جنگ نرم مترادف اصطلاحات بسیاری در علوم سیاسی و نظامی است. در علوم نظامی از واژه هایی مانند جنگ روانی یا عملیات روانی و در علوم سیاسی از واژه هایی چون براندازی نرم، تهدید نرم، انقلاب مخملین و اخیرا به واژه انقلاب رنگین برای تبیین این اصطلاح استفاده می‌شود. گاهی به جای جنگ از واژه های تهدید یا قدرت نیز استفاده می شود، ولی در نهایت هر دوبه یک مفهوم ختم می شوند.
جنگ نرم یکی از مهمترین ابزارهای دشمن برای نفوذ وضربه زدن به آرمانها و اندیشه ها و اعتقادات اسلامی است از این رو مقام معظم رهبری همواره مردم و مسولان را نسبت به این خطر آگاه کرده و درباره جلوگیری از آن هشدارهای لازم را بیان فرموده اند. قدس آنلاین در گفتگویی چند قسمتی با دکتر سید هادی سید افقهی کارشناس مسائل سیاسی و بین الملل جنگ نرم را از ابعاد و حوزه های مختلف مورد بررسی قرار داده است اولین قسمت گفتگو به ویژگی ها و تفاوت جنگ نرم با جنگ سخت و نظامی پرداخته است. 
در سالهای اخیر مقام معظم رهبری  جنگ نرم را بیش از پیش مورد تاکید قرار داده اند به نحوی که در بیانات ایشان این موضوع در قالب های مختلف مشهود است لطفا از جنگ نرم بگویید و تفاوت آن را با جنگ سخت و نظامی تبیین فرمایید؟
در این رابطه دو مفهوم وجود دارد قدرت نرم و جنگ نرم؛ قدرت نرم  قدرتی است که در آن از ابزارهای مختلف که می تواند اقتدار کشور یا قلمرویی را افزایش دهد استفاده می شود به نحوی که ان کشور به کانون قدرت تبدیل شود. یکی از مهمترین اهداف جنگ نرم تغییر در ساختار دیگر کشورها است به نحوی که از آن در راستای خصومت ، تجاوز،غلبه وتسلط  به دیگر کشورها و گروه ها استفاده می شود که منجر به شکل گیری جنگ نرم می شود جنگی  تمام عیار با کشور دیگری اما متفاوت با ویژگی های متفاوت از جنگ سخت و نظامی ... تا زمانی که این قدرت در داخل کشور دیگری در راستای  تجاوز، اشغالگری و خودکامگی علیه کشورهای مجاور و کشورهای دور دست استفاده می شود به نوعی که اهدافی جز خودکامگی کشورمتجاوز نداشته باشد به جنگی تبدیل می شود که بدان جنگ نرم می گویند .جنگ نرم دارای چندین تعریف و ویژگی است به نحوی که می توان گفت جنگ نرم در تلاش است تا دو کانون مهم در وجود انسان را تسخیر کند آن دو کانون چیزی نیست جز فکرو  اندیشه، قلب و عاطفه... بنابراین با توجه به اینکه جنگ نرم دو کانون مهم وجود آدمی را نشانه می رود  می توان گفت که این نوع از جنگ به مراتب بسیار مهم تر و  خطرناک تر از جنگ سخت است. جنگ سخت و جنگ نظامی ویژگی های خاص خود را دارد  استفاده از ابزار آلات نظامی همانند توپ و تانک و موشک و... تا از این طریق بتواند به اهداف مورد نظر خود دست یافته و قلمروهای جغرافیایی مد نظرش را که اعم از  آبراه های مهم و تپه های استراتژیک و مناطق حساسی چون  چاه های نفت است را تسخیر کند بنابراین در جنگ سخت جبهه دشمن و دوست قابل شناسایی است وامکان شناسایی و برآورد توانایی دو جبهه رو در رو وجود دارد در حالی که در جنگ نرم چنین چیزی وجود ندارد و به راحتی نمی توان