محمد آقاامامی مهرماه ۱۳۱۰ش در محله کلهر کاشان به دنیا آمد. پدرش میرزا ابوتراب، امام جمعه کاشان بود؛ مثل اجدادش که نسل در نسل اقامه نماز جمعه کاشان را برعهده داشتند.
پس از تحصیلات ابتدایی، در سال ۱۳۲۳ وارد حوزه علمیه کاشان شد. مقدمات را در کاشان خواند و پنج سال بعد برای ادامه تحصیل به مدرسه سپهسالار تهران رفت. اما دو ماه بیشتر در این مدرسه وابسته دولتی دوام نیاورد و همان سال قصد حوزه علمیه قم را کرد.
نامه پدر را نزد آیت‌الله العظمی بروجردی رساند و اشعار الفیه را از حفظ خواند تا موافقت او را برای ورود به فیضیه و هم‌حجره شدن با محمدرضا مهدوی‌کنی بگیرد.
پای درس آرام‌بخش امام(ره)
پنج سال بعد و در ۲۳سالگی پای درس خارج سید روح‌الله خمینی بود؛ هفت سال، صبح‌ها فقه و عصرها اصول. تقریرات را هم نوشت که بعدها در هجوم مأموران ساواک به منزلش از بین رفت. درسی که به بیان خودش با بیان نافذ و جذاب امام به‌خوبی پخته می‌شد و علاوه بر آن، جاذبه آرامش، اخلاق و عرفان امام هم او را گرفته بود.
می‌گفت آرامش و سبک صحبت آرام خودش متأثر از همین سال‌های شاگردی امام(ره) است.
البته به فقه و اصول و قم اکتفا نمی‌کرد؛ همان سال در درس فلسفه علامه طباطبایی هم حاضر می‌شد و همراه سیدجلال آشتیانی و مهدوی‌کنی تا قزوین برای درس اسفار ابوالحسن رفیعی و تا دبیرستان علوی تهران برای درس شیمی و فیزیولوژی جانوری استاد روزبه و فیزیک استاد شهرتاش و ریاضی استاد خوشنویسان می‌رفت.
بعدها سفری به نجف هم داشت، برای حضور در درس سیدمحسن حکیم و ابوالقاسم خویی که به درازا نینجامید.
هجرت تبلیغی و مبارزاتی به تهران
در سال ۱۳۴۰ با دغدغه اصلاح وضع فکری جوانان به تهران رفت و این بار ماندگار شد. در مساجد نماز می‌خواند و پس از نماز با مردم و جوانان گفت‌وگو می‌کرد.
فعالیت علمی‌اش هم ادامه داشت. در مدارس عبدالعظیم، مروی، مدرسه آذربایجانی‌ها در بازار و مسجد ابوالفتح‌خان درس می‌داد؛ لمعه، رسائل، مکاسب، کفایه و منظومه. بعدها دروس خارج را هم تدریس می‌کرد.
از همان سال و با شروع سخنرانی‌ها در جلسات هفتگی و مساجد، فعالیت‌های سیاسی‌اش علیه رژیم ظهور و بروز یافت؛ همزمان با سخنرانی‌های امام خمینی(ره) در قم و صدور اعلامیه‌ها که اوجش در ۱۵خرداد بود. در سال‌های بعد هم در مساجد تهران و ازجمله در مسجد هدایت علیه حکومت شاه سخنرانی می‌کرد. چند باری هم به زندان، تبعید و ممنوع‌المنبری محکوم شد.
در هسته اولیه روحانیت مبارز
سال ۱۳۵۶ جلسات همفکری مبارزان روحانی تهران انسجام بیشتری گرفت. شهیدان مطهری و بهشتی پایه‌گذار «جامعه روحانیت مبارز» شدند که افرادی مثل امامی‌کاشانی، مهدوی‌کنی و موسوی‌اردبیلی، هسته مرکزی‌اش را در غیاب سایر مبارزان در بند رژیم تشکیل می‌دادند و هدفش رهبری نهضت و هدایت فعالیت انقلابیون مذهبی بود. تهران را به چهار منطقه مبارزاتی تقسیم کرده بودند و مرتب علیه رژیم بیانیه صادر می‌کردند.
جامعه روحانیت مبارز در سال‌های پس از انقلاب هم به فعالیت خود ادامه داد و به یکی از تشکل‌های سیاسی مطرح کشور تبدیل شد.
تداوم حیات علمی در مدرسه عالی
در همان روزهای اول پیروزی انقلاب به پیشنهاد شهید مطهری و حکم امام(ره)، تولیت مدرسه سپهسالار را که در زمان پهلوی زیر نفوذ شاه قرار گرفته بود، برعهده گرفت تا رسم مدرسه را به وحدت حوزه و دانشگاه تغییر دهد. اسم مدرسه هم به‌زودی با شهادت مطهری، به «مدرسه عالی شهید مطهری» تغییر کرد.
مدرسه مطهری در سپهسالار قدیم محدود نماند و شعباتش در سراسر کشور گسترده شد. ۴۰ دبیرستان و چندین مرکز آموزش عالی با نام شهید مطهری در سراسر کشور تأسیس شدند.
چندی بعد برای تأسیس «انجمن اسلامی دانش‌آموزان» با نوجوانان همراه شد و نخستین نماینده امام(ره) در این اتحادیه بود.
