به گزارش خبرنگار قدس آنلاین، در حالی که رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در خصوص پیشنهاد وزیر نیرو مبنی بر اینکه فولادی‌ها برای تامین انرژی‌های مورد نیاز، خود، اقدام به ساخت نیروگاه کنند، گفته است که «ما فولادساز هستیم و باید فولاد تولید کنیم نه برق!»

بررسی آمار نشان می دهد که در سال ۱۴۰۱، صنعت فولاد ایران تنها در یک سال، میزان زیادی از انرژی را هدر داده، که معادل ۲۴ میلیارد کیلووات ساعت برق است. این مقدار برق به اندازه‌ای است که می‌تواند نیاز انرژی ۲۳ میلیون نفر از ساکنان کشور  را تامین کند.

از سوی دیگر رضا پدیدار عضو اتاق بازرگانی نیز با اشاره به مقرون به صرفه نبودن ذخیره سازی گاز  گفته است که صنایع نمی‌توانند ذخیره سازی انجام دهند. باید مخازن ذخیره سازی ال ان جی و ال پی جی را تهیه کنند که چنین چیزی عرف نیست. ذخیره سازی گاز را باید شرکت ملی گاز در مخازن زیر زمینی خود انجام دهد اتفاقی که در جای جای دنیا می‌افتد.به گفته عضو اتاق بازرگانی، صنایع ظرفیت ذخیره سازی گاز را ندارند و زیرا در صورت چنین اقدامی نیاز به مخازن بزرگ و پر هزینه ال پی جی و سی ان جی نیاز دارند که بسیار هزینه بر است. 

مخالفت صنایع با خود تامینی انرژی و ذخیره سازی آن برای مصرف صنعتی خویش در حالی صورت  می گیرد برق و گاز به قیمت بسیار پایین تر از قیمت واقعی گاز و برق به صنایع داده می‌شود و از همین رو است که اگر به سراغ تولید یا ذخیره‌سازی گاز بروند، قیمت‌های مفت و رایگان انرژی اعطایی دولت را از دست خواهند داد.

از سوی دیگر بررسی تجربه کشورهای دیگر نشان داده که دولت ها در کشورهای صنعتی نه تنها در تامین گاز صنایع در اوج پیک مصرفی ورود ندارند؛ بلکه صنایع مسئول اصلی ایجاد زیرساخت ذخیره‌سازی صنعتی گاز یا تامین برق خود در زمان‌های اوج پیک مصرف هستند. بدین ترتیب تامین نیاز صنایع در اوج پیک مصرفی کشور، از طریق مکانیزم‌های قیمتی، انتقال زمان تولید به شب در اوج پیک مصرف برق تابستانی و همچنین ذخیره‌سازی مستقیم گاز توسط خود صنایع در زمستان است.

در همین رابطه پیرامون بحث وضعیت ناترازی انرژی و همچنین وظایف صنایع در این وضعیت و مشوق های دولت در این باره با یکی از نمایندگان مجلس و دو تن از کارشناسان حوزه انرژی به گفتگو پرداختیم که در ادامه خواهید خواند.

دلیل مخالفت صنایع با خود تامینی انرژی

مهدی‌هاشم‌زاده مدیر گروه انرژی اندیشکده ماهد با اشاره به نامه اخیر برخی فولادسازان در زمینه خودتامینی برق خود به خبرنگار قدس اظهار کرد: هر آدم عاقلی می‌داند که کار صنایع، تولید برق نیست اما باید به دلیل منفعت اقتصادی تولید صنعتی با مکانیزم‌های متنوعی به تهیه نیاز خود بپردازد. یعنی کسی انتظار ندارد که صنعت برق تولید کند یا نیروگاه را خودش بسازد بلکه برای نیاز خود بسته به مازاد تولید نیروگاه‌های موجود در پیک مصرف یا به خرید برق از این واحدها بپردازد یا به سمت واردات مستقیم از کشورهای همسایه برود یا خود نیروگاه بسازد ولی تامین مالی آن بر عهده صنعت است و نیازی به ساختن نیروگاه توسط رئیس و هیات مدیره صنایع نیست و پیمانکار تقبل این کار را خواهد کرد؛ فقط نیاز است که صنایع دست در جیب مبارکشان کنند و از محل سود سالیانه در جهت توسعه زیرساخت خود هزینه کنند که اتفاقا با مشوق مالیاتی نیز همراه است ولی برخی صنایع به دنبال پوشاندن معایب مدیریتی خود با این کسری ها هستند!

وی در ادامه پیرامون رانت انرژی ارزان و رفتار برخی از صنایع نسبت به بهینه رفتار کردن برای حل معضل ناترازی خود، اظهار کرد: برخی از این شرکت‌های صنعتی آن قدر رانت انرژی مفت و ارزان را دریافت کرده‌اند و میلیاردها تومان از خام‌فروشی با این رانت انرژی ارزان را به جیب زدند که به هیچ وجه به سمت رفتار بهینه نمی‌روند و این واقعا جای تاسف دارد.

