'آسان مثل آب خوردن' ضرب المثلی که سال ها ورد زبان ما ایرانیان است چرا که پیدا کردن آب خوردن برای گذشتگان ما از همه چیز راحت تر و ارزان تر بوده است.

شاید گذشتگان فکر نمی کردند که روزی وضعیت آب در کشور ما به یک بحران تبدیل شود، بحرانی که اگر امروز به حال آن فکری نشود، آیندگان ما با وضعیتی وخیم تر مواجه شوند.

با وضعیت نامساعد بارش ها و کاهش نزولات جوی، افزایش دمای هوا و خشکسالی های پی درپی، استفاده بی رویه افراد از ذخایر آب های زیر زمینی برای سودی بیشتر و استفاده بی ضابطه در بخش آب آشامیدنی، پیدا کردن آب برای خوردن در سال های آینده کاری راحت نخواهد بود چرا که هم اکنون بحران آب به صورت فراگیر در همه جای کشور گسترش یافته است.

ارزش وجود آب به عنوان حیات بخش زندگی بشر و دلایل وابستگی زندگی انسان به این مایع حیاتی برای کسی پوشیده نیست اما لزوم توجه افراد به بحران آب از جمله مواردی است که همواره باید در جامعه اطلاع رسانی شده و حساس سازی های لازم درباره این امر انجام شود.

نمونه این بحران آبی، امسال در استان همدان به چشم می خورد که به دنبال بروز خشکسالی، کم آبی و افت ذخایر زیر زمینی استان، بیش از نیمی از چشمه ها و قنات ها در استان خشک شد و در هر شبانه روز یک چاه با خشک شدن، محبت خود را از مردمان این نقطه از کشور دریغ می کند.

این قهر زمین نتیجه بی مهری و بی توجهی ما به وضعیت موجود کم آبی و خشکسالی است که جز منافع خود به چیز دیگری نمی اندیشیم.

به گفته کارشناسان بخش آب، به دنبال این استفاده بی رویه از آب های موجود در اعماق زمین تاکنون 27 فروچاله در مناطق مختلف استان همدان ایجاد شده و دشت های استان به سمت بیابان شدن در حال حرکت بوده و ذخیره آب سد اکباتان به عنوان اولین مخزن تامین آب استان همدان به شدت کاهش یافته است.

اما با این اوصاف هنوز هم روستاییان ساکن این استان بیش از الگوی کشور آب مصرف می کنند و 92درصد از آب استان در بخش کشاورزی و برای کاشت محصولات پر آب بر مصرف می شود در حالیکه با کاهش 50 درصدی بارش ها در این استان در سالجاری امیدی برای بهبود وضعیت آب این استان نیست.

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای همدان در رابطه با وضعیت کم آبی و خشکسالی موجود در استان همدان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: وضعیت خشکسالی موجود تنها مختص استان همدان نیست بلکه طبق گزارشات وزارت نیرو به جز استان همدان 11 استان دیگر کشور در سالجاری در وضعیت بحران آبی به سر می بردند که باید مدیریت آب به عنوان اصولی ترین راه برون رفت از این مشکلات آبی در این استان ها به کار گرفته شود.

مرتضی عزالدین افزود: میزان مصرف آب در 10 سال گذشته به ازای هر همدانی 170 لیتر در شبانه روز بود که در سال اخیر این رقم به 240 لیتر رسیده است.

وی عنوان کرد: میزان بارش های استان طبق گزارشات سازمان هواشناسی در سال اخیر 58 درصد کاهش یافته است.

وی اضافه کرد: 70 درصد از این میزان بارندگی تبخیر و 30 درصد نیز به عنوان آب های زیر زمینی ذخیره می شود و 90 درصد از آب تولیدی در استان در حوزه کشاورزی، هفت درصد در بخش آشامیدنی و سه درصد نیز در بخش صنعت استفاده می شود.

عزالدین عنوان کرد: میزان گرمای هوا نیز در استان در سالجاری افزایش یافته و این امر مشکلات ناشی از کم آبی را تشدید می کند.

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای همدان اعلام کرد: طبق استانداردها باید میزان برداشت از آب های زیر زمینی برای مصارف کشاورزی 40 درصد باشد در حالی که در استان همدان این میزان برداشت 100 درصد است.

وی با بیان اینکه هم اکنون همه دشت های استان همدان در حالت ممنوعه و دشت کبودراهنگ در حالت ممنوعه بحرانی قرار دارد، ادامه داد: میزان افت آب های زیر زمینی در استان همدان سالانه به یک متر می رسد و میزان افت آب در دشت کبودراهنگ در طی 20 سال گذشته به 40 متر رسیده است.

