سی‌ونهمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر که به همت دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران با همکاری بنیاد رودکی در بخش‌های رقابتی (جایزه باربد) و غیررقابتی همزمان در تهران و ۱۴ استان دیگر برگزار شد، شب گذشته به ایستگاه پایانی خود رسید. جشنواره سی‌ونهم در شب‌های برگزاری خود میزبان اجراهای متنوع و متفاوتی از گروه‌های مختلف و آثار ارکسترال، موسیقی بین‌الملل، اقوام و ردیف دستگاهی بود و توانست نظر علاقه‌مندانش را به خود جلب کند. از ارکستر موسیقی ملی ایران به رهبری همایون رحیمیان و خوانندگی محمد معتمدی و با همراهی گروه کُر بنیاد رودکی به رهبری رازمیک اوحانیان تا کنسرت سالار عقیلی در تالار وحدت که با استقبال بسیاری روبه‌رو شد.
این دوره از جشنواره با دو اجرای رسیتال پیانو از هلند و ارمنستان جلوه دیگری به این رویداد داد تا اجرای پرشور و جذاب راهیش بهارتی، خواننده هندوستانی با گروه «ترانه‌های راجستان» که با یک موسیقی فولکلور شبی به یاد ماندنی را رقم زدند و شور و نشاط را به جشنواره آوردند. ارکستر ترنم فتح، چکاوک و ارکستر سمفونیک تهران در کنار اجرای موسیقی پاپ از خوانندگانی همچون محسن یگانه، معین زندی، حمید هیراد، مصطفی راغب و... از دیگر برنامه‌های این دوره بود که در کنار کنسرت «خمسه» به رهبری امیرحسین محمدخانی در قالب اجرای رپرتوار موسیقی دستگاهی و پاپ شامل اجرای موسیقی انیمیشن، فیلم و موسیقی کلاسیک با حضور هنرمندان کودک و نوجوان در گروه‌های مختلف سنی برای نخستین بار برگزار شد و از بخش‌های پرمخاطب و جذاب این دوره از جشنواره بود.
رضا مهدوی، دبیر سی و نهمین جشنواره موسیقی فجر درباره ویژگی‌‍‌های این دوره می‌گوید: در جشنواره سی‌ونهم موسیقی دستگاهی و نواحی در جای خودش محفوظ ماند و چه بسا کیفی‌تر هم شد. البته یک سالن در فرهنگسرای بهمن برای اجرای موسیقی پاپ اضافه کردیم که سالیان بعد هم به قوت خود باقی خواهد ماند تا گروه‌های موسیقی پاپ و مردمی همچنان حضور داشته باشند.
وی در ادامه به چهار بخشی که در این جشنواره ایجاد و به آن توجه ویژه‌ای شد، اشاره می‌کند و می‌گوید: در وهله نخست بخش بانوان قوت پیدا کرد و احیا شد و گروه‌های تازه‌نفس به میدان آمدند و خوشبختانه از آن‌ها استقبال خوبی هم صورت گرفت. همچنین در بخش رقابتی به عرصه پژوهش، کارشناسی ارشد و دکتری جوایز ارزنده‌ای تعلق می‌گیرد و پایان‌نامه‌های مهمی در ارتباط با موسیقی داشتیم که داوران دانشگاهی آن‌ها را بررسی کردند.
بخشی تازه و جذاب برای کودکان
به گفته مهدوی؛ بخش دیگر مربوط به کودک و نوجوان است که تاکنون آن را نداشتیم. او توضیح می‌دهد: در حالی که کودکان ما این توانایی را دارند که در ساحت تک‌نوازی، تخیل و بداهه‌پردازی داشته باشند و نه اینکه صرفاً کار گروهی انجام دهند. البته کودکان و نوجوانان در گذشته به صورت آموزشگاهی می‌آمدند و اجراهایی هم داشتند اما اینکه امسال هیئت داوران ۲۲ کودک را از میان بیش از ۵۰ کودک در سراسر کشور انتخاب کردند نشانه بالندگی این بخش است.
دبیر سی‌ونهمین جشنواره موسیقی فجر در بخش دیگری از سخنان خود به تک‌تِرک‌ها یا تک‌آهنگ‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: این بخش هم برای نخستین بار مورد بررسی قرار گرفت و دلیلش هم این بود که امروز دیگر شرایط بازار، مناسب تولید آلبوم نیست زیرا هزینه‌های آن سرسام‌آور شده و قدرت خرید مردم هم کاهش پیدا کرده و برهمین اساس تک‌آهنگ‌ها هم مورد قضاوت و بررسی قرار گرفتند.
بهره‌گیری از پژوهش در مسیر تقویت موسیقی
مهدوی با تأکید بر تقویت بخش پژوهش یادآور می‌شود: امسال پایان‌نامه‌ها را به گونه‌ای بررسی کردیم که ببینیم چقدر می‌توانند به راهبرد موسیقی کشور کمک کنند و در توسعه کمی و کیفی دستمایه خوبی برای مدیران موسیقی و مدیران بالادستی عرصه فرهنگ و هنر خواهند شد که از آن‌ها بهره بگیرند و آمار استخراج کنند. جای چنین تحلیل و بررسی‌هایی همیشه در جشنواره خالی بوده که امسال با قوت به آن پرداخته شده است.