قدرت دشمن را مورد ارزیابی قرار داد. یکی از مهمترین اهداف جنگ نرم تغییر فکر و اندیشه مردم است. کشوری که تمایل به تجاوز نظامی آشکار ندارد با تغییر باورهای مردم کشور مورد نظر در پی تحقق اهداف خود می باشد. در این جبهه به جای آنکه دشمن چیزی را به زور  به مردم کشور دیگری تحمیل کند با ابزارها و برنامه ریزی های متعدد در حوزه های مختلف تلاش می کند مردم کشور هدف را آنگونه هدایت کند که به صورت غیر مستقیم همان چیزی را بگویند ، بخواهند و بیندیشند که کشور متجاوز خواهان آن بوده است. یکی از مثال های آشکار این موضوع ادعاهایی است که معتقد است آمریکا بیاید همه مشکلات کشور یک شبه حل می شود اتفاقا این حرف همان خواسته ای است که آمریکا دنبال می کند پس با تبلیغات و القائات تا حدودی به خواسته اش نزدیک تر شده است. حال این سوال مطرح می شود که آمریکا با چه ابزارهایی به چنین موفقیتی دست یافته که توانسته حداقل قشری و عده ای از مردم را به این باور نزدیک کند که کلید حل مشکلات ما در دست امریکاست ...بنابراین قلمرو جنگ نرم عقل و اندیشه از یک سو و قلب و احساسات ازسوی دیگر است بنابراین اگر این دو کانون ارزشمند انسانی  تصرف شوند دیگر دشمن نیازی به حضور نظامی و جنگ ندارد زیرا مردم کشور هدف  تحت تاثیر القائات دشمن قرار گرفته و خواهان حضور بیگانه در کشورشان می شوند. از این رو هنگامی که فرهنگ، اندیشه و عاطفه ملتی به نفع کشور متجاوز تغییر کند مردم آن کشور خود بسترهای لازم را برای حضور و استیلای کشور متجاوز فراهم کرده اند
جنگ نرم از چه ویژگی هایی برخوردار است؟
.ویژگی اول، جنگ نرم عدم استفاده از خشونت است. از ویژگی های جنگ نرم می توان به عدم استفاده از  خشونت و به کارگیری سلاح های خشن نام برد
ویژگی دوم، استفاده از فرصت های حقوقی و قانونی است. یکی دیگر از ویژگی های خطرناک جنگ نرم استفاده دشمن از فرصت ها و ظرفیت های حقوقی و قانونی در کشور هدف است تا بتواند با وجهه قانونی بخشیدن به  منطق و مطالبات خود هر چه سریع تر به اهدافش برسد در همین خصوص مقام رهبری فرمودند :دشمنان می خواهند نفوذ کنند و حتی آدرس نفوذ و نقاط نفوذ را مثال زدند که اعم است از مراکز تصمیم گیری وتصمیم سازی ،در صورتی که به مراکز تصمیم گیری دست رسی پیدا نکنند مسلما نگاهشان به مراکز تصمیم سازی نظام مانند  مجلس شورای اسلامی معطوف می شود تا با  تصمیم سازی  موارد مورد نظرشان را به دولت ابلاغ نمایند .متاسفانه عده ای در تلاش هستند با لطائف الحیل در چنین  مراکز حساسی نفوذ کنند، با این دیدگاه که من شهروند ایرانی هستم با توسل به قانون وارد مجلس می شوند در حالی که هدف اصلی آنها نفوذ و ضربه زدن به نظام و ملت است. نفوذ این افراد به منزله منفعت رسانی به دشمن است
ویژگی سوم، استفاده از روشهای قانع کردن است. افرادی که هدفی جز نفوذ و ضربه به نظام ندارند دائما سعی در قانع کردن دیگران دارند و با آسمان و ریسمان بافتن و از روش فریب درصدد تحقق اهداف خود هستند. مثلا کشورهای مخالف نظام با ما قرار داد اقتصادی امضاء می کنند اما آن را عملیاتی نمی کنند بنابراین عملکرد آنها چیزی جز وعده های توخالی نیست