مقصر اصلی توقف تولید خود صنایع هستند

این کارشناس انرژی در ادامه با اشاره به راهکار معقول حل معضل ناترازی انرژی در بخش صنعتی گفت: در دنیا مرسوم است که برای حل معضل ناترازی مقطعی گاز به دلیل افزایش مصرف گاز در بخش خانگی به سراغ ایجاد زیرساخت گاز طبیعی خواهند رفت. صنایع نیز به دلیل صرفه اقتصادی بالا ، سرمایه‌گذاری عمده را برای تامین نیاز خود انجام می‌دهند و این مسئله محور اصلی حل معضل ناترازی صنایع است یعنی سرمایه‌گذاری مستقیم صنایع در زیرساخت ذخیره سازی گاز. اما در ایران این موضوع فراتر از این وضعیت است؛ صنایع انتظار دارند گاز با قیمت رانتی و ارزان همیشه در دسترس باشد و هیچ کاری نکنند!

وی افزود: این در حالی است که دولت سیزدهم در زمینه حل معضل ناترازی صنایع، مشوق جدیدی برای صنایع ایجاد کرد که در صورت سرمایه‌گذاری برای ایجاد زیرساخت گازی توسط صنایع جهت رفع نیاز خود در فصول سرد سال، اولا قیمت گاز با قیمت تخفیفی به آن‌ها ارائه خواهد شد که این تخفیف برای آن‌ها دو سر برد خواهد بود و ثانیا گاز را به هر شکلی که صنایع، زیرساخت ذخیره‌سازی شان را تعبیه کرده باشند؛ به آن‌ها تحویل خواهد داد و زیرساخت تحویل اشکال مختلف گاز طبیعی نظیر LPG، CNG و گاز طبیعی را برای صنایع فراهم کرده است. بنابراین اگر صنعتی به سمت ذخیره‌سازی گاز نرفت؛ مقصر اصلی قطعی گاز و توقف تولید خود این صنایع هستند.

این کارشناس انرژی اظهار کرد: در بخش برق نیز به همین ترتیب است؛ صنایع می‌توانند هر زمانی که بخواهند تولید داشته باشند ولی به شرطی که برقشان را خودشان تامین کنند ولی اگر قرار است برق توسط دولت تامین شود؛ در وسط ظهر تابستان که مصرف برق به دلیل روشن شدن وسایل سرمایشی بسیار بالا است؛ دولت نمی‌تواند برق به صنایع بدهد و باید برای حل معضل ناترازی اقدام به انتقال بار برق به ساعات غیراوج داشته باشیم و صنایع در شیفت شب به تولیدات صنعتی خود ادامه دهند که مصرف برق به شدت افت می‌کند و به این ترتیب معضل ناترازی حل خواهد شد. برخی از صنایع به دلیل رانت انرژی ارزان و سود رانتی در جیب مبارکشان به دنبال امتیاز گرفتن بیشتر از حاکمیت هستند که اینگونه خبرسازی می‌کنند.

چهار مشوق  دولت برای ذخیره سازی به صنایع

 سیدمحمدرضا میرتاج الدینی  با اشاره به این موضوع که ذخیره سازی گاز در فصولی که در اوج مصرف قرار نداریم، مقرون به صرفه است، به خبرنگار قدس تصریح کرد: این اقدام روشی است که در کشورهای مختلف انجام می شود و در کشور ما نیز در دستور کار قرار دارد. تا الان دولت به ذخیره سازی گاز اقدام می کرده است. حالا زیرساخت ها برای ذخیره سازی گاز توسط خود صنایع فراهم شده است و صنایع می توانند از این فرصت بهره برداری کنند. دولت مشوق های خوبی در راستای ذخیره سازی گاز توسط صنایع ایجاد کرده است. اول، امکان ارائه ی گاز به صنایع به صورت ال پی جی، سی ان جی و یا گاز متان فراهم است و هر مدل را که بخواهند انتخاب می کنند. دوم، تنوع در نوع ذخیره سازی داریم و صنایع می توانند هر روشی را که برایشان بهتر است، انتخاب کنند. مشوق سوم این است که دولت تضمین می دهد، گاز را در محل ذخیره سازی به صنایع تحویل دهد. مشوق چهارم نیز تخفیف گازی ای است که برای صنایع در نظر گرفته شده است. به این معنا که گاز با قیمت کمینه برای ذخیره سازی در اختیار صنایع قرار می گیرد.

میرتاج الدینی گفت: با توجه به مشوق های قیمتی و غیرقیمتی اعطایی دولت به صنایع جهت سرمایه گذاری در حوزه ذخیره سازی صنعتی گاز، صنایع هیچ عذر و بهانه ای برای ذخیره سازی نکردن گاز برای فصول سرد سال ندارند. اگر صنایع در این زمینه اقدامی انجام ندهند، خودشان مقصر هستند و نباید در زمان اوج مصرف از دولت انتظار داشته باشند که نیاز آن ها را برآورده کند.در تمام دنیا این طور مرسوم است که دولت ارائه گاز به صنایع را برای 9 الی 10 ماه تضمین می کند. اما برای زمان اوج مصرف، صنایع خودشان به سرمایه گذاری می پردازند و در زمینه ی ذخیره سازی گاز فعال هستند.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس خاطرنشان کرد: صنایع نباید در تمامی مسائل به دولت وابسته باشند و انتظار داشته باشند تمامی نیازهایشان توسط دولت مرتفع شود. دولت نیز محدودیت هایی دارد و صنایع باید خودشان در زمینه ی رفع نیازشان به گاز در فصول سرد سال چاره اندیشی داشته باشند و با استفاده از مشوق هایی که دولت تدارک دیده است، در این زمینه فعال شوند.

