چهره ای که در آن می توان زلال سعادت بشریت را به وضوح مشاهده کرد سعادتی که در پرتو مسیر مستقیم و معتدل برای بشر رقم می خورد؛ اعتدال و پرهیز از افراط و خشونت وجهه بارز شخصیت امام اول شیعیان است که در همین رابطه گفت و گویی را با آیت ا... مرتضی مقتدایی؛ دبیر شورای عالی حوزه های علمیه انجام دادیم:
*پرهیز از افراط گرایی شاخصه اصلی حکومت علوی
شخصیت امیرالمومنین(ع) وجوه مختلفی دارد که در وسع ما فقط بررسی بخش کوچکی از آن است در مورد شخصیت معتدل و منطقی آن امام همام و ابعاد آن آیت الله مقتدایی می گوید: حضرت علی(ع) شخصیتی چندوجهی است که هر بخش از سجایای اخلاقی ایشان تفصیل فراوانی دارد اما در باب اعتدال و پرهیز از افراط گرایی دلایل و مستندات تاریخی زیادی مبنی بر اثبات این ویژگی در شخصیت ایشان وجود دارد که نهج البلاغه و خطبه ها و احادیث وارده در آن فقط بخشی از آن است.
وی می گوید: از نظر اسلام نیز هستي بر بنياد عدالت و اعتدال نهاده شده است و انسان كامل، معتدل ترين شخصيت در همه حوزه هاست از اين رو خداوند از مردم مي خواهد براي دست يابي به كمال مطلق، اتمام ایمان و زندگي سعادتمند در دنيا و آخرت، اعتدال گرايي را در زندگي خويش در پيش گيرند و هرگز گرايش به افراط و تفريط نداشته باشند.
آیت الله مقتدایی ادامه می دهد: امام علی(ع)  در تمام نامه‌ها، فرمانداران و استانداران خود را نسبت به حقوق اجتماعی مردم، و باز پس گرفتن حق محرومان از ستمکاران سفارش می‌کرد و البته این اعتدال و رعایت حقوق مردم وجوه مختلفی داشت از جمله رعایت اعتدال سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی و سایر ابعادی که برای حفظ منطق و متوسط جامعه لازم و ضروری است.
وی با بیان اینکه حفظ حقوق مردم و کسانی که حاکم بر آنان حکومت می کند بخش مهم رعایت اعتدال و پرهیز از افراط گرایی است ادامه می دهد: از نظر اخلاق اجتماعی، امام علی(ع) مسئولان تحت امر خود  را به مردم‌داری، ابراز محبت و لطف نسبت به رعیت و مردم دستور می‌‌داد ایشان در فرمان خود به مالک اشتر می فرمایند: «و اشعر قَلبکَ الرّحمةَ للرّعیّة، و المحبة لَهم، و اللُطف بهم، ولا تَکوننَّ عَلیهم سَبُعاً ضاریاً تَغتنمُ اَکلهُم، فانّهم صِنفانِ: اِمّا اخٌ لکَ فی الدّینِ، او نَظیرٌ لک فی الخَلقِ، یَفرطُ مِنهمُ الزّلل، و تَعرِضُ لهُمُ العِللُ، و یوتی علی ایدیهم فی العَمدِ و الخَطا، فَاعطهِم مِن عَفوکَ و صَفحِکَ مِثلَ الّذی تُحبُّ و تَرضی اَن یُعطیکَ اللهُ مِن عَفوهِ و صَفحهِ. فَانّکَ فَوقَهُم، و وآلی الامرِ علیکَ فَوقلکَ، و اللهُ فَوقُ مَن وَلّاکَ! و قَد استَکفاکَ اَمرَهُم، وَ ابتلاکَ بِهم» که در ترجمه آن آمده است: «مهربانی با مردم را پوشش دل خویش قرار ده، و با همه دوست و مهربان باش مبادا هرگز، چونان حیوان شکاری باشی که خوردن آنان را غنیمت دانی، زیرا مردم دو دسته‌اند، دسته‌ای برادر دینی تو، و دسته دیگر همانند تو در آفرینش می‌باشند، اگر گناهی از آنان سر می‌زند، یا علت‌هایی برآنان عارض می‌شود، یا خواسته و ناخواسته، اشتباهی مرتکب می‌گردند، آنان را ببخشای و بر آنان آسان ‌گیر، آنگونه که دوست داری خدا تو را ببخشاید و بر تو آسان گیرد؛ همانا تو از آنان برتر، و امام تو از تو برتر، و خدا بر آن کس که تو را فرمانداری مصر داد والاتر است، که انجام امور مردم مصر را به تو واگذارده، و آنان را وسیله آزمون تو قرار داده است.