ویژگی چهارم ،استفاده از جذابیت های ظاهری است. نفوذیان و دشمنان با توسل به جذابیت های ظاهری زندگی خیلی به حسب ظاهر شیک و پیشرفت های صنعتی به جای زور از اقناع و جذابیت بهره می برند .با توجه به اینکه قلمرو و مانور جنگ نرم حوزه های فرهنگی و اندیشه است در مسائل اقتصادی ورود نمی کند بلکه درصدد است تا با تغییر فکر و اندیشه افراد سبک زندگی آنها را تغییر دهد. با توجه به اینکه انتخاب سبک زندگی از اندیشه آدمی نشات می گیرد بنابراین با تغییر اندیشه سبک زندگی نیز تغییر می کند
ویژگی پنجم جنگ نرم زمان بر بودن و تاثیرگذاری  تدریجی آن است. مسلما به سادگی نمی توان فرهنگ و اندیشه افراد جامعه را تغییر داد از این رو دشمن درصدد است تا به آرامی باورهای افراد را از آنها گرفته و باورهای مورد توجه خود را جایگزین کند و چون انسان از اندیشه و فکر و احساسات و عواطف قلبی اش استفاده می کند تغییر ارزشهایی که انسان بدان ایمان دارد تغییر عقیده ،تبدیل عشق به نفرت یا تبدیل نفرت به عشق از اندیشه و قلب به وجود می آید این تاثیر گذاری تدریجی بوده  و زمان بر است لذا از بدو انقلاب امام خمینی (ره) ومقام معظم رهبری  با توجه به نسل کشی هایی که دشمنان با ابزارهای ضد فرهنگی و ضد ارزشی انجام داده اند  همواره  تاکید نموده اند که باید مواظب شبیخون فرهنگی، ناتوی فرهنگی و جنگ نرم باشیم . بنابراین در می یابیم که جنگ نرم رویکردی آرام ،ناپیدا و سری دارد .جنگ نرم به صراحت اعلام نمی کند که هدف من نابودی فرهنگ و باورهای شماست بلکه اینگونه وانمود می کند که هدفی جز رساندن ملت به دروازه های تمدن،رفاه و آرامش ندارد. دشمن در این جنگ اینگونه وانمود می کند که اگر تمدن و سبک زندگی ما را انتخاب کنید و به فرهنگ و اقتصاد ما ملحق شوید شما هم همانند ما خوشبخت خواهید شد در حالی که دشمن اهداف دیگری را در سر می پروراند
مهم ترین دلایلی که دشمن جنگ نرم را به جای جنگ سخت انتخاب می کند چیست و جنگ نرم چه زمانی و در کجا پیاده می شود؟
جنگ نرم هزینه زیادی روی دست دشمن نمی گذارد. در پاسخ به این سوال که دشمن چه زمان از جنگ نرم استفاده می کند و چه شیوه های تاکتیکی را در این جنگ مورد استفاده قرار می دهد باید گفت با توجه به اینکه معمولا هزینه جنگ نرم بسیار کمتر از جنگ سخت است و نیازمند استفاده از تجهیزات نظامی و نیروی انسانی نیست جنگ نرم انتخاب بهتری برای پیشبرد اهداف دشمن است. دشمن با راه اندازی یک شبکه تلویزیونی چون بی بی سی یا صدای آمریکا و دیگر شبکه های لس آنجلسی به سهولت حتی تا اتاق خواب مردم هم نفوذ می کند به هر حال راه اندازی یک شبکه تلویزیونی با اهداف ضد فرهنگی به مراتب هزینه ای کمتر از یک جنگ نظامی دارد از این رو جنگ نرم اولین گزینه مقابله با یک ملت است. در جنگ نرم مردم علیه دولت متجاوز بسیج نمی شوند. یکی از ویژگی های جنگ نظامی بسیج مردمی در برابر متجاوزی است که به خاک و آب و آسمان آنها تجاوز کرده است در این حالت مردم حساس شده و و برای مبارزه با متجاوز اقدام می کنند در حالی که جنگ نرم پنهان است و مردم به راحتی متوجه تجاوز به میهنشان نشده و احساس نمی کنند که دشمن در حال تصرف همه وجود آنهاست حتی ممکن است برخی از اعمال دشمن را هم پسندیده و تشویق کنند
