به گزارش قدس آنلاین، از صفات و شروط مهم زمامداری در هر مرتبه ­ای داشتن دانش تخصصی آن مرتبه است. براساس دانش مدیریت در یک تقسیم ­بندی مهارت­های کلی مدیر و توانایی­ های علمی لازم را می­توان به بخش ­های عمده تقسیم کرد: مهارت­ های انسانی، مهارت ­های فنی، مهارت ­های نظری، علاوه بر این، مهارت­ ها و توانایی ­های علمی دیگر را نیز به مهارت­های کلی مدیر اضافه کرده­اند که زیرمجموعه ­های مهارت ­های کلی بالا می­باشند؛ مانند مهارت طراحی، مهارت تشخیص، مهارت تجزیه و تحلیل، مهارت یارانه ­ای، مهارت تصمیم ­گیری، مهارت برقراری روابط خوب انسانی، مهارت هدف­گذاری. توانایی ­های علمی مدیر از یک سو به او امکان می­دهد تا از عهده ­ی مسؤولیت خویش به خوبی برآید و از سوی دیگر میزان حرف ­شنوی و اطاعت کارکنان را بالا می­برد چرا که انسان­ ها معمولاً در مقابل کسانی که از دانش و مهارت بالاتری برخوردارند حرف ­شنوی و اطاعت­پذیری دارند.

قرآن مجید در سوره­ ی بقره علت انتخاب طالوت را برای مدیریت نظامی جامعه توسط یکی از پیامبران بنی­اسرائیل چنین توضیح می­دهد: قالَ إنَّ الله اصطَفَاه عَلَیکُم وَزَادَهُ بَسطَةً فِی العِلم؛ گفت: خدا او را بر شما برگزیده، و او را در علم و (قدرت) جسم، وسعت بخشیده است (سوره بقره: آیه 247).

از دیدگاه حضرت علی (ع) اگر مدیریت به ناآگاه سپرده شود چنین کسی مردمان را به گمراهی می کشاند و به­جای رسیدن به اهداف مورد نظر به بی­راهه خواهد رفت از این رو امام علی (ع) از پیامبر حدیثی نقل می­کنند که اگر کار به کسی سپرده شود که دانش لازم آن را ندارد به­ جای آن­که موجب توسعه­ جامعه شود اسباب زوال آن را فراهم خواهد کرد: «آنان مکرر از رسول خدا (ص) شنیده بودند که می­فرمود: هیچ امتی کار خویش را به عهده ­ی شخصی نگذارد، در حالی که داناتر از وی در میان ایشان باشد. مگر این که روز به روز کار آنان به پستی و زوال گراید تا این­که از راه اشتباه خود بدان چه از دست داده­اند بازگردند و باصلاحیت­ترین شخص را برگزینند. اینان حکومت را پیش از من به عهده­ ی سه طایفه گذاشتند که هیچ یک از آنان کسانی نبودند که قرآن را گردآوری کرده باشند و یا مدعی باشند که به کتاب خدا و سنت پیامبرش علم دارند. آنان بی­گمان می­دانستند که من داناترین ایشان به کتاب خدا و سنت پیامبر و فقیه ­ترین آنان و تواناترین­شان در قرائت کلام الهی و نیکوترین ­شان در قضاوت به حکم خداوندم».

آن­که دانش لازم را ندارد به خاطر مدیریت نادرست و تدابیر غلط خویش به سرعت جامعه را به سوی فقر و فلاکت و نابودی و زوال می­کشد و دولت انسان­های نابخرد و بی­تدبیر پیوسته در معرض فروپاشی و نابودی است و ستم و بیداد و نابسامانی و فساد از عوارض طبیعی عمل­کرد نابخردان و بی­تدبیران در عرصه­ی حکومت و دولت است. امیرمؤمنان علی (ع) فرموده است: «مثل امارت و مدیریت شخصی جاهل مثل بیگانه ­ای سرگردان است که به هر سو روان است».

حضرت علی (ع) در انتخاب کارگزاران نیز دقت فراوان داشت تا کارگزارانی را که برای مأموریت­های مختلف انتخاب می­کند از دانش و درایت کافی بهره­مند باشند و هرگاه احساس می­کردند که یکی از آن­ها علم و درایت کافی برای مأموریت خویش ندارد او را عزل می­کردند. همچنین امام علی (ع) در عهدنامه­  مالک به او توصیه می­ کنند تا برای حکومت مناطق تحت فرمانش از افرادی استفاده کند که با دانش و سیاست باشند: «برای حکومت مناطق تحت فرمانت افرادی از اهل ورع و پارسایی و با دانش و سیاست را انتخاب کن».

همچنان که در انتخاب کارگزارا لازم است تا بر دانش آن­ها تأکید شود در ادامه به کارگیری آن­ها در مسؤولیت­های خود نیز همواره افزایش دانش کارکنان یکی از اولویت­های سازمان را تشکیل می­دهد. انجام دوره­های آموزش ضمن خدمت و در اختیار قرار دادن آخرین دستاوردهای علمی در زمینه حوزه کاری مدیران به شکل مناسب، راهکارهایی است که در این زمینه توصیه می­شود.

منابع:

1-ابن شعبه حرانی، تحف العقول: 137.

2-واسطی، عیون الحکم: 250.

3-سلیم بن قیس، اسرار آل محمد: 247.

4-علی آبادی، مدیران جامعه اسلامی: 34-33.

5-عباسی نژاد، سیره مدیرتی امام علی (ع): 50.