دکتر محمدرضا صبری، فوق تخصص قلب کودکان با بیان این مطلب در حاشیه کنفرانس علمی «بیماری‌های مادرزادی و ساختمانی قلب» در بیمارستان فوق تخصص رضوی به خبرنگار ما گفت: در حال حاضر جراحان قلب بزرگسال، بیماران خردسال را نیز جراحی می‌کنند، در حالی که این گونه بیماران به دلیل شرایط خاص خود نیازمند دانش تخصصی افزون‌تری در زمینه شناخت انواع بیماری‌ها و شیوه‌های درمان هستند.
نظام ثبت بیماری‌های قلبی
رئیس دانشکده پزشکی اصفهان با اشاره به رشد دانش تخصصی در حوزه بیماری‌های مادرزادی افزود: برخی اختلال‌های قلبی حتی تا سی سال پیش درمان ناپذیر محسوب می‌شد، ولی امروزه علاج می‌شود، چنانکه بیماری قلبی «سندروم قلب چپ هیپوپلاستیک» که تنها پیوند قلب برای درمان آن مطرح می‌شد، در حال حاضر در کشورهای غربی در حدود 60 تا 70 درصد امکان جراحی و بهبود دارد. همچنین نارسایی‌هایی که پیش از این متکی به جراحی بود، بدون شیوه‌های تهاجمی درمان می‌شود.
دکتر صبری با تأکید بر ضرورت نظام ثبت بیماری‌های قلبی و عروقی ادامه داد: در اصفهان ثبت نظام‌مند 6 بیماری آغاز شده که امیدواریم این برنامه در گستره کشوری فعال شود، چرا که از مشکلات این گونه بیماری‌ها در جهان ضعف نظام ثبتی منسجم است؛ در حالی که با نظام‌مند شدن این امر می‌توان به میزان واقعی مبتلایان، تنوع بیماری‌ها، شدت و ضعف عارضه در بیماران و شیوه‌های کارآمد دست یافت.
آلودگی هوا و کودکان رنجور
این فوق تخصص قلب کودکان با تأکید بر نقش آلودگی هوا در ابتلا به بیماری‌های مادرزادی گفت: به دلیل اثر آلودگی‌های محیطی بر سلامت جنین بخصوص در سه ماهه نخست بارداری در کشورهای با آلودگی هوا، بانوان باردار دست کم در همان سه ماه نخست حاملگی در فضاهایی به نام پارک شهر مراقبت می‌شوند تا خطرات این آلودگی‌ها کاهش یابد.
وی در جمع خبرنگاران افزود: حدود 18 درصد از اطفال زیر 18 سال دچار سنکوپ می‌شوند و این عارضه‌ای است که در طول عمر یک سوم از این افراد یک بار رخ می‌دهد، البته اغلب خوش خیم است و صدماتی ندارد، مگر در مواردی که افراد مبتلا به بیماری‌های حاد قلبی باشند.
وی با بیان اینکه در این نوع از بیماری‌ها به این دلیل که عوامل متعددی دارند، پیشگیری دشوار اما در عین حال امکان‌پذیر است، افزود: براساس بررسی‌های مختلف عوامل دیگری همانند مصرف ناخواسته داروها، تماس با مواد شیمیایی از قبیل رنگ مو، لاک ناخن، لاک پاک کن‌ها و موادی که برای خشکشویی لباس از آن‌ها استفاده می‌شود، ضدعفونی کننده‌های سبزی‌ها و حشره کش‌ها از عوامل موثر در ابتلا به بیماری‌های قلبی مادرزاد شناخته می‌شوند.
درمان بیماری حتی در دوره جنینی
دکتر بهزاد علی زاده، فوق تخصص قلب کودکان در حاشیه این کنفرانس علمی به خبرنگار ما گفت: بیماری‌های مادرزادی قلب یک درصد از تولدهای زنده را تشکیل می‌دهند که با توجه به جمعیت 70 میلیونی کشور ما زیاد به شمار می‌آید.
دبیر علمی کنفرانس بیماری‌های قلبی مادرزاد افزود: طیف وسیعی از نارسایی‌های قلبی وجود دارد که بر کیفیت زندگی عادی تأثیر خواهد گذاشت، چنانکه گاه نیاز به مداخله‌های جدی است و حتی در مواردی فرد بدون آنکه مطلع شود، در تمام عمر به آن مبتلاست. البته شایع‌ترین عارضه قلبی مادرزادی، نقص دیواره بین بطنی است که به تنهایی یا همراه با دیگر اختلال‌ها دیده می‌شود.
