این تاریخ سه روز پس از برکناری حسنی مبارک، دیکتاتور مصر، است که از آن زمان تاکنون اعتراضهای مردم بحرین برخلاف سرکوب شدید، ادامه داشته است.

نامیدن 14 فوریه به عنوان نقطه آغاز قیام مردم بحرین به این معنی نیست که پیش از آن مردم بحرین اعتراضی نداشته اند. واقعیت این است که مردم بحرین تاسال 1971 با انگلیسی ها مبارزه می کردند و از آن زمان تاسال 2011 به صورت جسته و گریخته علیه آل خلیفه در مبارزه هستند. بسیاری از مردم بحرین یعنی بحرانی ها، عجمها و هولی ها در حاکمیت بحرین هیچ گاه هیچ نقشی نداشته اند و پستهای کلیدی حاکمیت همواره در  اختیارخاندان آل خلیفه بوده است.

از این رو مردم بحرین با حاکمیت آل خلیفه مشکلات اساسی دارند و این گونه نیست که تصور کنیم با دیدن تحولات جهان عرب و تلاش آنها برای دستیابی به دموکراسی، هوس کردند به تقلید از سایر اعراب دست به اعتراض بزنند. بنابراین مسأله بحرین بسیار عمیق ترو پیچیده تر از خیزشهای عربی اخیر است. هر چند  این خیزشها هم  به نوبه خود الهام بخش مردم بحرین شد، بدین معنا که وقتی مردم بحرین دیدند که در تونس  و مصر، دیکتاتورها سرنگون شدند، به حق ادعا کردند که مستحق تر از دیگر مردم کشورهای عربی برای انقلاب هستند. حتی از سوی غربی ها نیز انقلاب مردم بحرین به عنوان طولانی ترین و مسالمت آمیز ترین انقلاب عربی معرفی شد.

در خلال این مدت، با وجود خشونت افراطی که آل خلیفه به خرج داده و در گزارشهای بین المللی نیز منعکس شده است، اصرار مردم و اپوزیسیون بحرین این است که به صورت مسالمت آمیز قیام خود را به پیش ببرند.خواسته اپوزیسیون بحرین این است که نخست وزیر از کار برکنار شود. علاوه بر این، معترضان می خواهند که مجلس منتخب بر اساس سازوکار عادلانه انتخاباتی شکل بگیرد و پادشاهی مشروطه در این کشور برقرار شود. در بحرین از سال 2001 انتخابات برگزار می شود، ولی انتخابات مهندسی شده ای است که سازوکارآن اجازه نمی دهد هفتاد درصد مردم که شیعه هستند، بیش از 50 درصد از
 کرسی های مجلس را کسب کنند.

اما در این میان سیاست خارجی  عربستان درقبال اعتراضهای بحرین  نیز قابل تأمل است. سعودی‌ها پس از سرنگونی «بن علی» در تونس و مبارک در مصر، با آمریکا وارد چالش شده و معتقدند که سیاستهای کاخ سفید موجب سرنگونی دوستان ریاض در کشورهای عربی  می شود و در این راستا شبه جزیره را خط قرمز خود در رابطه خود با آمریکا قرار دادند. بر همین اساس عربستان ابتکار عمل در یمن و بحرین  را به دست گرفت و اجازه دخالت آمریکا را نداد.

بحرین در حال حاضر دو راهکار بیشتر پیش روی خود ندارد. راهکار اول این است که حاکمیت بحرین با اپوزیسیون معتدل و قانونی و در رأس آنها الوفاق وارد توافق و تعامل شود و امید داشته باشد که این اپوزیسیون معتدل بتواند جامعه و دیگر مخالفان را قانع کند و توافق با آنها منجر به آرام شدن اوضاع سیاسی و فروکش کردن اعتراضها شود.

 این خطر هم برای بحرین وجود دارد و در غرب هم این مسأله گوشزد می شود که  گروه‌های مخالف قانونی و معتدل بتدریج محبوبیت خود را از دست  بدهند و گروه‌هایی که خواستار سرنگونی آل خلیفه  هستند  و قایل به پادشاهی مشروطه نیستند، محبوبیتشان افزایش یابد. رهبران این گروه‌ها هم اینک در زندان هستند و حرکتی با عنوان 14 فوریه ایجاد شده که بسیاری از تظاهرات و اعتراضها  در این چارچوب انجام می شود .

حرکت 14 فوریه در جامعه بحرین به مرور محبوب‌تر می شود و غربی ها به آل خلیفه گوشزد می کنند که اگر بر سر پادشاهی مشروطه با مخالفان معتدل و قانونی  توافق نکنند، دیگر کسی در جبهه مخالف باقی نخواهد ماند که بتواند با او توافق کند.

راهکار دوم، تبدیل بحرین به غزه دوم است. آنچه مسلم است اینکه مردم بحرین عقب نخواهند نشست. در واقع کسانی که امروز در مقابل حاکمیت بحرین هستند، مردم محرومی هستند که هیچگاه  سهمی در حاکمیت بحرین نداشته اند و از همه حقوق مدنی خود محروم بوده اند.

ساختار سیاسی و حقوقی بحرین به گونه ای است که به صورت نهادین تبعیض علیه اکثریت شیعه مذهب این کشور را ممکن واستمرار می بخشد و همین امر سبب شده در گذر سالهای گذشته بارها مردم این کشور به تبعیضها و نقض حقوق بشر از سوی رژیم آل خلیفه اعتراض کرده و هزینه های مختلفی را متحمل شوند.

در این مدت صدها تن از جمله بسیاری از رهبران شیعی و فعالان رسانه ای، اجتماعی، زنان، علمای دینی و غیره بازداشت و با ضرب و شتم شدید روانه مکانهای نامعلوم شده اند. شمار زیادی از شهروندان از جمله کودکان نیز به قتل رسیده اند و فضای رعب و وحشت و محدودیت در سراسر بحرین حتی در بیمارستانها و مراکز درمانی بشدت ادامه دارد.

باید اعتراف کرد، در جهان معاصر، حقوق بشر دستاویزی در منازعات سیاسی بین دولتها شده است و قدرتهای غربی بویژه آمریکا گاه با ادعای حمایت از حقوق بشر، از مجاری مختلف فشارهایی را بر کشورهای هدف وارد می کنند تا خواسته‌هایشان تأمین شود.

* عضو هیأت علمی دانشگاه تهران