درصورتیکه با دقت در متون دینی و دستورات اسلامی و عمل به آن، فهم درستی از ماهیّت روزهداری و گرسنگی و تشنگیایجاد شود. ماه مبارک رمضان تبلوری از رفتارهای مختلفی است که اگر درکنارهم به آنها توجه و عمل شود، زمینهساز عدالت اجتماعی میشود. دکتر مجید ابهری آسیبشناس اجتماعی، به تأثیر ماه مبارک رمضان در تحقق عدالت اجتماعی اعتقاد دارد و رمضان را مظهر فضیلتهای انسانی و افزایش فضایل اخلاقی اجتماعی دانسته و میگوید: همواره بر روی رفتار و واکنشهای رفتاری و توجه به عوامل تأثیرگذار بر آن، تأکید مستقیم شده است. حتی هوای سردوگرم، روشناییوتاریکی نیز بر روی افزایش یا کاهش ناهنجاریهای رفتاری اثر مستقیمی میگذارد، به همیندلیل معنویت و فضای معنوی ماه مبارک رمضان میتواند موجب افزایش فضیلتهای اخلاقی و انسانی در جامعه گردد. با نگاهی به آمار آسیبهای اجتماعی و کاهش آنها در ماههای مقدسی چون ماه مبارک رمضان به این واقعیت میرسیم که مسائل معنوی در کاهش آمار آسیبهای اجتماعی بهطور چشمگیری تأثیر دارد و به موازات کاهش آسیبهای اجتماعی، معنویت و فضایل اخلاقی افزایش و رشد چشمگیری پیدا میکند. عدالت اجتماعی، همدلی و حمایت از نیازمندان، صفاتی عالی و انسانی هستند که محصول ماه مبارک رمضاناند.
دکتر ابهری تحقق عدالت اجتماعی را یکی از مهمترین اهداف گرسنگیوتشنگی ماه مبارک عنوان کرده و میافزاید: بیتردید گرسنگیوتشنگی نباید منحصر به جسم و فیزیک انسان شود؛ زیرا ریاضتهای ماه مبارک رمضان مقدمهای برای همراهی و به یاد فقرا بودن است. تحقق عدالت اجتماعی در ماه رمضان یعنی شتافتن به کمک نیازمندان. متأسفانه آنچه در سالهای اخیر جزء رفتارهای آسیبی شناخته میشود و با ماهیت اصلی ماه مبارک در تضاد است، سفرههای رنگارنگی است که بر سرِ آن، خانوادههایی میهمان هستند که از توانایی مالی تأمین نیاز خانواده برخوردارند. متأسفانه روندیکه در میهمانیها مشاهده میشود در زمره رقابتهای ناسالم اجتماعی است که با اهداف ماه مبارک که رعایت حال فقرا و اصلاح الگوی مصرف و پرهیز از اسراف است، در تناقض است.
این استاد دانشگاه ادامه میدهد: عدالت و الگوی مصرف صحیح، تأثیری دوسویه دارند. عدالت در تعیین الگوی مصرف نقشی اساسی دارد و الگوی مصرف بهینه نیز در تحقق عدالت اجتماعی و اقتصادی تأثیرگذار است. وی تصریح میکند: جامعهایکه در تمامی مصارف خود جانب اعتدال و احتیاط را نگه دارد، سرمایههای خصوصی و عمومی و منابع خود را از هدررفت محفوظ نگه میدارد. بنابراین رشد اقتصادیکه زمینه تحقق عدالت اجتماعی است، میسّر میگردد. از نظر معنوی و رفتاری، رشد عدالت اجتماعی و کاهش فاصله طبقاتی و پُرکردن این شکاف در جامعه میتواند به رفع تبعیضها و زدودن آثار رفتاری آن در جامعه کمک نماید.
دکتر ابهری تأکید میکند: پُرکردن شکافهای فاصله طبقاتی میتواند موجب کاهش آسیبها گردد. بنابراین باید توجه نمود که تحقق عدالت اجتماعی باید از لایههای زیرین اجتماع شروع شود و سازمانهای دولتی و نهادهای متولی و تشکلهای مردمی در این ماه مبارک باید به فکر کارآفرینی باشند و آموزشهای فنیوحرفهای درحدّ توانایی افراد، میتوانند به تحقق عدالت اجتماعی کمک کنند.
دکتر ابهری میگوید: برابری و مساوات از مهمترین رهاوردهای ماه مبارک رمضان است. تحقق عدالت اجتماعی بهواسطه مساوات و برابری اجتماعی ممکن میشود. ماه مبارک رمضان روزهداران را موظف کرده تا کوچکترین حقی را ضایع نکنند و برای منافع فردی یا جناحیِ خود، تنها به انجام حق اکتفا ننمایند. بیتردید تحقق مساوات و برابری و رفع ظلم و تأمین منافع فقرا و مستضعفین که از اصلیترین اقشار جامعه هستند در ماه مبارک رمضان میتواند پیامآور تحقق عدالت اجتماعی و دوری از خودخواهیها و زیادهخواهیها باشد. ماه رمضان برای تصفیه روح و نفس، به آدمی میآموزد که در کنار توجه به منافع خود، رعایت مساوات و برابری در جامعه، نهتنها نیازمندان را بینیاز میکند و موجب کاهش آسیبهای اجتماعی و رفع کدورتها و حقارتهای شخصیتی میشود، بلکه ثروتمندان و اغنیا را از خطر طغیانهای اجتماعی و بغضهای فروخورده محفوظ میدارد.
دکتر مجید ابهری معتقد است: در این ماه برای تحقق عدالت اجتماعی، کمک به نیازمندان در اولویت قرار دارد، امّا بهتر است این کمکها را مختص ماه مبارک رمضان نکنیم، بلکه با استفاده از ظرفیتهای فکری، ذهنی، مادی و فرهنگیِ افرادیکه در مساجد حضور مییابند، راه کارآفرینی را باز کنیم. بیتردید اگر صرفهýجویی و رعایت الگوی مصرف، پرهیز از اسراف، مساوات و برابری و کارآفرینی، از سرمایههای اندک در مساجد آغاز شود و مردم با این اصول آشنا شوند و آن را به کلّ سال تعمیم دهند، شاهد رشد روابط انسانی و ترویج صفات عالی انسانی و اسلامی خواهیم بود.
نظر شما