اهمال‌کاری در سرمایه گذاری  به ضرر صنایع!

فرشاد جامع کارشناس انرژی با اشاره به وجود ناترازی انرژی در کشور به خبرنگار قدس گفت: با وجود مزایای ذخیره سازی و حمایت دولت در این زمینه، بسیاری از صنایع سرمایه گذاری در این باره را بار مالی کوتاه مدت می دانند در حالی که یک بررسی دقیق تر نشان می‌دهد که هزینه‌های بلندمدت عدم سرمایه گذاری بسیار بیشتر از سرمایه گذاری اولیه است. در واقع، صنایع در طول دوره اوج مصرف خانوار در ماه‌های سرد زمستان چندین میلیارد دلار از منافع اقتصادی خود را از دست خواهند داد. با سرمایه گذاری استراتژیک در زیرساخت‌های ذخیره سازی گاز، صنایع می‌توانند تولید بی وقفه را تضمین کنند و از هزینه‌های بالای انرژی در فصول سرد جلوگیری کنند.

این کارشناس انرژی با اشاره اهمال کاری صنایع در ایجاد زیرساخت ذخیره سازی انرژی گفت: هر ساله، دولت در مورد تخصیص گاز خود بر اساس مصرف، تولید و ناترازی گاز پیش‌بینی می‌کند و به صنایع اطلاع می دهد. به عنوان مثال، دولت ممکن است برای ده ماه از سال به صنایع گاز اعطا کند و انتظار داشته باشد که در دو ماه باقی مانده، پیک مصرف خود را تامین کنند. در همین زمینه برای حل این معضل دولت سیزدهم مشوق‌هایی را برای صنایع فراهم می‌کند تا زیرساخت‌های ذخیره سازی گاز خود را ایجاد کنند. با این حال، علی‌رغم وجود مشوق‌های تخفیف گاز و ادامه حمایت دولت، بسیاری از صنایع از سرمایه‌گذاری در ساخت مخازن ذخیره‌سازی گاز غافل شده‌اند. این رویکرد کوته بینانه در نهایت برای خود صنایع هزینه بر خواهد داشت.

وی ادامه داد: یکی از مزیت‌های اولیه سرمایه گذاری در زیرساخت‌های ذخیره سازی صنعتی، منفعت اقتصادی آن است. در طول ماه‌های اوج زمستان، زمانی که مصرف گاز خانگی در بالاترین حد خود قرار دارد، صنایع بدون ذخیره‌سازی کافی با کمبود عرضه مواجه هستند. این امر نه تنها تولید را مختل می‌کند بلکه منجر به افزایش هزینه‌های انرژی نیز می‌شود. با افزایش قیمت انرژی در فصول سرد در سطح جهان، صنایعی که برای فعالیت‌های خود به گاز متکی هستند، با هزینه‌های بیشتری مواجه خواهند شد. با داشتن مخازن ذخیره سازی خود، صنایع می‌توانند از عرضه مداوم گاز اطمینان حاصل کنند و از اختلالات تولید و نیاز به خرید گاز با قیمت‌های متورم اجتناب کنند.

رتبه پایین ایران از نظر ذخیره سازی گاز در دنیا

گفتنی است در حال حاضر ظرفیت ذخیره‌سازی در دنیا به صورت متوسط ۱۱ درصد، در کشورهای اروپایی حدود ۲۳ درصد و در ایران این عدد حدود ۱.۴ درصد است که نشان از رتبه پایین در ذخیره‌سازی گاز دارد.

لازم به ذکر است، به فرآیند ذخیره کردن گاز در مخازن طبیعی موجود در زیرزمین، ذخیره‌سازی گاز گفته می‌شود. مخازن در فصول گرم سال به تدریج پر می‌شوند و سپس در فصول سرد سال به کمک عرضه گاز طبیعی می‌آیند. ذخیره‌سازی گاز طبیعی دارای مزایای مختلفی است که از جمله مهم‌ترین مزایای مستقیم و غیرمستقیم آن شامل 1-کمک به تأمین گاز در فصول سرد سال 2- ایجاد امنیت در تأمین گاز و تعادل در شبکه گازرسانی در زمان وقوع حوادث غیرقابل پیش‌بینی 3-پایداری صادرات گاز، ارزآوری و تقویت موقعیت ژئوپولتیک کشور 4-تداوم تأمین در گاز موردنیاز برای تزریق به مخازن نفتی با هدف ازدیاد برداشت 5- کاهش انتشار آلاینده ناشی از سوخت مایع جایگزین در نیروگاه و 6-کمک به مدیریت شبکه گازرسانی نقاط مختلف کشور است.