به گزارش قدس آنلاین، مرور صفحات کتب ادعیه به ویژه مفاتیح الجنان تعدد زیارات توصیه شده برای امام حسین (ع) را نشان می دهد. از جمله این زیارت ها که بنابر روایت از نشانه های مومن نیز به شمار می رود زیارت اربعین حسینی است که علی رغم کوتاهی، محتوایی غنی و سرشار را در خود جای داده است. از این رو، در گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین مهدی اسماعیلی، استاد حوزه و پژوهشگر حدیث در بررسی فرازهای این زیارت به گفتگو پرداخته ایم که مشروح آن از نظرتان می گذرد:
زیارت اربعین امام حسین (ع) از نظر سند منسوب به کدامیک از ائمه معصوم (ع) است و قرائت آن چه کیفیتی دارد؟
برای اربعین حسینی دو زیارت داریم یکی از جانب جابر بن عبدالله انصاری که کوتاه است و مختصر و در کتب روایی حدیثی نقل شده است، اما آن زیارتی که امروز مرسوم و مورد توجه است زیارت نامه ای است که یکی از اصحاب امام صادق (ع) به نام صفوان جمال به خدمت امام (ع) رسیده و عرض می کند که می خواهم امام حسین (ع) را زیارت کنم، امام صادق (ع) نیز او را به زیارت اربعین و قرار گرفتن در کنار مزار مطهر سیدالشهداء (ع) توصیه می کنند و می فرمایند: «با غسل و وضو باش و قبل از آن دو رکعت نماز بخوان.»
از نظر سند و مدرک این زیارت مشکلی ندارد و در بالاترین درجه اعتبار است به ویژه آنکه مورد قبول همه علما و بزرگان است چه شاگردان ائمه (ع) و چه شاگردان اصحاب ائمه (ع) و نسل اندر نسل در کتب آمده و بزرگان هم می خواندند و هم عمل می کردند به سفارش امام صادق (ع) و هم قصد زیارت اربعین می کردند.
زیارت اربعین چه فراز و فرودهایی دارد و زائر را در چه مسیری با خود همراه می کند؟
در آغاز زیارت اربعین به خدای سبحان عرض می کنیم که تو به این بنده خوبت عنایت کردی و او را گرامی داشتی و بزرگترین مدالی که می شد را به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) دادی یعنی شهادت که با شهادت او را بزرگ و نامش را در تاریخ بلندآوازه کردی. این فراز از فرازهای عالی این زیارت است.
در فراز دوم خطاب به خدا می گوییم میراث همه انبیاء را به حسین زهرا (ع) دادی و این مسئله ای است که در زیارت وارث هم دیده می شود در حالی که درباره دیگر ائمه (ع) چنین چیزی را نداریم و بر اساس تفسیر بزرگان از زیارت وارث، امام حسین (ع) از هر پیامبر یک یا چند ویژگی را به ارث برده اند.
بنابراین، ایشان را در زیارت اربعین به عنوان وارث همه انبیا می شناسیم چراکه امام حسین (ع) کار خدایی کرده اند و اجر و مزد الهی نیز دارند که مانند اجر و پاداش های انسانی پیش پا افتاده نیست.
فراز سوم از این زیارتنامه این است که با هدف امام (ع) آشنا می شویم کسی که در این روز با امام حسین (ع) راز و نیاز می کند چه از راه دور و چه نزدیک، در حقیقت به هدف بلند امام حسین (ع) هم اشاره دارد و خطاب به خدا عرض می کند: «وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبادَكَ مِنَ الْجَهالَةِ وَحَيْرَةِ الضَّلالَةِ وَقَدْ» او خونش را برای تو بذل و بخشش کرد تا بندگانت را از جهالت و گمراهی و شک و تردید نجات دهد که همین یک فراز جا دارد در چندین کتاب و مقاله به بحث و بررسی گذاشته شود.
مگر ما چقدر داریم افرادی که همه هستی خود را در راه هدف متعالی یعنی خدا بذل کنند، آنهم وقتی مسیر مشخص است یعنی خدا نه مقام و قدرت و ثروت دنیا و این مسئله ای است که امام حسین (ع) در وصیت به برادرشان محمد حنفیه نیز به آن اشاره دارند.