قلمرو جنگ نرم بسیار وسیع تر از جنگ سخت است. یکی از ویژگی های جنگ نرم وسعت قلمرویی است که دشمن در آن می تواند فعالیت کند. جنگ سخت دارای محدودیت هایی است در حالی که قلمرو جنگ نرم قلمرو ندارد و دشمن برای نفوذ از ابزارهای مختلف در مکان های مختلف بهره می گیرد. نامحدود بودن ادوات و سازکارها یکی از ویژگی های جنگ نرم است که دشمن در قلمرو وسیع تر و استفاده از ابزارهای متنوع تر می تواند به نتیجه گسترده تری نیز برسد .یکی از تفاوت های جنگ سخت با جنگ نرم این است که در جنگ سخت اگر دشمن منطقه ایی از کشور را تصرف کند مردم می توانند در تهاجم و دفاع از وطن آن منطقه را از دشمن باز بستانند در حالی که در جنگ نرم وقتی دشمن عقیده ،تفکر و ملاک های خوبی و بدی جامعه را تغییر داد به نحوی که مردم آن جامعه دوست را دشمن  و دشمن را دوست به شمار آورند دیگر به راحتی نمی توان تخریب افکار و عقاید را بازسازی کرد .بنابراین همانگونه که تاثیر گذاری جنگ نرم زمان بر است پاک کردن آثار جنگ نرم هم زمان بر است پس  اثر گذاری جنگ نرم به مراتب بیشتر از جنگ سخت است
آیا مقابله با جنگ نرم نیازمند ابزارهای خاصی است؟
با توجه به اینکه صحنه جنگ نرم بسیار گسترده و وسیع است امکانات زیادی برای رو در رویی با این مساله وجود ندارد .بنابراین در برابر جنگ نرم جنگی که از آسمان و زمین افراد را احاطه کرده باید بسیار با احتیاط و با مراقبت عمل نمود. بی شک یکی ازمهمترین دلایل استفاده دشمن از جنگ نرم عدم لمس کردن جای پای دشمن درذهن و قلب مردم است یعنی دشمن به گونه ای رفتار می کند به نحوی که تبعات روانی و تبلیغاتی دشمن بسیار جدی گرفته نمی شود بنابراین در نگاه اول اینگونه برداشت می شود که مردم خود چنین سبک زندگی را انتخاب کرده و به آن سمت گرایش پیدا کرده اند. حتی دشمنان مدعی می شوند  که مردم خود بی حجابی را انتخاب کرده ومایل هستند به سبک زندگی غربی روزگار بگذرانند درحالی که آنها به آرامی وارد صحنه زندگی مردم شده و در مراکز مختلف نفوذ کرده وبا استفاده از ساز وکارهای مختلف سی سال روی انقلاب و اعتقادات مردم کار کرده اند تا الان وقت میوه چینی اشان رسیده باشد... بنابراین به صورت آشکارا نمی توانید  غرب را متهم کنید  که شما بر روی جوانهای ما تاثیر سوء گذاشته اید به این دلی که  جلوه های جنگ نرم موفق تر از جنگ سخت است جنگ نرم برای قشر نوجوان و جوان بسیار جذابیت دارد بنابراین قشر جوان خود بسترهای لازم را برای این مساله آماده می کند . متاسفانه چون ماهیت جنگ نرم  ایجاد اختلاف و درگیری  بین خانواده ها ، مردم یک شهر و کشور است عده ای با آن موافقت و یا مخالفت می کنند پس ماهیتا از طریق جنگ نرم می توان بین مردم ایجاد اختلاف و تفرقه کرد