اپوزیسیون جمهوری خواه خلق ترکیه (CHP) برای نخستین بار در ۲۰ سال گذشته توانست با کسب بیش از 37 درصد آرا از حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) که 36 درصد آرا را بدست آورده بود در انتخابات شهرداری‌ها پیشی گرفته و به پیروزی چشمگیری دست پیدا کند. در ماراتن اخیر از تعداد ۳۰ شهرداری کلانشهر ترکیه، ۱۴ شهرداری به حزب جمهوری خلق رسید، حزب عدالت و توسعه ۱۲ شهرداری را برد، ۳ شهرداری سهم کردهای مخالف اردوغان شد و ۱ شهرداری هم به حزب جدیدالتاسیس فرزند نجم الدین اربکان تعلق گرفت.

پیروزی مخالفین در این دوره از انتخابات شگفتی ساز شد و حالا شرایط به نفع اردوغان و کابینه او نیست. چرا که با وجود آنکه دولت و اکثریت کرسی‌های پارلمان را در اختیار دارد اما یک بار دیگر در آنکارا و استانبول شکست خورده و در چندین شهر مهم و استراتژیک دیگر، شهرداری‌ها را به مخالفین واگذار کرده است. گفته می‌شود که تورم و فقر و نارضایتی از عملکرد دولت و حزب حاکم، مهمترین عامل مشارکت پایین بوده است.

ازغور اوزل، رهبر جدید CHP، نتیجه اولیه را یک «نتیجه تاریخی» و «سیگنال روشن» به دولت فعلی توصیف کرده است. اردوغان نیز طی سخنانی با پذیرش این شکست گفت: پیام ملت را از صندوق های رای گرفتیم. نتایج انتخابات را ارزیابی و با جسارت، خود انتقادی را دنبال می کنیم.

بزرگترین شکست سیاسی اردوغان

سید علی قائم مقامی، کارشناس مسائل ترکیه، در گفت و گو با قدس در تحلیل رخداد اخیر، با بیان اینکه پیروزی بزرگ مخالفان و شکست سنگین حزب عدالت و توسعه می تواند آبستن حوادثی در آینده سیاسی اردوغان باشد، گفت: برگزاری انتخابات شهرداری ها بزرگترین جابه جایی احزاب را در طی دهه های اخیر برای ترکیه به همراه داشته بطوریکه حزب جمهوری خلق به جریان اول سیاسی و عدالت توسعه به دومین جریان سیاسی در ترکیه تبدیل شده است و این بزرگ ترین شکست سیاسی برای اردوغان و زنگ خطری برای انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در سال 2028 خواهد بود.

وی تصریح کرد: بعد از پیروزی مخالفان فصل جدیدی در سیاست داخلی ترکیه شکل خواهد گرفت چراکه بیش از 51 میلیون نفر در شهرهای زندگی می کنند که حزب جمهوری خلق در آن صاحب کرسی شهرداری شده است و این می تواند بیشترین دست آوردها را برای این حزب به همراه داشته باشد، اگرشهرداران  این حزب خدمات شهروندی مناسبی به مردم ارائه دهند می توانند در آینده بعنوان حزب حاکم در ترکیه تبدیل شوند.

او در پاسخ به این پرسش که منظور اردوغان از شنیدن پیام مردم بعد شکست چیست، افزود: در حال حاضر تنها کاری که اردوغان می تواند در اصلاح امور ترکیه داشته باشد اجرای برنامه های اقتصادی و پیگیری طرح توسعه دوازدهم در این کشور است، در واقع این سخنان نشان دهنده آن است که وی به شکست سیاسی و اجتماعی خود اعتراف کرده وشاید این مسئله عاملی شود که اردوغان بیشتر نسبت به گذشته در امور داخلی متمرکز شود.

فضای سیاسی دو قطبی در ترکیه

رضا عابدی گناباد، دیگر کارشناس مسائل ترکیه نیز معتقد است انتخابات شهرداری ها در ترکیه با توجه اهمیت و چالش های کاندیداها و شکل گیری  فضای رقابتی گسترده، دست کمی از انتخابات ریاست جمهوری در این کشور ندارد به خصوص اینکه رقابت در سه کلان شهر استانبول، ازمیر و آنکارا به شدت سنگین و جدی بود .

وی تصریح کرد: شکست حزب حاکم نشان می دهد شکاف های بزرگی در بدنه اجتماعی و سیاسی در ترکیه شکل گرفته بطوریکه در مناطق شرقی این کشور احزاب نزدیک به دموکراتیک خلق و جریان های کرد توانستند پیروز این انتخابات شوند ضمن اینکه در مناطق غربی این کشور که گرایشات غرب گرایی وجود دارد جریان جمهوری خواه توانست بیشترین آرا را به خود جلب کند.

او در ادامه اظهار داشت: تنها منطقه ای که به حزب عدالت و توسعه رای مثبت داد منطقه مرکزی ترکیه است که بعنوان آناتولی معروف می باشد و تا حدودی به رجب طیب اردوغان گرایش دارند. ما در آینده شاهد شکاف های زیادی در فضای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ترکیه خواهیم بود، نسل جوان در ترکیه خواستار تحول و توسعه هستند، این انتخابات نشان داد که  فضای دوقطبی بین دو جریان اسلام گرا و غرب گرا در این کشور به شدت در حال گسترش است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه  با اشاره به اینکه اگر در انتخابات ریاست جمهوری در سال 2023، حزب مخالف اردوغان  رقیب جدی معرفی می کرد می توانست پیروز ریاست جمهوری  در این کشور باشد، افزود: پیروزی حزب جمهوریخواه خلق بیانگر این است که اگر این جریان، فردی کاریزماتیک و قوی همانند اکرم اوغلو شهردار استانبول و یا منصور یاواش شهردار آنکارا برای انتخابات سال معرفی می کردند حداقل نتایجی همانند این پیروزی نصیب حزب جمهوری خلق قرار می گرفت و شاید ما امروز شاهد فردی دیگر از حزبی جدید در حاکمیت ترکیه بودیم.

عابدی گناباد به مهمترین مشکلی که در پیش روی اردوغان و حزب توسعه قرار دارد پرداخت و افزود: یکی از بزرگترین معایبی که احزاب در منطقه غرب آسیا به خصوص در ترکیه با آن مواجه هستند فرد محوری است بطوریکه احزاب دارای ریشه نمی باشند و همین مسئله منجر می شود نتوانند افرادی را بعنوان جایگزین رهبران خود تعیین و معرفی نمایند. در حزب عدالت و توسعه نیز همین نکته در طی چند سال اخیر در بین اعضای حزب بعنوان چالش مطرح شده چراکه سن رجب طیب اروغان بالا رفته و این حزبفردی مانند او در اختیار ندارد.

وی تصریح کرد: هرچند که افرادی مانند عبدالله گل و علی بابا جان در طی سال های اخیر در حزب عدالت و توسعه توسط اردوغان حذف شدند، اما اخیرأ صحبت هایی از جایگزینی سلجوق بایراکتار داماد کوچک اردوغان که فرزند صاحب کارخانه تولید هواپیمای بدون سرنشین در ترکیه می باشد مطرح شده و تاحدودی نیز مورد تایید قرار گرفته است.