رشته «علوم و معارف اسلامی» را هم برای نخستین بار در سطح دوره متوسطه تأسیس کرد. نیاز به نیروی انسانی متعهد، متدین و کارآمد در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی و ضرورت آموزش و تربیت آن‌ها از سنین نوجوانی، ازجمله دلایل پیشنهاد تأسیس این رشته به آموزش و پرورش بود که در سال۱۳۶۳ به تصویب رسید و نخستین دبیرستان معارف در تهران و مشهد تأسیس شد.
از حکم امام(ره) تا رأی مردم
در نخستین روزهای بعد از پیروزی انقلاب و پس از حضور در مدرسه سپهسالار، پیشنهاد تشکیل شورای عالی تبلیغات اسلامی را با هدف هماهنگی بیشتر مراکز فرهنگی و تبلیغ دینی داد که از سوی امام(ره) پذیرفته و خود به عنوان رئیس آن انتخاب شد.
در اوایل سال ۱۳۵۹ برای سامان دادن به وضعیت شهربانی به نمایندگی ولی‌فقیه در آن نهاد منصوب شد و ۶ماه در شهربانی بود. سال۱۳۶۱ دیوان عدالت اداری را تأسیس کرد و همان سال به حکم امام(ره) به عضویت در ستاد پیگیری فرمان هشت ماده‌ای منصوب شد.
به سال ۱۳۶۲ از سوی امام(ره) به عضویت فقهای شورای نگهبان درآمد که چندین دوره تداوم یافت و سال ۱۳۷۸ در پی بروز بیماری از آن جایگاه کناره‌گیری کرد.
در سال ۱۳۶۸ به حکم امام(ره) عضو مجمع تدوین متمم قانون اساسی شد و به مدت ۱۰سال نیز با حکم رهبر معظم انقلاب، عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام بود.
او از سال ۱۳۶۰ تا واپسین سال‌های عمر، امامت مردم در نماز جمعه تهران را برعهده داشت و با لحنی آرامش‌بخش برای مردم خطبه جمعه را می‌خواند.
امامی‌کاشانی علاوه بر نمایندگی امام، سال‌ها نمایندگی مردم را نیز برعهده داشت. در نخستین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی با رأی مردم کاشان به نمایندگی مردم رسید و پنج دوره نیز مردم تهران را در مجلس خبرگان رهبری نمایندگی کرد.
او علاوه بر فعالیت در نهادهای انقلابی، در تأسیس مراکز متعدد توان‌بخشی، زائرسرا و دیگر مراکز خدماتی در شهرهای مختلف منشأ اثر بود.
سفرهایی برای خط امان
آیت‌الله امامی‌کاشانی در ابتدای انقلاب برای تشریح مواضع حق جمهوری اسلامی به پاکستان، هند و بنگلادش سفر کرد. اما در سال ۱۳۷۵ سفری به اروپا داشت و درباره موعود نهایی به ملاقات و گفت‌وگو با فلاسفه و دانشمندان مسیحی پرداخت. یک سال بعد برای همین منظور به لبنان و مصر نیز رفت و با دانشمندان اهل‌سنت و مسیحی و شخصیت‌های بزرگ الازهر درباره منجی آخرالزمان و مهدی موعود(عج) به گفت‌وگو نشست.
حاصل این گفت‌وگوها در کتاب «خط امان» به تفصیل آمده است؛ کتابی دوجلدی از آیت‌الله امامی‌کاشانی که در جلد نخست به ادله عقلی و فلسفی اثبات امام زمان(عج) پرداخته و در جلد دوم نظریات ادیان و مذاهب مختلف درباره مصلح و منجی آخرالزمان را توصیف می‌کند.
درگذشت عالم متقی و خدوم
آیت‌الله محمد امامی‌کاشانی، یک روز پس از انتخابات اسفندماه ۱۴۰۲ به علت ایست قلبی در سن ۹۲ سالگی درگذشت. او دو هفته پیش با وجود تأیید صلاحیت از سوی شورای نگهبان، به دلیل شرایط جسمانی از ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری کناره‌گیری کرده بود.
پیکرش که روز گذشته در مسجد مدرسه‌عالی شهید مطهری(ره) تهران تشییع شده بود، امروز در حرم مطهر رضوی به خاک سپرده می‌شود.
پیام رهبر معظم انقلاب در پی درگذشت او چنین بود:
بسم‌الله الرحمن الرحیم. درگذشت عالم بزرگوار مرحوم آیت‌الله آقای حاج شیخ محمد امامی کاشانی رحمت‌الله‌علیه را به خاندان محترم و بازماندگان و شاگردان و ارادتمندان ایشان تسلیت عرض می‌کنم.
این عالم متقی و خدوم در طول سال‌های متمادی، چه پیش از پیروزی انقلاب در مجموعه روحانیت مبارز و چه پس از آن در جایگاه‌های حساس مانند شورای نگهبان، مجلس خبرگان، امامت جمعه تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، مدرسه‌عالی شهید مطهری منشأ خدمت به کشور و نظام جمهوری اسلامی بوده‌اند و امید است این همه در نامه حسنات ایشان مقبول درگاه الهی باشد. خداوند رحمت و مغفرت خود را شامل حال آن مرحوم فرماید.
سیدعلی خامنه‌ای، ۱۳/۱۲/۱۴۰۲
نظر شما