مکان قرار گیری ارواح مومنین

در این باره مرحوم شیخ کلینی (ره) در کتاب کافی به نقل از سهیل بن زیاد آورده است: مردی به حضرت صادق (ع) گفت: برادری دارم که در بغداد زندگی می کند و می ترسم در همان شهر بمیرد. فرمودند: غمی به خود راه مده از این که چه کسی کجا می میرد؛ هرگاه مؤمنی در شرق یا غرب عالم بمیرد خداود روح او را به «وادی السلام» منتقل می کند.

آن مرد سؤال کرد: وادی السلام کجاست؟

حضرت فرمودند: پشت کوفه بیابانی است معروف به وادی السلام، ارواح مؤمنین دسته دسته اطراف و گرداگرد هم می نشینند و با هم سخن می گویند.

همچنین در روایتی دیگر «حبّۀ عُرفی» می گوید: به همراه حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) به خارج از شهر کوفه رفتیم، وقتی به وادی السلام رسیدیم توقف کردند، مثل اینکه عده ای را مخاطب قرار داده و با آن ها سخن می گویند. من مدتی ایستادم تا خسته شدم، گویا حضرت هنوز با آن ها سخن می گفتند؛ از نشستن هم خسته شدم، دوباره برخاستم و مدتی ایستادم تا این که ملول شدم و برای مرتبه دوم نشستم. آنقدر نشستم که باز خستگی بر من غلبه کرد، این بار برخاستم و عبایم را که برای نشستن روی زمین پهن کرده بودم جمع کردم و چون خیلی خسته شده بودم صدا زدم که امیرالمؤمنین، من برای شما ناراحتم، لحظه ای بنشینید. این بگفتم و عبای خود را پهن کردم که حضرت روی آن بنشینند. حضرت فرمودند: ای حبّه، این ایستادن من با آن ها (ارواح مؤمنین) یک لحظه ی انس و سخن کوتاهی بود.

پرسیدم: ای امیرالمؤمنین، آیا واقعاً چنین است؟

فرمودند: بلی، اگر پرده از جلو چشمانت کنار رود، خواهی دید آن ها گروه گروه و حلقه حلقه اطرافِ هم با حالت خضوع و خشوع نشسته اند و با هم سخن می گویند.

پرسیدم: جسمند یا روح؟ فرمودند: روح هستند و سپس فرمودند: هر مؤمنی که از دنیا می رود، به روح او گفته می شود: به ارواح دیگر مؤمنان در وادی السلام ملحق شو او نیز به جمع آن ها می پیوندد، و این وادی السلام قطعه ای از بهشت برین است.

مکانی که ارواح کفار به سر می برند!

رسول خدا (ص) روایت شده است که ایشان فرمودند: بهترین آب های روی زمین آب زمزم و بدترین آب ها آب «برهوت» است که در بیابان «حضرت موت» واقع شده و ارواح کفار با بدن های مثالی خود به آنجا منتقل می شوند؛ و نیز امام صادق (ع) فرموده اند: پشت «یمن» بیابانی است که به آن وادی حضرت موت می گویند. در این بیابان از جانداران به جز مارهای سیاه و جغد موجود زنده دیگری یافت نمی شود. سپس فرمودند: در این بیابان چاهی است که به آن «برهوت» می گویند، این بیابان محل سکونت ارواح مشرکین است، آن ها به آن چاه رفت و آمد می کنند و از آب چاه که مانند چرک و خون است می آشامند.

علاوه بر این امام باقر (ع) بیان داشته اند: خداوند در مشرق زمین جهنمی دارد برای این که شب ها کفار را از وادی برهوت به آنجا منتقل می کند و از زقوم و حمیمِ آن به آن ها بخوراند و چون فجر طلوع کند، ارواح آن ها را دوباره به وادی برهوت که در یمن است کوچ می دهد. همانا داغی آن بیابان از آتش های دنیا داغتر است. ارواح کفار در آن بیابان همدیگر را ملاقات می کنند و یکدیگر را می شناسند و چون شب شود دوباره خداوند آن ها را به همان جهنم برمی گرداند و این کار تا برپایی قیامت ادامه دارد.

منابع:

1-کلینی، کافی، ج3: 243، 246.

2-علامه مجلسی، بحارالانوار، ج17: 393.

*بیگم آزرمی، مردگان از ما چه می خواهند: 171-174.