امام فرمود؛ عنان زبان را در اختيار داشتن و سخاوت داشتن، فضيلت است. باز از حضرت پرسيد كه نقصان چيست؟ حضرت فرمود؛ نقصان اين است كه انسان خود را به كاري مشغول نمايد كه سودي به او ندارد.

یکی از اعضای بدن که گناهان زیادی با آن صورت می‌گیرد، زبان است. یکی از گناهان معروفی که توسط زبان صورت می‌گیرد، دروغ گفتن است که طبق آیه « لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ بِما کانُوا يَکْذِبُونَ» برای آنها عذاب جاودان، وعده داده است. از دیگر گناهان، سوگند دروغ خوردن به خدای متعال است که این گناه هم با زبان صورت می‌گیرد. خدا در قرآن تاکید می‌کند که انسان نباید قسم بخورد. حال اگر کسی قسم دروغ بخورد، طبق تصریح خداوند متعال در آیه 77 سوره آل عمران « إِنَّ الَّذِينَ يَشْتَرُونَ بِعَهْد ا...ِ وَأَيْمَانِهِمْ ثَمَنًا قَلِيلًا أُوْلَئِكَ لاَ خَلاَقَ لَهُمْ فِي الآخِرَه وَلاَ يُكَلِّمُهُمُ ا...ُ وَلاَ يَنظُرُ إِلَيْهِمْ يَوْمَ الْقِيَامَه وَلاَ يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ» به عذاب دردناکی دچار خواهند شد.

از دیگر گناهانی که توسط زبان صورت می‌گیرد، شهادت دروغ به ضرر فرد بی‌گناه است که مرتکب عملی نشده است.

غیبت از دیگر گناهان زبان است که انسان بدی مؤمن را در برابر دیگران و پشت سرش بازگو نماید؛ این در حالی است که خداوند در آیه 12 حجرات « وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا» مؤمنان را به غیبت نکردن دعوت می‌نماید.

گناه دیگر زبان، بردن آبروی مؤمن است که با مسخره کردن و غیره صورت می‌گیرد. در احادیث وارد شده است که آبروی مؤمن از حرمت کعبه بالاتر است؛ بدین معنا که اگر کسی هم به کعبه بی‌احترامی کند و هم آبروی مؤمنی را ببرد، شخصی که به مومنی بی‌احترامی کرده و آبرویش را برده است، عذاب بیشتری دارد.

تهمت زدن از دیگر گناهان زبان است که فرقش با غیبت این است که به دروغ نسبتی را به شخصی بدهد. تهمت، گناه بسیار عظیمی است که در واقع دو عذاب دارد؛ یکی به خاطر دروغی که نسبت می‌دهد و دیگری به خاطر غیبت کردن. بنابراین طبق حدیث شریف امام حسین(ع)، انسان باید بر زبانش مواظبت داشته باشد.

سخاوت داشتن انسان از دیگر فضیلت‌هایی است که امام حسین(ع) برای انسان برمی‌شمارد. خداوند متعال در آیه 29 سوره اسراء می‌فرماید: « وَلاَ تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَه إِلَى عُنُقِكَ؛ دستت را باز کن و اجازه بده دیگران نیز از مال شما استفاده کنند». چرا که خدا برای فقیر و محروم در اموال انسان حقی قرار داده است، بنابراین کسانی که زکات و خمس مالشان را می‌دهند، رستگار خواهند شد.

نکته قابل ذکر این است که گاهی ممکن است شخصی به در خانه انسان بیاید و درخواست کمک بکند و شما چیزی نداشته باشید، طبق آیه « وَ اِمّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغاءَ رَحْمَه مِنْ رَبِّكَ تَرْجُوها فَقُلْ لَهُمْ قَولاً مَيْسُوراً»، در اين شرايط و در اين صورت هم با چهره‏اى گشاده و با احترام به آنان، به نرمى و مهر سخن بگو. بنابراین اگر چیزی نداری، حداقل با اهانت و تندزبانی او را از خود دور مکن و حداقل سخنی بگو که سبب ناراحتی او نشود؛ زیرا او هم از دایره انسان و طبق آیه «انما المومنون اخوه» از برادران دینی تو است. وقتی برادر از برادر پول و کمکی می‌خواهد، با نیکی سخن می‌گویند. ما نیز باید چنین رفتاری را نسبت به فقرا داشته باشیم و با کلام‌مان آنها را مورد آزار قرار ندهیم.

در ادامه حدیث، شخص از امام حسین(ع) سؤال می‌کند که نقص و عیب انسان در چیست، که حضرت در پاسخ می‌فرماید: اینکه انسان کارهایی را انجام دهد که مفید نیست. اینکه عمرش را در راه برخی کارها تلف کند که ارزش ندارد و این نشان‌دهنده نقصان عقلش است. اینکه انسان به دنبال خانه و ماشین مجلل باشد؛ و لو اینکه از راه حلال باشد، اما باید دید چه نیازی به این همه تشریفات است که تمام عمرش را برای به دست آوردن آنها تلف کرده است.

این در حالی است که اهل بیت(ع) این طور زندگی نمی‌کردند و شخصی چون امیرمومنان(ع) با نان خشک زندگی خود را می‌گذراند. بنابراین به همان امکاناتی که نیاز ما را برطرف می‌کند، اکتفا کرده و سعی در کمک به افراد فقیر و مستمند داشته باشیم. خداوند متعال می‌فرماید: مومنان واقعی از کارهای لغو و بی‌فایده رویگردانی می‌کنند و خیلی دنبال چشم و همچشمی نیستند.

بنابراین نباید پولی را که می‌توانند برای آخرت خود ذخیره کنند، در مصارف بیهوده به کار گیرند که اینها نشانه نقص انسان است.