چنانکه جدید‌ترین یافته‌های پژوهشی از ترک تحصیل سالانه 25 درصد دانش‌آموزان یعنی یک چهارم آنها حکایت می‌کند. چندی پیش نیز دکترفانی، وزیر آموزش وپرورش به این معضل اشاره کرد. این درحالی است که سالهاست دو نهاد آموزش و پرورش و نهضت سوادآموزی بر ریشه کنی بی‌سوادی تاکید داشته و مدعی سکانداری این معضل بوده‌اند. پس چرا شاهد گسترش آهنگ بی‌سوادی در میان کودکان و نوجوانانمان هستیم؟
نقش خانواده‌ها در افزایش بی‌سوادی
کودک کمتر از 15سال دارد، این را جثه‌اش نشان می‌دهد. به سختی مصالح ساختمانی را جابه‌جا می‌کند. در پیچ و خم کوچه‌ها و خیابانها هیچ‌کس حتی مردان قانون(!) او را نمی‌بینند و نمی‌پرسند «مگر کارکردن کودکان زیر 15 سال در کشور ما غیرقانونی نیست؟ پس چرا او باید نان آور باشد؟!»
«فرهاد بشیری» عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: بنا بر آمار‌ها، یک و شش دهم درصد کودکان 6 تا 10 ساله از تحصیل باز می‌مانند که این آمار در مقاطع بالا‌تر بیشتر دیده می‌شود. اما ریزش دانش آموزان و ترک تحصیل آنها تنها به آموزش و پرورش و کارکرد آن مربوط نمی‌شود، زیرا عوامل متعددی در آن دخالت دارند که علت اصلی، خانواده و مشکلات آن است.
نماینده پاکدشت در مجلس با اشاره به اینکه شمار دختران بازمانده از تحصیل بیش از پسران پیش بینی می‌شود، می‌افزاید: به دلیل نبود مراکز آموزشی قابل دسترس و مسافت زیاد، برخی خانواده‌ها ترجیح می‌دهند از تحصیل دختران چشم پوشی کنند.
بنابراین برای رفع معضل ترک تحصیل باید همه جانبه و با مشارکت نهاد‌ها و مراکز مختلف، عمل کرد، زیرا آمار بی‌سوادان و بازماندگان از تحصیل شایسته جامعه ما نیست.
قانون و حق تحصیل کودکان
دکتر امان‌ا... قرایی مقدم، جامعه‌شناس نیز با اظهار تاسف از اینکه براساس آمار 10 میلیون بی‌سواد داریم به خبرنگار ما می‌گوید: امروزه دیگر نمی‌توان نبود مراکز آموزشی را تنها عامل بی‌سوادی دانست، زیرا به همت خیران حتی در روستا‌های دورافتاده نیز مدرسه وجود دارد.
بنابراین از مسایل مؤثر در این زمینه فقر مادی و فرهنگی خانواده است. در خانواده‌هایی که به لحاظ اقتصادی فقیر هستند، حتی در سنین پیش از مدرسه، کودکان برای تأمین اقتصاد خانواده کار می‌کنند. همچنین بسیاری از خانواده‌های کودکان بازمانده از تحصیل، دچار فقر فرهنگی هستند و شاهد نابسامانی در آنها هستیم، به گونه‌ای که این کودکان اغلب بی‌سرپرست، تک سرپرست و یا بدسرپرست هستند.
این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: گرچه برخی کودکان شرایط نامناسب تربیتی دارند، اما این وظیفه نهادهای آموزشی و حمایتی است که این مسأله را جدی بگیرند، زیرا بنا بر ماده 30 قانون اساسی، آموزش رایگان بوده و از حقوق افراد محسوب می‌شود. بنابراین اگر شاهد ترک تحصیل هستیم ایراد از نظام آموزشی کشور است و اینکه مسؤولان دلسوزی وجود ندارند. در حالی که سالهاست نهضت سوادآموزی در بسیاری از مناطق کشور فعال بوده و برنامه‌های خاصی برای ریشه کنی بی‌سوادی داشته است. پس باید سیستم آموزش و پرورش و نهضت سواد آموزی مورد بازنگری قرار گیرد.
