برخی معتقد بودند که این پیروزی و اثبات حقانیت ایران، مسیر بازگشت دیگر اشیایی که به صورت غیرقانونی از کشور خارج شده را باز خواهد کرد و یکی از این پرونده‏ها، الواح گلی هخامنشی است. رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‏دستی و گردشگری اظهار امیدواری کرده احکامی که در یکی دو سال گذشته صادر شده، به نفع ایران بوده‌است. به گفته مسعود سلطانی‏فر، مدعیانی که ارتباط چندانی با این پرونده نداشتند، احکامی در محاکم غربی علیه ایران داشته و تقاضای توقیف این الواح را داشتند اما تا کنون دو مرحله از این ادعاها رد شده و پرونده به مراحل نهایی خود نزدیک می‏شود.

بازگشت الواح هخامنشی به ایران، ماجرایی طولانی داشت. این کتیبه ‏ها بیش از 70 سال پیش برای پاره‏ای از مطالعات به آمریکا رفت تا در اختیار موسسه شرق‏شناسی شیکاگو قرار گیرد. بنا بود که این الواح پس از مطالعات، طی سه سال به ایران برگردد اما هنوز خبری از بازگشت نیست. این الواح، گل‌نوشته‌های مربوط به عصر هخامنشی است که خطوط میخی و علامت‌ها و تصاویری بر آنها نقش بسته و لازم بود خطوط آن توسط خط شناسان و کارشناسان آمریکایی خوانده شود. مؤسسه شرق‌شناسی شیکاگو در سال 1327، 179 لوح را به ایران پس داد و در سال 1350 نیز 37 هزار و 74 تکه خرد‏شده از الواح را مسترد کرد. در سال 1383 نیز 300 لوح دیگر   به موزه ملی ایران ارسال شد. مؤسسه شیکاگو وعده داده بود باقی‌مانده الواح را نیز در نوبت‌های بعدی پس از پایان مطالعات پس می‌دهد، اما این اتفاق نیفتاد.

  هزینه‏ های میلیاردی برای یک پرونده

در دوره ریاست بقایی بر سازمان میراث فرهنگی در دولت گذشته، پرونده بازگشت الواح با پرداخت هزینه 500 تا 600 میلیون دلاری به وکلا، دنبال شد که نتیجه‏ای در پی نداشت اما قائم مقام پیشین رئیس سازمان گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع دستی کشور تاکید دارد که هیچ پرونده‏ای در آن زمان پیگیری نمی شده بلکه نوعی اشتباه برداشت وجود داشته است.

 به گفته مهدی حجت، الواح در اختیار مرکز شرق‏شناسی شیکاگو است تا روی آن مطالعه کنند، ما نیز با این مطالعه موافقیم که روی هر کدام از الواح کار مطالعاتی انجام شد به کشور بازگردد، آنها هم مخالفتی با این ماجرا ندارند اما در این بین یک خانواده یهودی، حکمی را از دادگاه گرفته و روی اشیا گذاشته، ما و دانشگاه شیکاگو تلاش داریم که آن حکم را از روی آثار برداریم. او دادگاهی شدن موضوع را کار این خانواده یهودی دانسته و درباره اقدامات دولت گذشته از مسیر قضایی برای بازگشت الواح معتقد است: این ماجرا با تفاهم و هماهنگی دانشگاه شیکاگو باید دنبال شود.

از چند سال پیش خبرهایی مبنی بر درخواست حراج این الواح از سوی آن خانواده یهودی که مدعیست در بمب گذاری اورشلیم خسارت دیده و دولت ایران را مسوول پرداخت این خسارت می‏داند، شنیده می‏شد. حجت تاکید دارد که هم طرف ایرانی و هم دانشگاه شیکاگو با این کار مخالف هستند. هیچ اختلافی سیاسی در این‏باره بین  دو طرف وجود ندارد و گره کار، پرونده سازی این فرد یهودی است.