وی درباره نحوه انتشار این پژوهش‌ها تأکید می‌کند: بنا داریم پژوهش و پایان‌نامه کسانی که در سه شاخه کارشناسی ارشد موسیقی، کارشناسی ارشد بینارشته‌ای مرتبط با موسیقی و دکترای هنر اول شدند و یا پژوهش و رشته‌هایی که پایان‌نامه آن‌ها رساله‌های دکتری متناسب با موسیقی بوده را در صورت تقاضا با کمک وزارت فرهنگ و ارشاد چاپ کنیم.
مهدوی در واکنش به امکان ثبت و ضبط اجرای تازه گروه‌ها در جشنواره برای مخاطبانی که به این آثار دسترسی ندارند، تصریح می‌کند: تاکنون روال این گونه نبوده و در آیین‌نامه هم چنین چیزی نیامده که ما اجازه ثبت و ضبط داشته باشیم چون این کار قرارداد جداگانه‌ای می‌خواهد. ضمن اینکه بخشی از جشنواره، جشن و شادمانی است و توده مردم در آن حضور پیدا می‌کنند و شعار امسال ما هم عدالت‌محوری و مردمی‌تر شدن جشنواره بود و طبیعتاً اجرای خوانندگان در جشنواره با اجراهایی که در طول سال در صحنه‌ای مخصوص و با نورپردازی ویژه‌ای دارند، متفاوت است و امکان فراهم کردن چنین شرایطی میسر نیست چون در جشنواره باید پس از هر اجرا سالن تخلیه شود و به سرعت در سانس دوم گروه دیگری با یک شاکله متفاوتی جایگزین شود.
حضور داوران بین المللی زن در جشنواره برای نخستین بار
وی در ادامه تأکید می‌کند: اما من ایده‌های بسیاری داشتم که امسال بخشی از آن‌ها اجرا شد و تعدادی هم تحقق پیدا نکرد. نخست اینکه می‌خواستیم موسیقی خیابانی را در پهنه تالار وحدت به اجرا بگذاریم که محقق نشد، اما ابتکاری که امسال انجام دادیم این بود که دو بخش سرودی متفاوت از هم داشتیم که با شاکله‌ها و تعاریف مختص به خودش به اجرا درآمد. یکی از این‌ها گروه‌های سرودی است که سرودهای اول انقلاب را بازخوانی می‌کنند؛ همچنین گروه نوای مهر کرمان را داریم که بسیار زیبا و بدون ساز اجرا داشتند و یا رقص‌های محلی خراسان که همه آیینی است و در ایام جشنواره روبه‌روی تالار وحدت اجرا می‌شد؛ همچنین در کنار آن سرودی که در بخش کوشک هنر هر شب با کیفیتی خوب اجرا شد.
به گفته مهدوی؛ یک حرکت دیگر این بود که موسیقی بین‌الملل را به رقابت بکشانیم و بر همین اساس در این دوره، دو داور خارجی داشتیم که در بخش هیئت انتخاب با ما همکاری کردند و برای نخستین بار است که دو داور زن پس از ۳۸ سال در جشنواره حضور پیدا کردند. طبیعتاً بخش بین‌الملل هم می‌توانست مورد داوری قرار بگیرد و باید به خارجی‌ها جوایز ارزنده‌ای اهدا شود و آن‌ها هم باید در داوری‌های ما حضور پیدا کنند که این اتفاق با حضور این دو داور محقق شد.
ایده‌های جذابی که محقق نشد
مهدوی یادآور می‌شود: اما ایده‌های دیگری هم بود که محقق نشد؛ یکی این بود که موسیقی فیلم‌ها را از زاویه آهنگسازان و موسیقیدانان بر حسب سینما بسنجیم؛ چون معمولاً سینمایی‌ها موسیقی را بر حسب سکانس‌ها و تخصص‌های سینمایی بررسی می‌کنند و ما می‌خواستیم از زاویه‌های مختلف این رقابت را بیشتر کنیم. دو کار دیگر هم که میسر نشد این بود که پوسترهای ۳۸ دوره جشنواره را با حضور کارشناسان برجسته گرافیک و طراحی پوستر تحلیل و بررسی و از استادان هنرهای تجسمی دعوت کنیم که کیفیت پوسترها را به لحاظ تصویری بررسی کنند. همچنین پخش فیلم‌های ماندگار از دهه ۶۰ را داشتیم که استادان موسیقی در تالار وحدت، رودکی و دیگر تالارهای تهران و شهرستان اجرا داشتند و قرار بود آن‌ها را گزینشی انتخاب کنیم که این هم تحقق پیدا نکرد.
مهدوی در پایان تصریح می‌کند: امیدوارم سال آینده که چهلمین دوره برپایی جشنواره موسیقی فجر است چلچراغ جشنواره موسیقی به معنای حقیقی روشن شود و دیگر کاستی نداشته باشد.
نظر شما