عضو هیأت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان نیز می‌گوید: یکی از حقوق کودک، حق برخورداری از آموزش است که در ماده 28 کنوانسیون حقوق کودک بر آن تاکید شده است.
لیلا ارشد می‌افزاید: در قوانین کشور نیز مقرراتی برای تعلیم و آموزش اطفال و نوجوانان به تصویب رسیده که والدین را برای فراهم کردن زمینه تحصیل فرزندان ملزم ساخته است. چنانکه بر اساس قانون آمده است: «هر یک از پدر و مادر یا سرپرست قانونی کودک ونوجوان کمتر از 18 سال که قانوناً مسؤول پرداخت مخارج زندگی او هستند و با داشتن امکانات مالی از تهیه وسایل و موجبات تحصیل کودک یا نوجوان واجد الشرایط تحصیل امتناع کند، به جزای نقدی و یا انجام تکالیف فوق نسبت به کودک یا نوجوان محکوم خواهد شد.». گرچه این‌گونه قوانین درخصوص حقوق کودکان، مترقی به شمار می‌آید، اما متأسفانه اجرا نمی‌شود.
دولت برتحصیل کودکان نظارت کند
خودروهای مدل بالا با سرنشینان آشنایشان برابر یکی از شعبه‌های بستنی فروشی زنجیره‌ای می‌ایستند. کودکی سرش را داخل خودرویی می‌کند و چند برگ ادعیه را طرف زن می‌گیرد. زن برگه‌ها را زیر و رو می‌کند. مرد با چند ظرف بستنی می‌رسد. زن با بی‌میلی قاشقی بستنی می‌خورد. پسرک می‌گوید: یکی بخر! گرون نیس که؟ زن بستنی نیم خورده‌اش را به طرف پسرک می‌گیرد.
«ارشد»، مددکار اجتماعی با اشاره به ضعف دستگاه‌های دولتی در حمایت از کودکان بازمانده از تحصیل می‌افزاید: بی‌شک خانواده موظف است وسایل تحصیل فرزند را فراهم کند، اما چنانچه این امکان به هر دلیلی از سوی خانواده میسر نشد وظیفه نهادهای حمایتی است که این امر را پیگیری کنند. در حالی که هر روزه ما ده‌ها کودک لازم التعلیم را در سطح شهر‌ها می‌بینیم که مشغول دستفروشی و تکدیگری هستند و هیچ نهادی از خود و آنها نمی‌پرسد خانواده این کودکان کجاست و چرا زمانی که باید این طفل مدرسه باشد، سرچهارراه فال می‌فروشد؟
«ارشد» ادامه می‌دهد: این اطفال به طور معمول در خیابانها، با آلودگی هوا، آلودگی صوتی، تحقیر و تهدید و سوءاستفاده مواجه می‌شوند. درحالی که همه ما باور داریم این کودکان بزودی قرار است در جامعه به عنوان یک عنصر اصلی، سازنده و موثر ایفای نقش کنند و اگر آنها دچار آسیب شوند روند توسعه و اشتغال و تحصیل جامعه دستخوش مشکلات می‌شود.
3میلیون کودک بازمانده از تحصیل
این عضو هیأت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان با اشاره به اینکه چندی پیش مرکز پژوهشهای مجلس اعلام کرد سه میلیون کودک بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارد، می‌گوید: در قرن بیست ویکم وجود کودکان بازمانده از تحصیل یعنی چه و چه دلیلی دارد؟ این را باید متولیان آموزشی و حمایتی بررسی کنند، زیرا دسترسی به اطلاعات این اطفال دشوار نیست.
نظر شما