اگرچه این خانواده یهودی مدعی خسارت، دوسال پیش به حراج تاریخ یک ملت دل خوش کرده بود اما به گفته مجید ارفعی، کارشناس خطوط عیلامی، چون این اموال فرهنگی بوده و متعلق به تاریخ و تمدن یک ملت هستند، به راحتی نمی‏توان آنها را توقیف کرد و به مزایده گذاشت. به اعتقاد او، خارج از مسیر دادگاه و تصمیم قضایی نمی‏توان کاری کرد.

  شواهد به نفع ماست

به گفته ارفعی اکنون منتظر رای دادگاه نهایی هستیم. 5 قاضی این پرونده را بررسی کردند که دادگاه فدرال شیکاگو در 28 اسفند 92 رای را به نفع ما اعلام کرد و وکلای خانواده یهودی درخواست استیناف کردند.

این فعال میراث فرهنگی می‏افزاید: در حال حاضر3 قاضی در حال بررسی رای دادگاه قبلی هستند که اگر طبق مستندات پیش بروند احتمالا رای به نفع ما خواهد بود. وی عنوان می‏کند: به نظر می‏رسد این دادگاه نهایی باشد و اگر رای آن به نفع ما صادر شود، می‏توانیم الواح را به کشور برگردانیم.

او اظهار امیدواری می‏کند که رای نهایی، قبل از پایان سال داده شود. ارفعی 7 اسفند 91 در دادگاه آمریکا شهادت داد اما رای قاضی یک سال بعد یعنی در اسفندماه سال گذشته صادر شد و پیش‏بینی می‏شود رای دادگاه استیناف نیز در اسفند ماه امسال نهایی شود و اگر رای به  نفع  ایران باشد باید بلافاصله اقدام به برگرداندن الواح کرد. ارفعی خاطرنشان می‏کند: در این سالها آنها فقط دارند از روی الواح عکس‏برداری می‏کنند و در طول سی و چهار سالی که از درگذشت استادم، مرحوم هلک گذشته است، کسی نبوده که روی این الواح کار مطالعاتی انجام دهد. به گفته او در سال 1980 که ریچارد هلک فوت کرد، قرار بود دست‏نویس‏هایش درباره این الواح چاپ شود اما هنوز چنین نشده است. ارفعی بنا دارد که این دست‏نویس‏ها را در ایران چاپ کند.

  چشم انتظار بازگشت

بخشی از این الواح توسط ریچارد هلک، سالها پیش ترجمه شده بود و بعد از آن، یعنی  طی  سی و چهار سال اخیر، کار مطالعات خاصی روی این آثار باستانی صورت نگرفته است. ارفعی می گوید: آنها کارشناسی را استخدام کرده بودند که کارهای استاد من (مرحوم هلک) را چاپ کند که سهل‏انگاری کرده و حتی روی آثار هم کار مطالعاتی خاصی انجام نداده است. به گفته وی، هلک 44 سال روی الواح تخت جمشید کار کرد و بعد از فوت وی، کاری انجام نشده است.

به گفته وی، این الواح برای خوانش و رمزگشایی به مرکز شیکاگو رفت و قرار بود که به ایران برگردد اما به خاطر مسایلی که پیش آمد، این امکان محقق نشد. او اضافه می‏کند: می‏توانستم قبل از سال هشتاد این الواح را به ایران برگرداندم اما به خاطر پاره‏ای مسایل، امکان آن پیش نیامد.

این کارشناس بازگشت الواح را اتفاق بزرگی دانسته و می‏گوید: حدود 30 هزار لوح گلی به شیکاگو رفت که بیش از 300 تا برگشته و بقیه  نیز باید برگردد.

او معتقد است این الواح بزرگترین گنجینه زبان عیلامی درطول تاریخ و بزرگترین گنجینه پیش از اسلام ایران است که اطلاعات ارزشمندی درباره دوره هخامنشی در ایران باستان به ما می‏دهد.

ارفعی ابراز  امیدواری می‏کند بتواند مرکزی مطالعاتی را برای خوانش این الواح در داخل کشور راه‏اندازی کند تا استادان این رشته برای رمزگشایی این الواح به کشورمان بیایند.