*امام با افراط گرایان برخورد جدی داشت
امام علی(ع) همانطور که در فرمایشات و اعمال خود رعایت اعتدال را می کردند در زندگی و حکومت خود نیز با افراط گرایان و خشونت طلبان برخورد جدی و قاطع داشتند که نمونه های تاریخی آن فراوان است در رابطه با جدیت آن امام همام در برخورد با خشونت و افراط گرایی آیت الله مقتدایی می گوید: امام علی(ع) همواره با افراط و خشونت در دوران زندگی و حکومت مقابله کردند که از جمله آن می توان به مقابله ایشان با خشونت بر ضد خلیفه سوم بود که عده ای بسیار عصبانی و خشن برخورد کردند اما ایشان آرامش را حاکم کرده و حتی تلاش داشتند کار را فیصله دهند.
وی ادامه می دهد: حتی در زمان امیرالمومنین(ع) عده ای از اصحاب ایشان بخاطر علاقه و ارادت به ایشان و حکومت علوی و یا به دلیل شدت عداوت نسبت به دشمنان وی، تقاضای برخورد‌های تند با دشمنان را داشتند و چه بسا توصیه‌های حضرت به رفق و مدارا، برایشان غیر قابل تحمل بود اما ایشان آنان را به آرامش و سکون دعوت می کرد و حتی با پایان یافتن جنگ جمل، اعلام عفو عمومی کرد و از تعقیب سپاهیان دشمن و تعرض به مجروحان، آنها را منع کرد.
آیت الله مقتدایی می افزاید: در حکومت علوی، حتی کسانی که با حضرت بیعت نکرده بودند، از امنیت و آزادی برخوردار بودند و تا وقتی در برابر حکومت دست به قیام نمی‌زدند، کسی متعرض آن‌ها نمی‌شد،اما زمانی که افراطیون خشونت را آغاز کرده و دست به شمشیر بردند با قاطعیت امام مواجه شدند که این قاطعیت ازسر وظیفه و احساس مسوولیتی بود که امام می خواستند که امنیت وعدالت در جامعه با خشونت عده ای جاهل خدشه دار نشود.
*داعش؛ مولود مستکبرین

امروز شاهد تنش و فتنه بی سابقه ای در جهان اسلام هستیم که شکل دهنده آن جریان های افراطی هستند که فقط اسم اسلام را بر خود گذاشته اند و کوچکترین نشانی از اسلام و مسلمانی ندارند از جمله این گروه ها جریان انحرافی و امریکایی "داعش" است در این رابطه آیت ا... مقتدایی به ما می گوید: رفتارهای ضد بشری و ضدانسانی این جریان نه با آموزه های اسلامی و نه با آموزه های انسانی هیچ سنخیتی ندارد و آنان هیچ بویی از معارف علوی که آموزنده مهر، مهربانی و اعتدال و پرهیز از خشونت مذهبی است نبرده اند.
وی ادامه می دهد: بر اساس آموزه های علوی و نگرشی که به نهج البلاغه داریم به این حقیقت دست میابیم که عدالت گستری دغدغه همیشگی امام علی(ع) بوده به طوری که ایشان تحقق دیگر ملزومات جامعه را نیز در سایه عدالت گستری می داند اما شکل گیری جریان های افراطی از جمله داعش جریانی بدون تفکر و صرفا دست نشانده قدرت های استکباری و صهیونیستی است که فقط و فقط به فکر اضمحلال اسلام به دست خود مسلمانان هستند.
استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه دشمنان در مکر وحیله نسبت به اسلام ذره ای تردید و معطلی ندارند افزود: دشمنان اسلام به این نتیجه رسیده اند که تنها راه مقابله با اسلام مشوه کردن چهره این دین مبین و بدنام کردن آن در انظار مردم جهان است و برای همین این گروهک های انحرافی را مسلح کرده و به جان مسلمان انداخته اند تا اسلام را اینگونه معرفی کنند غافل از اینکه اسلام حقیقی دینی است که در اندیشه و بیانات گهربار امیرالمومنین(ع) جریان یافته است که پیش از آن اشاره شد.
وی ادامه می دهد: امیرالمومنین(ع) در پرهیز از افراط و تفریط و خشونت تا آنجا پیش رفت که در هنگام شهادت به فرزند خود امام حسن(ع) پیرامون قاتل خود سفارش کرد و فرمود که در قصاص از قاتل من عدالت را رعایت کن و چون او به من ضربه ای زده، تو نیز فقط به او ضربه ای وارد کن.