این جملات را اسفندیار جهانشیری، شاعر محلی سرای تربت حیدریه در مراسم رونمایی از مجموعه شعر گویش محلی تربتی اثر اسفندیار جهانشیری در نشست ماه حوزه هنری مشهد عنوان کرد .

در این نشست محمدرضا خوشدل، غلامرضا شکوهی،  محمودرضا آرمین، محمدکاظم  کاظمی، قاسم رفیعا، عبدا... نجف زاده و مهدی آخرتی به نقد این مجموعه پرداختند.

عبدا... نجف زاده و سپس مهدی آخرتی، استاد آرمین، کاظمی و چند نفر دیگر این اثر را نقد و از جهانشیری به خاطر خلق این اثر تقدیر کرده و در برخی از موارد اختلاط لهجه تربتی را با لهجه مشهدی خاطر نشان  کردند.

قاسم رفیعا گفت: شاعر باید با وسواس بیشتری ابیات را در کنار هم قرار می‌داد. گرچه شاعر در توصیف موفق بوده است و در شعر یادی از روزگار قدیم و آداب و رسوم به جای مانده تربت از گذشته کرده است که این خود یکی از راه‌های زنده نگه‌داشتن ادبیات عامه یک مرز و بوم است.

وی افزود: در این مقال به شالوده ای از آرای مطرح شده به صورت جمع بندی شده که اغلب مبتنی  بر دیدگاه‌های محمدرضا خوشدل، شاعر و پژوهشگر ادبی که تحقیقات ویژه ای در ادبیات عامه تربت حیدریه می‌باشد، می‌پردازیم :

خوشدل در دفتر این مجموعه عنوان داشت: «یک نار و صد بیمار»مجموعه شعر گویشی تربت حیدریه که حاصل عمری تلاش و همت و در حقیقت عرق‌ریزان روح استاد اسفندیار جهانشیری متخلص به «صفی» است. این پژوهشگر ادبی در ادامه بیان داشت: پیش از آنکه بخواهم اثر ارزشمند اسفندیار جهانشیری را به نقد و بررسی بپردازم، باید گفت: اگر بپذیریم که یکی از شگفتی‌های خلقت انسان توسط باری تعالی، وجود تفاوتهای فردی بخصوص در بعد روحی- روانی انسانهاست و از سویی «شعر» حاصل غلیانها و هیجانهای به بلوغ رسیده انسانهای شاعر است، خود به خود بحث مقایسه اشعار شاعران منتفی است و به مصداق ضرب المثل: «هر گلی بویی دارد» باید از شعر هر شاعری مخاطبانی که با شعر او ارتباط برقرار می‌کنند، لذت ببرند.

وی عنوان داشت: درست است که اغلب شاعران قدیم و معاصر اشعاری به گویشهای مختلف خود داشته و دارند، اما به شکل و شیوه‌ای که شادروان استاد قهرمان و جهانشیری در وادی شعر گویشی قدم گذاشته‌اند، به جرأت می‌توان گفت: این دو بزرگوار در زمره پیشگامان شعر گویشی تربت حیدریه هستند.

از سویی به اقرار بیشتر شاعران خراسانی، سرودن در این طرز شعری کاری بسیار مشکل است و به دلیل تنوع فراوانی که در ادای کلمات و واژگان وجود دارد و حتی از روستایی به روستای دیگر و بعضاً در یک روستا در بخش فی المثل بالا روستا و پایین روستا تفاوت در لحن وجود دارد، بر سختی سرودن شعر گویشی می‌افزاید.

وی تأکید کرد: با اینکه شاعری که پا در این وادی می‌گذارد، افزون بر داشتن توان و قریحه شاعری به لحاظ عروضی و قالبهای شعری، باید خودش در فضای روستا زندگی کرده باشد و ذهنش مملو از واژگان روستایی و سرشار از تصاویر زیبایی باشد که اغلب آن تصاویر با تجربه شخصی در ذهن و ضمیر شاعر می‌نشیند، نه با شنیدن و خواندن. شاعر گویشی، باید شبها و روزهای زیادی از عمرش را در «شب چراغانی»‌های روستا و پای صحبت پیرمردان و پیرزنان پرتجربه روستا نشسته باشد تا ذهنش مملو از ضرب المثل و کنایه روستایی باشد. نه تنها ذهنی پر از ضرب المثل، بلکه این ذهن با پشتوانه ذوقی خدادادی انباشته شده باشد که با ظرافت و زیبایی بداند که کی و کجا باید آن ضرب المثل را به کار گرفت.

خوشدل در ادامه بیان داشت: صرفاً فراگرفتن تعدادی ضرب المثل و لغت گویشی، اسباب سرودن را در این شیوه فراهم نمی‌کند، بلکه زیبایی کار زمانی رخ می‌نماید که شاعر بداند از آن ضرب المثل و کنایه و واژه متناسب با مضمونی که دنبال می‌کند، چگونه تصویری بسازد که برای مخاطب روستایی‌اش ملموس و دلنشین و جذاب باشد. حال اهداف دیگری از جمله زنده نگه داشتن ضرب المثلها و کنایات و لغات در حال موت و احیای آداب و رسوم و سنن زیبای کهن روستایی و... را هم اگر در خط سیر شعری‌اش مدنظر قرار دهد بهتر خواهد شد، کاری که «صفی» کرده است.

وی افزود: بعضی از ابیات جهانشیری شبیه به تابلوهای نقاشی شده، منتهی تابلویی که در ذهن هر کدام از روستاییان بنا به تجربه شخصی خودشان رنگ و رو می‌گیرد و شکل می‌پذیرد.

شایان ذکر است، بعضی از ضرب المثل‌های به کار رفته؛ «هر که مهمویه د خنه هر چه هس». اشاره به ضرب المثل: مهمان هر که هست، در خانه هر چه هست. و یا «نرف اوم خدی اوش دیگ جوی»- آب من و او به یک جوی نمی‌رود.  نیز ضرب المثل‌هایی که اختصاص به روستاهای تربت حیدریه و بعضی روستاها و شهرهای جنوب خراسان دارد و در کل کشور رایج نیست، مثل: «تو چینر خوردی و م ته سریکر» اشاره به ضرب المثل محلی «چینر جل مخوره، ته کللگیر کرک» یعنی: دانه را جل می‌خورد و تو سری را بلدرچین (کرک). یا «اتشه ور کماچ خود ندایم» اشاره به ضرب المثل محلی: «ایتشه ور زر کماچ خودش مته»- آتش را زیر کاچ (تافتونی که روی سنگ داغ و گرمای ذغال درست می‌کنند) خودش می‌دهد. و ده‌ها و صدها نمونه دیگر که در فرصتی دیگر به معرفی آنها خواهیم پرداخت.

گفتنی است، در پایان این مراسم یکی از اشعار محلی این مجموعه بصورت موسیقی محلی اجرا شد.