشور اجرا شد که بنا بر آمار شرکت ملی گاز توانست تأثیر خوبی بر مدیریت مصرف داشته باشد. فاز دوم این روش تعرفه گذاری امسال اجرایی می شود. به زعم کارشناسان، اخذ قیمت های واقعی از پرمصرف ها می تواند قدرت بازدارندگی داشته باشد.

اعطای یارانه به سوخت اقدامی که فقط در ایران انجام می شود

 عطا بهرامی، کارشناس اقتصادی با اشاره به این موضوع که در اقصا نقاط جهان بر استفاده از سوخت مالیات اعمال می شود و برای انرژی یارانه نمی دهند، توضیح داد: اعطای یارانه به سوخت اقدامی است که فقط ما در ایران انجام می دهیم. در کشورهای دیگر به مصارف بالای سوخت مالیات می بندند. دلیلش این است که مصارف بالای انرژی و سوخت تبعات منفی برای کشور دارد، به همین دلیل این کار مشمول مالیات می شود.

وی ادامه داد: استفاده ی بی رویه از سوخت و انرژی به افزایش آلودگی، از بین رفتن منابع کشور، گرم شدن زمین و... منجر می شود. بنابراین، باید بهینه سازی مصرف را در دستور کار داشته باشیم.

این کارشناس اقتصادی توضیح داد: در کشور ما برعکس روند جهانی عمل می کنیم. وقتی به انرژی یارانه می دهیم، هر چقدر افراد بیشتر از انرژی استفاده کنند، بیشتر از یارانه بهره می برند. این به معنای تشویق مصرف است.

بهرامی گفت: تعرفه گذاری پلکانی یکی از روش های مفید برای تعیین قبوض مشترکان است. در این روش، مصرف حداقلی مشمول یارانه می شود و کسانی که در حدود الگو از انرژی استفاده می کنند، آن را با قیمت مناسب در اختیار می گیرند. اما قبوض مشترکان با مصارف بالا به صورت تصاعدی افزایش می یابد.

در تعرفه گذاری پلکانی بهتر است سه پله بیشتر نداشته باشیم

وی ادامه داد: در تعرفه گذاری پلکانی بهتر است سه پله بیشتر نداشته باشیم. مصارف حداقلی و پله ی اول مشمول یارانه شوند، پله ی دوم که مصارف معمولی دارند، قیمت واقعی گاز را بپردازند و مصارف بالا و غیرمتعارف مشمول مالیات و اضافه پرداختی شوند. در این روش، پرمصرف ها هزینه ی واقعی گاز را می پردازند و به دلیل مصرف بی رویه مالیات هم می پردازند اما مشترکان کم مصرف از قیمت یارانه ای گاز بهره مند می شوند.

این کارشناس اقتصادی توضیح داد: اعطای یارانه به مصرف انرژی مفهومی ندارد. اما در پله ی اول که افراد دچار مشکل هستند و معمولاً مشترکان ضعیف را در بر می گیرد، یارانه می دهیم. برای مصارف بالا اعطای یارانه ی انرژی هیچ منطقی ندارد و حتی باید به خاطر اضافه مصرف از آن ها مالیات بگیریم. تعرفه گذاری پلکانی منطق درستی دارد و باید مصارف عادی مردم یارانه ای باشد ولی مصارف بالاتر از حد بهینه باید قیمت واقعی گاز را بپردازند و حتی مالیات نیز از آن ها بگیریم.

بهرامی گفت: قطعاً روش تعرفه گذاری پلکانی به عدالت نزدیک تر است. در سال 89 که طرح هدفمندی یارانه ها انجام شد، دیدیم که ضریب جینی کشور به شدت بهبود یافت و به لحاظ این شاخص جزو کشورهای برتر دنیا بودیم.

این کارشناس اقتصادی در خصوص ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی در کشور خاطرنشان کرد: من سعی می کنم با یک مثال این موضوع را روشن کنم. فرض کنید که فردی یک سنگ طلا پیدا کرده است، می تواند این سنگ را پشت در خانه اش بگذارد که دزد نیاید و می تواند این سنگ را بفروشد و از آن به نحو احسنت برای بهبود کیفیت زندگی اش استفاده کند. اینکه کدام کار را با این سنگ بکند، در اختیار خودش است. ما هم داستانمان با انرژی همین است. منابع خدادادی در اختیار ماست. می توانیم آن را هدر دهیم و خودمان را به سختی بیندازیم و هم می توانیم با استفاده ی درست از آن و صادرات مابقی اش به وضعیت اقتصادی کشور سر و سامان بدهیم.