وی اضافه کرد: برای نجات از این وضعیت باید طرح های سد سازی و طرح های انتقال آب هر چه سریعتر به اتمام برسد و اکنون سه سد اکباتان، آبشینه و شیرین سو در حال بهره برداری است که حجم آب این سدها به 40 میلیون متر مکعب هم نمی رسد که این میزان برای استان های غرب کشور بسیار اندک است.

عزالدین وجود چاه های غیر مجاز در دشت های همدان را عامل اصلی بروز این مشکلات دانست و عنوان کرد: از ابتدای سالجاری با وجود محدودیت منابع 649 حلقه چاه در دشت های استان همدان بسته شده است که به دنبال بسته شدن این چاه ها ذخیره خوب آبی در این دشت ها ایجاد شده است.

وی اضافه کرد: متاسفانه قانون بازدارنده ای برای کشاورزان برای جلوگیری از اضافه مصرف وجود ندارد و مجازات و جرایم نیز مشخص نشده است.

وی بیان کرد: همچنین در اثر استفاده بیش از حد از منابع آب زیر زمینی پدیده فرونشست در لایه آبرفتی آبخوان های استان رخ داده و در صورت بارندگی، آب در سطح دشت باقی مانده و به سفره آب زیر زمینی جذب نمی شود.

وی با بیان اینکه حجم روان آب خروجی در 10 سال اخیر از حوزه شمالی استان حدود 90 درصد کاهش یافته است، ادامه داد: به علت برداشت بیش از حد از منابع آب زیر زمینی هم اکنون قسمت هایی از دشت های استان به بیابان تبدیل شده است.

وی عنوان کرد: چرا که آبی که در طول چندین هزار سال پیش در زیر زمین ذخیره شده بود در طول 40 سال اخیر توسط چاه ها استخراج شده است.

عزالدین اعلام کرد: با این وضعیت تغییر الگوی کشت در استان همدان از گیاهان پر آب بر به سمت گیاهان کم آب بر امری ضروری است چرا که برای تولید یک کیلو سیب زمینی معادل 300 لیتر آب استفاده می شود.

وی با بیان اینکه هم اکنون دو میلیارد و 291 میلیون متر مکعب از منابع آب های زیر زمینی در استان همدان در حال برداشت است، ادامه داد: 10 درصد صرفه جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی معادل دو سال مصرف آب در بخش آشامیدنی استان همدان است.

مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب استان همدان نیز در این خصوص گفت: هم اکنون میزان ذخیره آب در پشت سد اکباتان با هدایت آب رودخانه عباس آباد و خاکو به پنج میلیون متر مکعب رسیده است.

هادی حسینی بیدار افزود: بیش از 83 درصد ظرفیت سد اکباتان خالی است و شهروندان نیز برای جلوگیری از ایجاد مشکلات احتمالی و کمبود آب در ماه های آتی باید تمام تلاش خود را برای صرفه جویی بیشتر به کار بگیرند.

وی با بیان اینکه آب با ارزش واقعی خود در دسترس مردم قرار نمی گیرد، ادامه داد: اکثر افراد پایین بودن قیمت آب در کشور را دلیلی بر بی ارزش بودن آن می دانند در حالی که با این روند مشکلات زیادی آینده استان را تهدید خواهد کرد.

حسینی بیدار با بیان اینکه آب تنها پنج درصد از ارزش سبد خانوار را به خود اختصاص داده است، گفت: 79.4درصد از جمعیت استان کمتر از 20 مترمکعب آب در ماه مصرف می کنند اما 16.2درصد از جمعیت تحت پوشش 1.5 برابر الگوی آب مصرف ماهانه دارند و متاسفانه 4.4 درصد از جمعیت، ماهانه بیش از 30 مترمکعب معادل دو برابر الگو آب مصرف می کنند.

از یک میلیون و 77 هزار نفر جمعیت شهری یک میلیون و 72 هزار نفر تحت پوشش شبکه آب و فاضلاب استان همدان قرار دارند و 99 درصد جمعیت شهری استان تحت پوشش خدمات آب و 64 درصد از جمعیت شهری تحت پوشش خدمات فاضلاب شرکت هستند.

دوم فروردین ماه مصادف با ۲۲ مارس از سوی سازمان ملل روز جهانی آب نامگذاری شده است.

ایرنا