این فوق تخصص قلب کودکان ادامه داد: تشخیص نارسایی‌های مادرزادی از دوره جنینی با انجام اکو میسر خواهد بود. به این ترتیب این عارضه‌ها از هفته دوازدهم قابل شناسایی هستند که به جهت قانونی و شرعی نیز تا هفته هجدهم اگر اختلالی به صورت جدی وجود داشته باشد، با تأیید سه نفر از متخصصان این رشته پس از دریافت مجوز از پزشکی قانونی به این حاملگی پایان داده می‌شود.
شیوه‌های نوین جراحی قلب در ایران
دکتر علیزاده با تأکید بر بهبود شیوه‌های درمانی افزود: گرچه درمان نارسایی‌های قلبی در دنیا شیوه نوینی است و در آغاز مسیر خود است، اما در کشور ما هم متخصصان سعی می‌کنند از این دستاوردهای علمی دور نمانند. از این رو شیوه درمان جنینی نیز در کشور ما به کار می‌رود که می‌توان به جدیدترین مورد و تلاش‌های دکتر آموزگار و تیم همراهش در شیراز اشاره کرد. همچنین بعد از تولد، دست متخصصان برای درمان بازتر است و می‌توانند از روش‌های درمانی گوناگون بهره ببرند.
وی اضافه می‌کند: کشور ما به دلیل توانمندی‌های علمی در جهان عقب نبوده، بلکه در منطقه جزو کشورهای پیشرو به شمار می‌آید، به همین جهت بیماران بسیاری از کشورهای عربی و منطقه آسیای میانه به مراکز درمانی کشور ما مراجعه می‌کنند، اما همچنان باید به رشته فناوری‌ها و تجهیزات تأکید داشت.
دکتر علیزاده در ادامه گفت: گرچه با اجرای طرح تحول نظام سلامت، بخشی از مشکلات تعدیل شده، اما هنوز هم مبتلایان به بیماری‌های قلبی به حمایت‌های ویژه دولت نیازمندند.
همچنین انتظار می‌رود با همکاری خیران سلامت و پوشش‌های بهتر شرکت‌های بیمه گذار خدمات ارزان‌تری در این زمینه ارایه شود.
شیوه‌های تشخیصی
در ادامه این کنفرانس علمی، دکتر حسن متقی مقدم، فوق تخصص قلب کودکان به شیوه‌های تشخیصی اشاره کرد و گفت: در شرایط خاصی مانند زمانی که مادر بیماری‌های نظام‌مند، دیابت و چاقی دارد و یا تحت شیمی درمانی یا درمان با داروهای خاصی است، باید اکوکاردیوگرافی جنین انجام شود.
وی با تأکید بر ضرورت انجام اکوکاردیوگرافی در خانواده‌هایی که دست کم یکی از فرزندان یا والدین مشکل قلبی مادرزادی دارد، ادامه داد: همچنین اگر مشکلاتی از قبیل نامنظمی ضربات قلب جنین، مشکلات ژنتیکی و کروموزومی یا وجود ناهنجاری‌هایی در سایر اعضا و جوارح جنین باشد، توصیه شده که اکوکاردیوگرافی جنین انجام شود.
دکتر متقی مقدم گفت: استفاده از سایر روش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی از قفسه صدری، اکوکاردیوگرافی، سی تی آنژیو، ام آر آی قلب و در نهایت آنژیوگرافی که تشخیص نواقص قلبی را فراهم کرده و پزشک می‌تواند ناهنجاری‌های مادرزادی قلبی را تشخیص داده و زمان و نوع درمان مناسبی را برای بیمار انتخاب کند. به این ترتیب پس از تشخیص از سه روش درمان دارویی، روش‌های تهاجمی غیرجراحی و تهاجمی جراحی برای درمان بیماری‌های مادرزادی قلب استفاده می‌شود.
گفتنی است، طی برگزاری کنفرانس علمی «بیماری‌های مادرزادی و ساختمانی قلب) با هدف معرفی روش‌های نوین تشخیصی و درمانی؛ حدود 30 مقاله و سخنرانی در پنج نشست تخصصی با حضور بیش از 250 نفر از استادان رشته‌های مختلف فوق تخصصی قلب کودکان، جراحی قلب، اکوکاردیوگرافی، اطفال و نوزادان ارایه شد.
نظر شما