آیا ما می‌توانیم از چیزی با عنوان رمان دینی صحبت کنیم؟ برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید برای خود روشن کنیم که آیا ژانری به نام رمان دینی در جامعه ما متصور است یا خیر؟
یکی از نظریه‌های مرتبط با رمان مدرن ایده هگل است، دیگری ایده لوکاچ که پایه‌گذار نظریات مرتبط با رمان مدرن است و بسیاری از آثار او در این زمینه به فارسی ترجمه شده است، و دیگری نظریه لوسین گلدمن.  از نظر هگل، ادبیات و رمان مدرن حماسه بورواژی مدرن است. بدین ترتیب دنیای مدرن قهرمانان و اسطوره‌هایی دارد که در رمان بازتاب می‌یابند. بنابراین رمان، داستان مدرنی از حماسه است، نه از نوع حماسه دوره فئودالی. برخلاف قرون وسطی قهرمان خاصی هم ندارد. همه می‌توانند قهرمان یا حتی ضدقهرمان رمان باشند. لوکاچ اما به نظر هگل چیزهایی افزوده است: به زعم وی، رمان مدرن حماسه انسان دنیای بی‌خدا و تنهایی است که به این دنیا پرتاب شده است. روایت سرگشتگی فرد مدرن است. گلدمن نظریه آفرینش ادبی را یک گام جلوتر می‌برد: رمان روایت تضاد فرد و جمع است، روایت دیالکتیک فرد و جامعه و مادی‌گرایی و معنویت است و برخلاف جهان سنت که در آن انتخاب‌های بشر از پیش مشخص است، از جمله خدا و دین و زندگی دیندارانه، فرد باید شیطان و خدای خودش را خود برگزیند. کسی برای او چیزی انتخاب نکرده است بلکه خود باید با نحوه زیستن خودش به سوی خیر یا شر برود.  این نکات ما را به این مضمون رهنمون می‌کند که چقدر رسیدن به معنای رمان دینی دشوار است و این سوال مهم پیش می آید که چگونه می‌توان رمانی دینی داشت که در عین حال مدرن باشد. در رمان مدرن می‌دانید که ژانرهای مختلف از رئالیستی گرفته تا ایده‌آلیستی در نزاع‌اند. بنابراین باید دریابیم که آیا رمان دینی رئالیستی است یا ناتورالیستی یا رمانتیستی و یا در ژانر دیگری است؟ البته مدعیان معتقدند که این نوع رمان از نوعی دیگر است.
مؤلف رمان دینی برای ورود به عرصه منتقد اجتماعی باید آمادگی داشته باشد. مگر می‌شود مؤلف رمان دینی منتقد اجتماعی نباشد؟ او کسی است که عرق دین دارد، دغدغه‌مند است و تعصب دینی دارد و می‌خواهد دینداری را یک گام جلو ببرد، بنابراین باید نقدی بر دین‌داری داشته باشد. از جمله انتقاداتی که به ادبیات داستانی تحت عنوان دینی وارد می‌شود این است که شما متوجه نمی‌شوید آیا او چیزی را به نقد می‌کشد یا خیر، بلکه همه چیز را توصیف می‌کند. حتی اگر زائری سوژه داستان اوست فقط زیست‌جهان او را توصیف می‌کند، و نمی‌گوید که حرکات او با زائر تناسبی دارد یا خیر.