همین هدف رهاندن مردم از جهالت ایشان را منجی بندگان خدا کرده است چراکه با نادانی و جهالت در ستیز بودند و دستگاه خلافت هم می کوشید این جهل را بیشتر کند، خلافت مردم را در فضایی تاریک قرار داده بود و آن کسی که در تاریکی و ظلمتکده چراغی برافروخت و نوری ایجاد کرد کسی نیست جز سیدالشهداء (ع) که زائر چه از دور و چه از نزدیک این ویژگی ها را در زیارت اربعین برمی شمارد.
چه اهدافی در این زیارت نهفته است و زائر با قرائت و مرور فرازهای مختلف زیارت اربعین چه مسیری را باید بپماید و به چه مقصدی باید رهنمون شود؟
باید توجه داشت که اهداف زیارت اولا امام شناسی است که در متن این زیارتنامه هم دیده می شود و زائر می خواهد دریابد خفته در این خاک مقدس کیست آیا فردی عادی است یا نه فراتر از آن؟
در این زیارت امام حسین (ع) را عبد صالح می خوانیم اگرچه همه اولیاء و انبیاء و معصومین (ع) عبد صالح بوده اند اما نوع این صالح بودن در عبودیت، با یکدیگر تفاوت دارد پس زائر با زیارت اربعین باید فرهنگنامه زندگی امام حسین (ع) را نیز دریابد.
دوم این است که از این زیارت ما آزادگی و آزادی خواهی و رهایی از همه تعلقات دنیوی را درمی یابیم و امام حسین (ع) را به عنوان انسانی آزاده که از آنچه دنیادوستان به آن دل بسته اند دل کندند و به آزاده ای شناخته شده در تاریخ بدل شدند.
هدف سوم این است که برداشت زائر باید روحیه ایثارگری باشد و دریابد امام حسین (ع) از همه دار و ندار خود گذشتند و از بالاترین درجات ایمان روحیه ایثار و گذشت است و امام حسین (ع) این را در کربلا به منصه ظهور رساندند.
هدف چهارم دشمن شناسی و آشنایی با کسانی است که با دین و مکتب ما در تضادند و این زیارت تاکید دارد بر شناخت اهداف و مسیر یا همان تبری و تولی که در این زیارتنامه موج می زند تا پیرو مکتب امیرمومنان (ع) بداند که صف حسینیان از صف یزیدیان تا قیامت باید جدا باشد.
نکته پایانی اینکه در پایان این زیارتنامه خطاب به خدا عرض می کنیم: امام حسین (ع) نواده پیامبر خاتم (ص) است و برای رسالت خود قیام کرد و برای انجام وظایف الهی در این مسیر گام نهاد و هر آنچه تو برایش در نظر گرفته بودی به جان و دل پذیرا شد و شهادت را با تمام وجود در آغوش گرفت.
چرا زیارت اربعین را از نشانه های مومن برمی شمارند؟ چه رازی در این باره وجود دارد؟
باید توجه داشت مومن به صورت اعم کسی است که به خدا و انبیا و پیامبر خاتم (ص) و قرآن، مرگ و قیامت و آخرت اعتقاد دارد اما به معنای اخص مومن کسی است که علی رغم این اصول اعتقادی، باور به ولایت و رهبری ائمه معصوم (ع) نیز دارد و شیعه با گرایش به ولایت امیرمومنان (ع) و فرزندانشان (ع) خود را از دیگر مسلمین جدا کرده و این چیزی نیست جز قرآن و سنت نبوی که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «این علی و پیروان او در قیامت رستگارانند.»
اما درباره چرایی مشهور شدن این زیارت به نشانه ای از نشانه های مومن باید گفت امام حسن عسکری (ع) در روایتی فرمودند: «علامات مومن پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز گذاشتن (مراد هفده رکعت فریضه و سی و چهار رکعت نافله در هر شب و روز است) و زیارت اربعین کردن و انگشتر در دست راست کردن و جبین را در سجده بر خاک گذاشتن و بسم الله الرحمن الرحیم را بلند گفتن.»
بنابراین، مومن وقتی مومن است که فرزندان پیامبر (ص) را فراموش نکند چون این زیارت احیای مکتب اهل بیت (ع) و عین سفارش قرآن و سنت است. کسانی که چهلمین روز از شهادت امام حسین (ع) را در همه سال فراموش نکرده و به زیارت ایشان می روند در حقیقت این امر را زنده نگاه می دارند.
انتهای خبر/
نظر شما